Η λιτότητα δεν είναι το πρόβλημα για τo G20

Το G20 πρέπει να καταπιαστεί με την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου και τη μεταρρύθμιση του χρηματοοικονομικού κλάδου. Η δημοσιονομική λιτότητα μπορεί να επιτευχθεί και με μη συντονισμένες ενέργειες.

Δημοσιεύθηκε: 28 Ιουνίου 2010 - 11:08

Clive Crook

Η λιτότητα δεν είναι το πρόβλημα για τo G20

Στην πρώτη συνάντηση του G20 τον Νοέμβριο του 2008 έγινε λόγος για μία νέα εποχή "με διεθνείς λύσεις για τα παγκόσμια προβλήματα". Λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, με την οικονομική κρίση να μην έχει ακόμη επαρκώς συγκρατηθεί, οι εταίροι φαίνεται να βρίσκονται σε σύγκρουση. Η κατάληξη σε μία συμφωνία δεν ήταν η βασική πρόκληση στη συνάντησή τους στο Τορόντο. Ήξεραν τι θα συμβεί. Κυρίως, όμως, ήλπιζαν να κρύψουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις διαφωνίες τους.

Πόση σημασία έχουν αυτές οι διαφωνίες; Το βασικό θέμα στο Τορόντο ήταν η δημοσιονομική πολιτική. Σε αυτό το σημείο θα υποστήριζα ότι το βασικό ατόπημα είναι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα από την έλλειψη δυνατότητας για συνεργασία.

Το 2008 και το 2009 ήταν εμφανές ότι απαιτούνταν ισχυρά δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα διεθνώς. Όταν όλοι έχουν τον ίδιο στόχο, τότε η συνεργασία είναι εύκολη. Θα είχαμε ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα ακόμη και εάν όλοι δρούσαν μονομερώς, χωρίς συνεργασία. Πέρυσι, η συνεργασία δεν στοίχιζε τίποτα και -συγκριτικά με την εναλλακτική λύση- δεν οδήγησε και σε κάποιο αποτέλεσμα. Το 2010 οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Ορισμένες χώρες έχουν ακόμη περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών. Άλλες έχουν μικρότερα και άλλες δεν έχουν καθόλου.

Η συνεργασία κατά συνέπεια είναι πολύ πιο δύσκολη αλλά και περισσότερο απαραίτητη. Σε ένα περιβάλλον καταπιεσμένης ζήτησης, όπου οι διασυνοριακές ροές των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων χρειάζεται να εξισορροπηθούν εκ νέου, ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να ακολουθηθεί δημοσιονομικός συντονισμός είναι ξεκάθαρος. Σε χώρες με μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα και με υπερβολικό δανεισμό πρέπει να επιβληθούν περιορισμοί στα δημοσιονομικά κίνητρα. Σε κράτη με εξωτερικά πλεονάσματα και με δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης του χρέους θα πρέπει να διατηρηθούν ή ακόμη και να αυξηθούν τα δημοσιονομικά κίνητρα. Εάν συμφωνηθεί ποια χώρα κατατάσσεται σε ποια κατηγορία, τότε οι κυβερνήσεις μπορούν να βελτιώσουν τη δημοσιονομική τους πολιτική και να στηρίξουν την εξισορροπημένη ανάπτυξη.

Εάν υπάρχουν διαφωνίες ωστόσο -όπως συμβαίνει τώρα-, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης. Ως βασική αρχή, η βέλτιστη δημοσιονομική συνεργασία είναι θετικός παράγοντας. Εάν όμως κοιτάξει κανείς παραπέρα, θα δει ότι θα πρέπει να είναι ικανοποιημένος αν τα κράτη τεθούν σε διαδικασία ενδοσκόπησης. Η πραγματική ανησυχία όμως είναι πως όσο θα προχωρά η ανάκαμψη τότε λίγες χώρες θα προχωρήσουν σε αυτήν τη διαδικασία.

Η Γερμανία αποκαλείται ο κακός διεθνής πολίτης στη σύσφιγξη της δημοσιονομικής πολιτικής, παρότι απολαμβάνει εξωτερικό πλεόνασμα και καλή δανειακή εικόνα. Η κριτική είναι δίκαιη. Αλλά ξεχάστε τις επιπτώσεις εξασθένησης για την ευρωπαϊκή και τη διεθνή οικονομία. Η μη επιβολή αυστηρότητας είναι κακή για την ίδια τη Γερμανία (αν και μπορεί να είναι θετική για την πολιτική εικόνα της κ. Angela Merkel). Η νέα κυβέρνηση της Βρετανίας έχει πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα δημόσιου χρέους, αλλά τα δημοσιονομικά της σχέδια -τα οποία συζητήθηκαν πολύ στο Τορόντο- επίσης δείχνουν πολύ αυστηρότερα από όσα απαιτούνται.

Η Ευρώπη στο σύνολό της φαίνεται πως προωθεί μία πολιτική λιτότητας "ενός μεγέθους για όλους", παρά την επιβράδυνση της οικονομίας και τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό. Ορισμένες χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μειώσουν τον δανεισμό τους άμεσα. Όλοι θα πρέπει να διατυπώσουν μία αξιόπιστη δέσμευση για δημοσιονομική πειθαρχία μεσοπρόθεσμα. Τα δημοσιονομικά γεράκια έχουν δίκιο ότι εάν περιμένουμε να μας χτυπήσει το καμπανάκι η αγορά ομολόγων τότε θα έχουμε καθυστερήσει πάρα πολύ. Όμως, εάν οι οικονομίες είναι ακόμη αδύναμες -όπως συνέβη στην περίπτωση της Ιαπωνίας-, τότε δεν θα πρέπει να υπαγορευτεί βιαστική στροφή προς τη δημοσιονομική λιτότητα.

Υπό αυτές τις συνθήκες, κάποιος θα μπορούσε να συγχωρήσει τις ΗΠΑ που κηρύσσουν στους άλλους δημοσιονομική πειθαρχία, όταν είναι γνωστό ότι:
- Η ελλιπής αμερικανική νομοθεσία για τον χρηματοοικονομικό κλάδο και η απρόσεκτη νομισματική της πολιτική οδήγησαν κατ’ αρχάς στην κρίση.
- Η αμερικανική δημοσιονομική πολιτική παρουσιάζει εικόνα χάους.

Ο Πρόεδρος κ. Barrack Obama λέει στις άλλες χώρες να διατηρήσουν δημοσιονομικά κίνητρα καθώς τα δικά του εξανεμίζονται και το αμερικανικό Κογκρέσο αρνείται τα δικά του αιτήματα για επιπλέον δημόσιες δαπάνες. Και γι' αυτό ευθύνεται κυρίως ο ίδιος ο κ. Obama.
Ο ίδιος και οι σύμμαχοί του στο Κογκρέσο χειρίστηκαν με λάθος τρόπο τα δημοσιονομικά κίνητρα του προηγούμενου χρόνου. Χρειαζόταν ένα μεγάλο πακέτο το οποίο παραδόθηκε εγκαίρως. Ο σχεδιασμός του όμως ήταν φτωχός. Δόθηκαν υπερβολικά μεγάλα κονδύλια για έργα που δεν ήταν ακόμη έτοιμα και δεν προωθήθηκαν αρκετά οι φοροελαφρύνσεις. Και παρουσιάστηκε κατά τέτοιον τρόπο ώστε οι ψηφοφόροι να είναι σκεπτικοί για το εάν θα ήταν χρήσιμα περαιτέρω δημοσιονομικά κίνητρα.

Το χειρότερο από όλα είναι πως με το δημόσιο χρέος να έχει εκτιναχθεί η κυβέρνηση Obama δεν κατόρθωσε να δείξει πως ακολουθεί στρατηγική εξόδου. Την προηγούμενη εβδομάδα ο επικεφαλής επί θεμάτων προϋπολογισμού, ο κ. Peter Orszag, μας έδωσε τη δική του στρατηγική εξόδου. Δήλωσε ότι παραιτείται. Συνάδελφοί του δηλώνουν (αν και ο ίδιος το διαψεύδει) ότι έχει απογοητευτεί από την αναποφασιστικότητα του Λευκού Οίκου σχετικά με τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό έλεγχο.

Η δυσαρέσκεια μετά το Τορόντο έγκειται στο ότι τα κράτη συγκεντρώνουν την προσοχή τους στις δικές τους οικονομίες αγνοώντας τη διεθνή ανάπτυξη. Όσον αφορά στη φορολογία και στις δημόσιες δαπάνες, εάν δοθεί προσοχή αυστηρά μόνο στις εθνικές απαιτήσεις, τότε η διεθνής ανάπτυξη θα λάβει τα περισσότερα από τα μέτρα που απαιτούνται.

Σε άλλους τομείς, ωστόσο, η μονομερής πολιτική είναι λιγότερο παραγωγική και η συνεργασία δεν είναι απλώς χρήσιμη αλλά και απαραίτητη. Και σε αυτό το σημείο η αποτυχία έχει σημασία.
Η μη συντονισμένη πολιτική για τη ρύθμιση του χρηματοοικονομικού κλάδου είναι θνησιγενής λόγω του νομοθετικού arbitrage. Στη διαδικασία της χρηματοοικονομικής μεταρρύθμισης οι κυβερνήσεις θα πρέπει να έχουν τον ίδιο στόχο: συστημική ασφάλεια σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Δεν γίνεται πλέον να προωθεί κάποιος μεταρρύθμιση του χρηματοοικονομικού κλάδου σαν να είναι μόνος του στον κόσμο και σαν να μην υπάρχουν άλλες χώρες. Όσον αφορά στο εμπόριο, οι κυβερνήσεις φαίνεται πως προωθούν τον προστατευτισμό, αν και γνωρίζουν ότι αυτή η προσέγγιση είναι γενικώς καταστροφική. Ορισμένοι ίσως και να κατανοούν ότι ο μόνος δρόμος είναι το ελεύθερο εμπόριο. Σε κάθε άποψη, απαιτείται συνεργασία για να καταστεί πολιτικά εφικτό το άνοιγμα των αγορών.

Η πορεία του G20 και στα δύο θέματα ήταν καταφανώς αξιοθρήνητη. Οι ΗΠΑ δείχνουν έτοιμες να περάσουν ρυθμίσεις για τον χρηματοοικονομικό κλάδο, αλλά η συμφωνία για τη Βασιλεία ΙΙΙ για την κεφαλαιακή επάρκεια που είναι πιο σημαντική έχει καθυστερήσει. Όσον αφορά στην πορεία για το διεθνές εμπόριο στον γύρο της Ντόχα… Ποια Ντόχα; Δικαίως ο διεθνής Τύπος επικρίνει το G20. Όμως όχι επειδή δεν καταφέρνει να συντονίσει τη δημοσιονομική της πολιτική. Αυτή είναι η μικρότερη αμαρτία της.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation