Roach: Τι μας διδάσκουν οι ασιατικές οικονομίες

Σε ένα από τα τελευταία άρθρα του ως επικεφαλής της Morgan Stanley στην Ασία ο κ. Roach παραθέτει τα μαθήματα που μπορούν οι ασιατικές χώρες να διδάξουν στην διεθνή κοινότητα και καλεί τις ΗΠΑ να... κοιταχθούν στον καθρέφτη.

Δημοσιεύθηκε: 9 Ιουνίου 2010 - 12:04

Stephen Roach*

Roach: Τι μας διδάσκουν οι ασιατικές οικονομίες

Η Ασία έχει εξέλθει από την παγκόσμια πιστωτική κρίση της διετίας 2008-09 με αξιοθαύμαστο τρόπο. Ως πρόεδρος της Morgan Stanley στην Ασία κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω από κοντά αυτήν την εντυπωσιακή πορεία. Καθώς επιστρέφω στις ΗΠΑ, ανακαλύπτω ότι υπάρχουν τρία βασικά μαθήματα.

Πρώτον, η Ασία διδάχθηκε αρκετά επώδυνα μαθήματα κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1997-98. Αυτή η κρίση προήλθε κυρίως από την εξάρτυση της Ασίας στις εισροές διεθνών κεφαλαίων. Έχοντας χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα, υψηλή έκθεση σε χρέος βραχυπρόθεσμης ωρίμανσης και ιδιαίτερα «σφιχτούς» μηχανισμούς συναλλαγματικών ισοτιμιών, η ήπειρος δεν είχε και πολλές ελπίδες να τα καταφέρει όταν άρχισαν να αποχωρούν τα διεθνή κεφάλαια. Πρώτη «έπεσε» η Ταϊλάνδη και ακολούθησαν Ινδονησία, Ν. Κορέα, Ταϊβάν και σχεδόν όλες οι άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας.

Αντίθετα η τελευταία κρίση αποτέλεσε για την Ασία ένα σοκ που προήλθε από το εξωτερικό. Η άνευ προηγούμένου πτώση κατά 11,8% του όγκου του διεθνούς εμπορίου το 2009 επέφερε σκληρά πλήγματα στην Ασία και στην εξαγωγική της δραστηριότητα. Υπήρξε η εμφάνιση ισχυρής ύφεσης σε κάποιες χώρες (Ιαπωνία, Ταϊβάν, Μαλαισία και Ταϊλάνδη) και χαλάρωση της ανάπτυξης σε άλλες (Κίνα, Ινδία και Ν. Κορέα).

Όμως το γεγονός ότι οι ασιατικές χώρες είχαν ενισχύσει τα συναλλαγματικά τους αποθέματα στο διάστημα μεταξύ των δύο κρίσεων –από ένα τρισ. δολάρια το 1998 σε σχεδόν πέντε τρισ. δολάρια το 2009- την προστάτευσε από την διεθνή αναστάτωση που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers.

Δεύτερον, υπάρχει ο παράγοντας Κίνα. Καθώς έχω διασχίσει την ήπειρο, κατέστη κατανοητό ότι δεν υπάρχει κανένα μυστήριο στην ισχυρή (κεντρική) παρουσία της Κίνας στην Ασία. Θυμάμαι ότι δημοσιεύθηκε ένα άρθρο μου στους «Financial Times» μετά την ασιατική κρίση, στο οποίο υποστήριζα ότι η Κίνα θα ξεπεράσει την Ιαπωνία και θα την αντικαταστήσει ως η μηχανή ανάπτυξης της Ασίας. Τότε αρκετοί αντιμετώπισαν αυτήν την άποψη με σκεπτικισμό, ενώ αυτή η μετάβαση έγινε ταχύτερα απ’ ότι εγώ περίμενα.

Η Κίνα αποτελεί την κυρίαρχη οικονομική μηχανή της Ασίας. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας οι περισσότερες οικονομίες με εξαγωγικό προσανατολισμό, δηλαδή Ιαπωνία, Ν. Κορέα και Ταϊβάν, «γύρισαν» το ενδιαφέρον τους από τις διεθνείς αγορές προς αυτήν της Κίνα. Κάποτε η μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές τους ήταν οι ΗΠΑ, σήμερα είναι η Κίνα. Τελικά το «Ασιατικό Όνειρο» μετατρέπεται σε κινεζικό όνειρο. Αυτό καθίσταται περισσότερο ξεκάθαρο στο Χονγκ Κονγκ, 13 χρόνια μετά την «επιστροφή» του υπό κινεζική κυριαρχία, αλλά το έχω δει και σε άλλα deals που έχω πραγματοποιήσει στην Ασία.

Φυσικά αυτό θέτει σε κάποιο κίνδυνο την Ασία, καθώς εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την ευημερία της. Την ίδια στιγμή οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κίνα δεν είναι λίγες ή απλές, όπως αποδείχθηκε και από τα πρόσφατα γεγονότα στην εταιρία Foxconn. Πάντως αναμένω ότι οι αρχές θα δείξουν την ίδια αποφασιστικότητα που δείχνουν στην τιθάσευση της οικονομίας και στην τάση για αύξηση του κόστους του εργατικού δυναμικού. Παραμένει, βέβαια, η μεγαλύτερη πρόκληση για την Κίνα: η στήριξη της εγχώριας κατανάλωσης.

Ευελπιστώ ότι στο επόμενο Πενταετές Πρόγραμμα (2011-2016) η Κίνα θα ανακοινώσει μέτρα στήριξης της εγχώριας κατανάλωσης. Με αυτόν τον τρόπο θα στηρίξει και τις οικονομίες των προμηθευτών της, δηλαδή των Ν. Κορέας, Ιαπωνίας και Ταϊβάν. Εάν η Κίνα αποτύχει σε αυτόν τον τομέα, όλη η Ασία θα δεχθεί πλήγμα.

Τρίτον, επειδή ξεπέρασε με καλό τρόπο την πιστωτική κρίση αυτό δεν σημαίνει ότι η Ασία έχει βρει το άγιο δισκοπότηρο της ευημερίας. Σε έναν περίπλοκο και «ενωμένο» κόσμο τα προβλήματα έχουν την τάση να εμφανίζονται ξαφνικά. Η Ασία θα πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο της εμφάνισης μίας νέας παγκόσμιας κρίσης.

Ας μην ξεχνάμε ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’90 οι εξαγωγές αντιστοιχούσαν σχεδόν στο 35% του ΑΕΠ της ανεπτυγμένης Ασίας. Σήμερα αυτό το ποσοστό έχει φθάσει στο 45%. Η ήπειρος εξαρτάται όλο και περισσότερο από την διεθνή ζήτηση, η οποία αναμένεται ότι θα συνεχίσει την πτωτική της πορεία με δεδομένα τα προβλήματα σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

Στοιχηματίζω υπέρ της Ασίας. Θεωρώ ότι στα επόμενα τρία χρόνια θα τα πάει ακόμη καλύτερα σε σύγκριση με τα χρόνια που έζησα στην περιοχή. Νομίζω ότι η Κίνα έχει καταλάβει τι είναι αυτό που τι συμφέρει: να αυξήσει την κατανάλωση μεταξύ των 1,3 δισ. κατοίκων της.

Αφήνω, όμως, την Ασία έχοντας μία μεγάλη ανησυχία και αυτή αφορά τις συνεχιζόμενες πιέσεις που ασκεί η Ουάσιγκτον στην Κίνα. Αυτές πιθανώς να αυξηθούν όσο πλησιάζουν οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ.

Φοβάμαι ότι οι ΗΠΑ με το διογκωμένο εμπορικό έλλειμμα θα θελήσουν να λύσουν το πρόβλημα επιβάλλοντας περιοριστικούς όρους και δασμούς σε κινεζικά προϊόντα.

Περισσότερο από ποτέ άλλοτε οι ΗΠΑ θα πρέπει να κοιταχθούν στον καθρέφτη και να σταματήσουν να ρίχνουν τις δικές τους ευθύνες σε άλλους. Θα πρέπει να περάσουν από μία διαδικασία αυτογνωσίας. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους που γυρίζω στη χώρα και κατευθύνομαι προς το Πανεπιστήμιο Yale.

* Ο κ. Stephen Roach είναι πρόεδρος της Morgan Stanley Asia και συγγραφέας του βιβλίου "The Nex Asia". Από την 1η Ιουλίου 2010 "εντάσσεται" στο δυναμικό του Πανεπιστημίου Yale.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation