Σύμβολο της παρακμής της Δύσης ο Ντ. Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πολύ περήφανος για την απρόβλεπτη συμπεριφορά του. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ καυχιέται ότι, σε αντίθεση με τον Μπαράκ Ομπάμα, δεν έχει καμία πρόθεση να φανερώσει τα σχέδιά του στον κόσμο.

Αλλά καθώς ο κ. Τραμπ βρίσκεται στο πρώτο του προεδρικό ταξίδι στο εξωτερικό, το κόστος αυτής της συμπεριφοράς γίνεται εμφανές.

Πολλοί από τους συμμάχους των ΗΠΑ είναι σε κατάσταση σύγχυσης και συναγερμού. Και οι αντίπαλοι της Αμερικής, συγκεκριμένα η Κίνα και η Ρωσία, εκμεταλλεύονται την αποδιοργάνωση για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Το πρόβλημα είναι πως ο κ. Τραμπ καθώς εφαρμόζει την «τέχνη του ντιλ», συμπεριφέρεται στις ξένες χώρες σαν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, τις οποίες μπορεί να προσελκύσει ή να αποσταθεροποιήσει. Αλλά στη διπλωματία, το απρόβλεπτο μπορεί να είναι επικίνδυνο, ειδικά όταν πρόκειται για συμμάχους που θέλουν να λάβουν διαβεβαιώσεις για τη συνέπεια με την οποία αντιμετωπίζει η Αμερική τον κόσμο.

Τα έθνη αυτά έχουν χαράξει τη δική τους στρατηγική γύρω από την πίστη στη σταθερότητα και στο σθένος των ΗΠΑ. Όταν ο κ. Τραμπ υποστηρίζει πως οι βασικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ, από το ΝΑΤΟ μέχρι τη NAFTA, μπορεί να μην είναι πλέον αξιόπιστες, υπονομεύει την πίστη ότι μπορεί να είναι αξιόπιστες οι ίδιες οι ΗΠΑ. Και από τη στιγμή που οι συμμαχίες των ΗΠΑ στηρίζουν όλο το διεθνές σύστημα ασφάλειας, το αποτέλεσμα αναμένεται να είναι η παγκόσμια αστάθεια. Το γεγονός ότι ο κ. Τραμπ προέβη σε καθησυχαστικές δηλώσεις για τους συμμάχους στη Σαουδική Αραβία και στο Ισραήλ αυτή την εβδομάδα και μπορεί να κάνει το ίδιο στις Βρυξέλλες, δεν μπορεί να διαγράψει την αβεβαιότητα που έχει ήδη δημιουργήσει.

Στην πραγματικότητα, ο κόσμος είναι αντιμέτωπος με τρία επίπεδα αβεβαιότητας. Το πρώτο έχει να κάνει με τις πολιτικές του Αμερικανού προέδρου. Το δεύτερο με την ιδιοσυγκρασία του. Το τρίτο με το πόσο θα αντέξει. Με τα σκάνδαλα να οργιάζουν στην Ουάσιγκτον, υπάρχουν ερωτήματα για το αν ο κ. Τραμπ θα είναι στη θέση του σε ένα χρόνο από τώρα.

Όσον αφορά τις πολιτικές του προτάσεις, ο κ. Τραμπ έχει κάνει ήδη ένα μεγάλο αριθμό απότομων μεταβολών.

Στο ταξίδι του στη Σαουδική Αραβία αποκάλεσε το Ισλάμ «μία από τις μεγαλύτερες θρησκείες στον κόσμο», αφού προηγουμένως είχε ζητήσει να απαγορευθεί η είσοδος των μουσουλμάνων στις ΗΠΑ. Έχει αποκαλέσει το ΝΑΤΟ «παρωχημένο», για να τονίσει στη συνέχεια πως δεν είναι πια παρωχημένο. Έχει κατηγορήσει την Κίνα για χειραγώγηση της συναλλαγματικής της ισοτιμίας και στη συνέχεια άλλαξε γνώμη. Έχει καταδικάσει τις ανθρωπιστικές παρεμβάσεις στη Μέση Ανατολή και έριξε πυραύλους στη Συρία για να τιμωρήσει τη χρήση χημικών όπλων. Επαίνεσε το Brexit και λίγο μετά επαίνεσε την Ε.Ε. Η σχέση του με τη Ρωσία παραμένει ένας γρίφος.

Είναι αλήθεια πως ο πρόεδρος Ομπάμα είχε κατηγορηθεί και αυτός μερικές φορές για ασυνεπή στάση προς τους συμμάχους. Με την εκκίνηση της παγκόσμιας περιοδείας του από τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ, ο κ. Τραμπ απευθύνεται σε δύο χώρες που είχαν θορυβηθεί από την κυβέρνηση Ομπάμα.

Αλλά ενώ οι Σαουδάραβες και οι Ισραηλινοί ανήκουν στη μικρή ομάδα των συμμάχων των ΗΠΑ που χάρηκαν με τη νίκη του κ. Τραμπ, ακόμα και αυτοί έχουν λόγο να διαμαρτύρονται για τα αντιφατικά μηνύματα που στέλνει ο Λευκός Οίκος. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας, ο κ. Τραμπ υποσχέθηκε να σχίσει τη συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά, μια συμφωνία στην οποία είχαν αντιταχθεί πλήρως οι Σαουδάραβες. Αλλά παρά τα σκληρά του λόγια για το Ιράν στο Ριάντ, ο κ. Τραμπ έχει ως τώρα συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας.

Είχε επίσης υποσχεθεί να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ισραήλ στα Ιεροσόλυμα, αλλά τώρα φαίνεται να έχει αλλάξει γνώμη.

Το γεγονός πως και στις δύο περιπτώσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος μάλλον έπραξε ορθά που έκανε πίσω στις επιπόλαιες προεκλογικές του εξαγγελίες, δεν αλλάζει την εντύπωση πως τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, δεν είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να βασιστεί κανείς στον λόγο του.

Οι ανησυχίες για την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του κ. Τραμπ φουντώνουν με κάθε ακραίο «τιτίβισμα» που βγαίνει από τον Λευκό Οίκο. Κάθε σύμμαχος των ΗΠΑ πρέπει να το σκεφτεί καλά προτού αποφασίσει αν μπορεί να βασιστεί σε μια δέσμευση της κυβέρνησής του. Τι θα συμβεί αν ο πρόεδρος αλλάξει γνώμη; Και αν η προεδρία του καταρρεύσει, θα υπάρξει τίμημα για όποιον πλησίασε πολύ κοντά στον Λευκό Οίκο του Τραμπ;

Καθώς πυκνώνουν τα ερωτήματα για τον διεθνή ρόλο των ΗΠΑ στην εποχή Τραμπ, οι αντίπαλοι της υπερδύναμης εκμεταλλεύονται όπως είναι φυσικό την κατάσταση. Ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, μετά βίας μπορούσε να συγκρατήσει τη χαρά και τον ενθουσιασμό του όταν επισκέφτηκε τον κ. Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο. (Σε αυτή τη συνάντηση φαίνεται πως ο κ. Τραμπ πληροφόρησε τους επισκέπτες του πως απέλυσε τον διευθυντή του FBI γιατί ήταν «τρελάρας»). Η Ρωσία εκμεταλλεύεται επίσης τον αποπροσανατολισμό του δυτικού αντιπάλου της για να ενισχύσει τη θέση της στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή.

Εντυπωσιακή είναι επίσης η αντίθεση ανάμεσα στο χάος που επικρατεί στην Ουάσιγκτον και την αυτοπεποίθηση του Πεκίνου. Την εβδομάδα που η κυβέρνηση Τραμπ δοκιμαζόταν από τις συνέπειες της απόλυσης του Τζέιμς Κόμεϊ, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ήταν ο οικοδεσπότης στη μεγαλύτερη συγκέντρωση διεθνών εκπροσώπων που επισκέφτηκαν την Κίνα από τους Ολυμπιακούς του 2008. Η πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» της Κίνας για την επένδυση δισεκατομμυρίων στην Ευρασία, προσέλκυσε πάνω από 100 ενδιαφερόμενες χώρες στην κινεζική πρωτεύουσα. Ακόμα και τα μισά από τα προβλεπόμενα σχέδια να υλοποιηθούν, θα δημιουργήσουν ένα κινεζικό δίκτυο με μεγάλη οικονομική και γεωπολιτική σημασία.

Ο πλούτος, το μακροπρόθεσμο όραμα και η αυτοπεποίθηση της Κίνας για το μέλλον θα κάνουν όλο και πιο πολλούς να μιλούν για τον «αιώνα της Ασίας». Στον αντίποδα, η προεδρία του κ. Τραμπ κινδυνεύει να γίνει σύμβολο της παρακμής της Δύσης.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation