Η Ελλάδα και το crash test στο Σύμφωνο

Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση προσκολλημένοι στο Σύμφωνο Σταθερότητας. Πιέζουν την Ελλάδα να εφαρμόσει τους κανόνες και ταυτόχρονα "τεστάρουν" την αντοχή του Συμφώνου.

Δημοσιεύθηκε: 16 Δεκεμβρίου 2009 - 12:45

Ralph Atkins (Φρανκφούρτη)

Ο ευρωπαϊκός τρόπος διαχείρισης της κρίσης είναι συνήθως μία χαοτική διαδικασία, γεγονός που δεν καθιστά καλύτερη την κατάσταση όσων αντιμετωπίζουν πρόβλημα, αλλά τελικά μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα.

Η αντίδραση των αγορών στις ανακοινώσεις (τη Δευτέρα 14/12) του Έλληνα πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου για τα έκτακτα μέτρα ήταν αρνητική αλλά όχι καταστροφική.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. -και οι επενδυτές στις αγορές κρατικών ομολόγων- έσπρωξαν την Ελλάδα πιο κοντά σε μία καλύτερη στρατηγική προκειμένου να θέσει υπό έλεγχο το έλλειμμα... Ολυμπιακών διαστάσεων που έχει. Αν και ο κ. Παπανδρέου δεν έδωσε λεπτομέρειες, υποσχέθηκε ότι θα μειώσει το έλλειμμα στο επίπεδο του 3% (το όριο της Κομισιόν) έως τα τέλη του 2013.

Αυτές οι κινήσεις είναι "προς την ορθή κατεύθυνση", έσπευσε να υποστηρίξει ο κ. Χοακίν Αλμούνια, Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για θέματα οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων.

Για τις Βρυξέλλες οι ελληνικές κινήσεις αποτελούν θετικό βήμα, έπειτα από αρκετές εβδομάδες πιέσεων αλλά και αβεβαιότητας σχετικά με το ποιες ήταν οι προθέσεις των Ευρωπαίων ηγετών για τη χώρα.

Μετά την αναμόρφωση των στατιστικών στοιχείων της Ελλάδας από την Κομισιόν, με αποτέλεσμα να αυξήσει κατά πολύ την εκτίμηση για το έλλειμμα της χώρας τον περασμένο μήνα, οι αγορές αναρωτιούνται αν ο κίνδυνος αδυναμίας αποπληρωμής θα οδηγούσε την Αθήνα στη διακριτική ευχέρεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ή εάν κάποια χώρα της Ε.Ε. θα φρόντιζε να παρέμβει για τη διάσωση.

Επιπρόσθετα, η Ελλάδα δεν είναι μέλος μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της ευρωζώνης, η οποία συμπλήρωσε 11 χρόνια ζωής.

Η αντίδραση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης αλλά και της ΕΚΤ ήταν "εποικοδομητικής ασάφειας": πιέσεις στην Αθήνα και ταυτόχρονα ασάφεια για το ποια θα είναι η αντίδραση εάν συμβεί το χειρότερο.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ, για παράδειγμα, απλώς εξέφρασε την "εμπιστοσύνη" του στην Αθήνα ότι θα λάβει μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση, γεγονός το οποίο χαρακτήρισε "ενθαρρυντικό". Δηλαδή, εάν εφαρμοζόταν η ορθή στρατηγική, τότε θα είχε και τις... ευχές της ΕΚΤ.

Ο κ. Τρισέ τόνισε τους φόβους "ηθικής ανισορροπίας" - συμβαίνει όταν μία χώρα που έχει ανεύθυνη συμπεριφορά τελικά επιβραβεύεται. Επίσης, υπήρξε φόβος ότι η Ε.Ε. δεν θα παραμείνει προσκολλημένη στους κανόνες και στις εγκεκριμένες διαδικασίες. Χωρίς να υπάρχει μία εγκεκριμένη αρχή ελέγχου, η νομισματική ένωση οφείλει να λειτουργεί βάσει ενός συστήματος κανόνων.

Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό μεταφράζεται στο να ακολουθήσει τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, γεγονός που θα τη βοηθήσει να επαναφέρει το έλλειμμά της στο 3% του ΑΕΠ.

Οι αρχιτέκτονες της ευρωζώνης ποτέ δεν προέβλεψαν κρίση τέτοιας έντασης με αυτήν που βιώσαμε την τελευταία 2ετία. Όμως την ίδια στιγμή που οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί "πέταξαν τα βιβλία των κανονισμών" για να αντιμετωπίσουν την ύφεση, το Σύμφωνο παρέμεινε σημαντικό για την Ε.Ε. Οι Ευρωπαίοι προτίμησαν να... πετάξουν το βιβλίο του Συμφώνου στο… κεφάλι της Ελλάδας.

Αιτία αυτής της στάσης ήταν η ανάγκη για προστασία του πνεύματος προώθησης της ενοποίησης της Ευρώπης, μιας Ευρώπης που επλήγη από την κρίση.

Η δημιουργία του ευρώ, τον Ιανουάριο του 1999, ήταν το μεγαλύτερο βήμα της ενοποίησης έως σήμερα. Ακόμη και εάν η ελληνική ανικανότητα αποπληρωμής ήταν ήπια, τα προβλήματα θα διαχέονταν σε όλη την ευρωζώνη. "Ό,τι συμβαίνει σε ένα κράτος-μέλος επηρεάζει και τα υπόλοιπα… αυτό σημαίνει ότι έχουμε κοινή ευθύνη", έσπευσε να τονίσει η Γερμανίδα καγκελάριος κ. Angela Merkel.

Το να προσπαθείς να προωθήσεις την ενοποίηση ενώ παραμένεις προσκολλημένος στους κανόνες είναι μία (ενίοτε) δύσκολη υπόθεση. Αρκετοί Γερμανοί μπορεί να υποστηρίξουν ότι η Ελλάδα δεν θα έπρεπε ποτέ να γίνει μέλος της ευρωζώνης, με δεδομένο ότι σήμερα γνωρίζουμε πως τα μεγέθη της δεν ήταν σύμφωνα με τους κανόνες. Όμως την ίδια στιγμή οι Βαλτικές χώρες εξακολουθούν να γκρινιάζουν γιατί στην Λιθουανία απαγορεύτηκε η είσοδος στην ευρωζώνη το 2006 μόνο και μόνο γιατί ο πληθωρισμός της ήταν κατά 0,7% υψηλότερος από τα όρια του Συμφώνου.

Η μόνη ανακούφιση για τους Ευρωπαίους είναι ότι η χρήση της "εποικοδομητικής ασάφειας" τελικά είχε αποτέλεσμα στην περίπτωση της Ελλάδας. Οι έξωθεν πιέσεις θα βοηθήσουν τον κ. Παπανδρέου να εφαρμόσει το πρόγραμμα λιτότητας, ενώ αναζητά συναίνεση τόσο από τους κοινωνικούς όσο και από τους εμπορικούς εταίρους της χώρας του.

Ένα όφελος σε δεύτερο χρόνο είναι το γεγονός πως οι ανησυχίες για την Ελλάδα οδήγησαν σε υποχώρηση του ευρώ και ως εκ τούτου αφαίρεσαν ένα μέρος της πίεσης που δέχονται οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς.

Πάντως, ακόμη και αυτά τα οφέλη δεν καθιστούν τον ευρωπαϊκό τρόπο διαχείρισης κρίσεων λιγότερο ασαφή, ή ακόμη και επικίνδυνο.

© The Financial Times Limited 2009. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation