Η Νέμεσις της Ελλάδας στην οικονομία

Η συμπεριφορά της προηγούμενης κυβέρνησης και η αναποφασιστικότητα της τωρινής όσον αφορά στα δημοσιονομικά έχουν εκνευρίσει τους Ευρωπαίους. Θα μπορέσει η Ελλάδα να αποφύγει την παραδειγματική τιμωρία;

Δημοσιεύθηκε: 3 Δεκεμβρίου 2009 - 10:08

Kerin Hope (Αθήνα), Ralph Atkins (Φρανκφούρτη)

Η Σωτηρία σπανίως παραπονιέται για τον φόρτο εργασίας της. Στο γραφείο της στο Δημόσιο, όπου η 40άρα υπάλληλος καταγράφει τις πληρωμές ΦΠΑ, οι προϊστάμενοί της έχουν μια… χαλαρή άποψη όσον αφορά στα διαλείμματα για καφέ και τα ψώνια, λέει. Αν κάποιο μέλος της οικογενείας της αρρωστήσει, τότε μένει σπίτι. "Δεν νιώθω άσχημα, αφού πάντα υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να με καλύψουν", σημειώνει. "Κανείς εδώ δεν έχει πολλή δουλειά".

Ανάλογες ιστορίες αδιαφορίας από τον υπερκορεσμένο δημόσιο τομέα της Ελλάδας έχουν αρχίσει να θορυβούν την Ευρώπη. Καθώς η Γηραιά Ήπειρος εξέρχεται από τη χειρότερη οικονομική κρίση μετά τη δεκαετία του 1930, η αμφίβολη και ασταθής κατάσταση των δημοσιονομικών της Ελλάδας απειλεί με νέα κρίση την 11χρονη νομισματική ένωση της περιοχής.

Την προηγούμενη εβδομάδα η διαφορά των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων από τα γερμανικά εκτινάχθηκε σε υψηλό επτά μηνών, καθώς οι χρηματιστηριακές αγορές εξέφρασαν ανησυχία σχετικά με το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδας αλλά και για τη σταθερότητα των ελληνικών τραπεζών. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης νόμιζαν ότι είχαν καταφέρει να αντεπεξέλθουν στην οικονομική θύελλα των τελευταίων δύο ετών, όμως μπορεί να αποδειχθεί ότι έκαναν λάθος.

Η Ε.Ε. βοήθησε ώστε να στηριχθούν οι οικονομίες της Λετονίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας. Όμως, σε αντίθεση με τις χώρες αυτές, η Ελλάδα είναι μέλος της ευρωζώνης. Του πιο επιτυχημένου πειράματος οικονομικής ενοποίησης της Ευρώπης. Και παρά τις συνθήκες της, δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες αντίδρασης.

Όμως, ο αυξανόμενος εκνευρισμός στις Βρυξέλλες, σε άλλες πρωτεύουσες και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφήνει να εννοηθεί ότι ορισμένοι policy makers μπορεί να ταχθούν υπέρ της παραδειγματικής τιμωρίας της Ελλάδας.

Θα έρθει πράγματι η Ελλάδα αντιμέτωπη με τη Νέμεση; Σε όλο τον κόσμο οι κυβερνήσεις εγκατέλειψαν την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κρίση. Αλλού όμως, όπως για παράδειγμα στην Ιρλανδία, οι κυβερνήσεις προχωρούν σε ενέργειες προκειμένου να θέσουν και πάλι υπό έλεγχο τους προϋπολογισμούς τους. Η κρίση στην Ελλάδα ωστόσο έχει πάρει διαφορετική διάσταση, κυρίως λόγω της συμπεριφοράς της κυβέρνησης της χώρας.

Με τον πιο σκανδαλώδη τρόπο, η Ελλάδα παραπλάνησε τον κόσμο σχετικά με τη σοβαρότητα της δημοσιονομικής της κατάστασης. Τον Μάρτιο η κατάσταση φαινόταν άσχημη, αλλά διαχειρίσιμη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεπε ότι το έλλειμμα του δημοσίου τομέα της Ελλάδας θα διαμορφωνόταν πάνω από το όριο του 3% που έθεταν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί και θα υπερέβαινε το 4% το 2010. Εκείνη την περίοδο οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. ανησυχούσαν ότι οι πραγματικοί αριθμοί θα ήταν υψηλότεροι. Κανένας όμως δεν ήταν προετοιμασμένος για την αποκάλυψη-σοκ της σοσιαλιστικής κυβέρνησης που εξελέγη τον Οκτώβριο.

Η αναθεώρηση των στατιστικών στοιχείων έδειξε ότι τα δημοσιονομικά της χώρας ήταν τόσο άσχημα που η Κομισιόν αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της, προβλέποντας έλλειμμα στο 12,7% φέτος και στο 12,2% το 2010.

Οι ανησυχίες έχουν ενταθεί από την προφανή διστακτικότητα της νέας κυβέρνησης. Οι Βρυξέλλες θέλουν ο κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, να ξαναγράψει τον προϋπολογισμό του 2010, ο οποίος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, αντί της περικοπής των δαπανών.

Σε επιστολή του προς τους "Financial Times", ο κ. Παπακωνσταντίνου ανέφερε πως η Αθήνα "δεσμεύεται για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για να αποκατασταθούν η αξιοπιστία και τα δημοσιονομικά" της. Οι ισχυρισμοί του, όμως, ότι η φορολόγηση των εύπορων Ελλήνων θα είναι αποφασιστική για τη μείωση του ελλείμματος τον επόμενο χρόνο στο 9,1% δεν φαίνεται να πείθουν - ιδιαίτερα αφού δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η στελέχωση των επιτελείων για την είσπραξη των εσόδων.

Τον περασμένο Δεκέμβριο η αγανάκτηση της ελληνικής νεολαίας για την οικονομική κατάσταση της χώρας οδήγησε στις εξεγέρσεις στην Αθήνα. Και οι σοσιαλιστές δεν φαίνονται διατεθειμένοι να πάρουν πίσω την προεκλογική τους δέσμευση για προστασία των εσόδων και ενίσχυση των επιδομάτων κοινωνικής αλληλεγγύης.

Η οικονομία της Ελλάδας φαινόταν εδώ και καιρό ότι… ασθενεί. Πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση, η χώρα αναπτυσσόταν με ετήσιο ρυθμό 4% και πλέον, με την κατανάλωση να ενισχύεται από τα χαμηλά επιτόκια που απολάμβανε η Ελλάδα ως χώρα-μέλος της ευρωζώνης. Όμως, η ύφεση στην Ευρώπη έβγαλε στο φως το τεράστιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας.

Το κόστος εργασίας έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 40% στην Ελλάδα, από το 2001 που η χώρα έγινε μέλος της ευρωζώνης. Το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών άγγιξε σχεδόν το 15% του ΑΕΠ πέρυσι, ενώ η χαλαρή δημοσιονομική πολιτική ενίσχυσε μια οικονομία που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε μόλις δύο τομείς - τη ναυτιλία και τον τουρισμό. Παράλληλα, δεν παρατηρείται πρόοδος όσον αφορά στη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα της χώρας, στον οποίο προστέθηκαν άλλοι 50.000 υπάλληλοι την περίοδο 2004 - 2009.

Οι μισθοί στον δημόσιο τομέα αναμένεται να αυξηθούν κατά 5% - 7% το 2010, ενώ οι αναμενόμενες μεγάλες αυξήσεις στις δαπάνες για τις συντάξεις καθιστούν την Ελλάδα ακόμα πιο ευάλωτη στη γήρανση του πληθυσμού.

Εν τω μεταξύ, η πρόθεση της κυβέρνησης για μείωση των ασφαλιστικών ταμείων σε 3 από 13 και της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τις γυναίκες αναμένεται να δημιουργήσει νέες αναταράξεις στο εσωτερικό της χώρας, με τα συνδικαλιστικά όργανα να ετοιμάζονται για απεργιακές κινητοποιήσεις.

Τι θα συμβεί στη συνέχεια; Σίγουρα το να φύγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη δεν αποτελεί επιλογή, αφού το κόστος της εξυπηρέτησης του ξένου χρέους θα εκτινασσόταν στα ύψη. Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να στραφεί στο ΔΝΤ, γεγονός που ο κ. Παπακωνσταντίνου ξεκαθάρισε πως "αποκλείεται".

Οι ευρωπαϊκές αρχές μπορούν πάντως να αισθάνονται κάποια ανακούφιση από το ότι η αυξημένη αντίληψη των επενδυτών περί ρίσκου σημαίνει πως οι αγορές θα επιβάλουν πειθαρχία στις κυβερνήσεις. Προ της κρίσης η Ελλάδα πολλές φορές είχε αποφύγει την "τιμωρία" των αγορών. Αυτό όμως δεν ισχύει πλέον. Και μπορεί να μην αργήσει να έρθει η μέρα όπου ακόμα και οι βαριεστημένοι δημόσιοι υπάλληλοι της Ελλάδας θα το καταλάβουν.

© The Financial Times Limited 2009. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation