Τα αθεράπευτα τραύματα της ύφεσης

Η υφήλιος ανακάμπτει από την κρίση, αλλά δεν θα υπάρξει απόλυτη ίασή της. Υπάρχουν τραύματα που παραμένουν αθεράπευτα: η ανεργία θα παραμείνει στα ύψη και η παραγωγή δεν πρόκειται να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα.

Δημοσιεύθηκε: 24 Νοεμβρίου 2009 - 12:44

Chris Giles

Ένα πρωινό του Νοεμβρίου με ιδιαίτερα ισχυρό άνεμο σε ένα αεροδρόμιο έξω από το Λονδίνο πραγματοποιούνταν μία τεράστια δημοπρασία μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Η ζήτηση ήταν τόσο υψηλή ώστε οι τιμές είχαν ενισχυθεί 27% σε ετήσια βάση. "Η ανάκαμψη ξεκίνησε τον Ιανουάριο. Από τότε ποτέ δεν κοιτάξαμε πίσω στις κακές ημέρες", υποστηρίζει ο κ. Tim Naylor της British Car Auctions.

Η παγκόσμια ανάκαμψη είναι φανερή σε όλο τον κόσμο. Όμως ο φόβος διπλού πάτου ύφεσης παραμένει. Πάντως, κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η ευρωζώνη ανακοίνωσαν θετικό ρυθμό ανάπτυξης για ένα ακόμη τρίμηνο. Ορισμένες οικονομίες που εξαρτώνται από το εμπόριο καταγράφουν ανάπτυξη-ρεκόρ. Κλασικό παράδειγμα η Σιγκαπούρη η οποία εμφάνισε την ταχύτερη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου από το 1975.

Αν και η ανάκαμψη είναι πραγματικότητα, το ίδιο ισχύει και για τα τραύματα που προκάλεσε η ύφεση. Ορισμένα από αυτά θα είναι μόνιμα, ενώ άλλα θα επουλωθούν με πολύ αργούς ρυθμούς. Από την αρνητική ανάπτυξη των οικονομιών, την επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών, έως τη μακροχρόνια ανεργία, την ενίσχυση των ανισορροπιών και την εκ βάθρων αλλαγή στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων, οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 - 2009 είναι ανάλογες με αυτές που προκαλεί ένας πόλεμος.

Η ανεργία στην Ισπανία αγγίζει το 1/5 του εργατικού δυναμικού, ενώ το έλλειμμα της χώρας αναμένεται ότι θα φθάσει στο 10% του ΑΕΠ, εξαιτίας της κατάρρευσης της κουλτούρας του εύκολου χρήματος.

Στην Καλιφόρνια υπάρχουν πόλεις που έχουν… αδειάσει λόγω των συνεχιζόμενων κατασχέσεων κατοικιών. Η ανεργία στη συγκεκριμένη Πολιτεία (την πολυπληθέστερη των ΗΠΑ) φθάνει στο 12%, ενώ τα οικονομικά της μεγέθη βρίσκονται σε… κρίση.

Στο πρόσφατο "World Economic Outlook", το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εξέτασε 88 τραπεζικές κρίσεις από το 1970 έως και το 2002 και ανακάλυψε ότι οι κυβερνήσεις δεν κατορθώνουν να επανακτήσουν ό,τι έχασαν, ακόμα και όταν η ύφεση έχει ξεχαστεί από τους "απλούς" πολίτες. Ανακάλυψε ότι η παραγωγή, επτά χρόνια μετά την ολοκλήρωση μιας κρίσης, εξακολουθεί να βρίσκεται 10% χαμηλότερα από τα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν ξεσπάσει η κρίση. Μπορεί ο ρυθμός ανάπτυξης να επιστρέφει στα επίπεδα πριν από την κρίση, όμως το πλήγμα στην παραγωγή είναι μόνιμο.

Αν και η επίπτωση δεν είναι ίδια για κάθε οικονομία, το ΔΝΤ ανακάλυψε ότι η πτώση στην παραγωγή κυμαίνεται από 7% έως και 13%. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους ορισμένα τραύματα δεν θεραπεύονται ποτέ.

Πρώτον, η ανεργία παραμένει σταθερά υψηλή καθώς υπάρχουν κλάδοι -όπως για παράδειγμα ο κατασκευαστικός στις ΗΠΑ- οι οποίοι ποτέ ξανά δεν θα χρειαστούν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων. Επιπρόσθετα, η "αναδιανομή" των εργαζομένων μεταξύ των επιχειρηματικών κλάδων αργεί. Όσο όμως αργεί οι εργαζόμενοι χάνουν τις ικανότητές τους και την επαφή τόσο με το αντικείμενό τους όσο και με την ίδια την έννοια της εργασίας. Πρόκειται για τραύματα που δεν θεραπεύονται ποτέ.

Δεύτερον, η συγκέντρωση και η διάθεση κεφαλαίων παραμένει στενή. Οι εταιρίες δυσκολεύονται να ξεκινήσουν νέες επενδύσεις, καθώς οι τράπεζες είναι πιο σφιχτές στην παροχή χρηματοδότησης.

Τρίτον, η παραγωγή τόσο των κεφαλαίων όσο και του εργατικού δυναμικού δεν κατορθώνει να ανακάμψει στα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν από την κρίση, μια και "υπάρχει λιγότερη καινοτομία, καθώς οι προϋπολογισμοί για έρευνα και ανάπτυξη έχουν την τάση να περιορίζονται σημαντικά ύστερα από κάποια κρίση", όπως τονίζει το ΔΝΤ.

Από την πλευρά του, ο κ. Kenneth Rogoff του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ υποστήριξε σε δηλώσεις του: "Υπάρχουν σημαντικά τραυματικά γεγονότα. Αυτά έχουν κάποιες πολιτικές συνέπειες που είναι ορατές για αρκετές δεκαετίες. Έχουν σαφείς επιπτώσεις στον τρόπο διάρθρωσης των οικονομιών. Είναι επιπτώσεις που θα επηρεάσουν μία ολόκληρη γενιά ανθρώπων".

H σοβαρότητα της κατάστασης αποκαλύπτεται και από την έκθεση "Economic Outlook" του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα.

Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει ότι η παραγωγή έχει υποχωρήσει 3,5% σε σύγκριση με τα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν από την κρίση, ενώ προβλέπει ότι "θα μειωθεί επιπλέον μεταξύ 2% και 2,25% την επόμενη επταετία, πριν ανακάμψει κατά 1%".

Υπάρχουν και κάποιοι οικονομολόγοι που θεωρούν ότι τα τραύματα της τρέχουσας κρίσης δεν θα είναι αθεράπευτα. Με αφορμή το βιβλίο "This time is different" των Kenneth Rogoff και Carmen Reinhart, οι οικονομολόγοι Stephen Cecchetti, Marion Kohler και Christian Upper υποστηρίζουν στο VoxEu.org πως η τρέχουσα κρίση δεν έχει πολλά κοινά σημεία με τις παλαιότερες. Πάντως και αυτοί συμφωνούν στο ότι τα τραύματα που αυτή μας άφησε θα χρειαστούν πολύ χρόνο για να επουλωθούν.

Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης: Kevin Brown (Λονδίνο), Matthew Garrahan (Λος Άντζελες) και Victor Mallet (Μαδρίτη).

© The Financial Times Limited 2009. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation