Το ναυάγιο της πνευματικής ιδιοκτησίας

Η δικαστική απόφαση υπέρ του YouTube δείχνει τα παράλογα των καιρών: οι κάτοχοι πνευματικής ιδιοκτησίας θεωρητικά έχουν ακόμη υψηλότερα δικαιώματα, αλλά πρακτικά έχουν χάσει ακόμη και τα ουσιώδη.

Δημοσιεύθηκε: 1 Ιουλίου 2010 - 14:56

John Gasper

Όταν οι συγγραφείς, οι μουσικοί, οι καλλιτέχνες και οι εκδότες αντιληφθούν το ναυάγιο της εφαρμογής της νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων (copywrite), θα κατηγορήσουν πολύ κόσμο - κυρίως τις μηχανές αναζήτησης του Internet και εταιρίες όπως η Google και η θυγατρική της, η YouTube. Θα πρέπει, όμως, να κάνουν και αυστηρή αυτοκριτική.

Την προηγούμενη εβδομάδα, αμερικανικό δικαστήριο απέρριψε την καταγγελία της Viacom εναντίον του YouTube. Η Viacom κατήγγειλε μαζική παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων με την προβολή στο site του YouTube εκατοντάδων χιλιάδων videos από κανάλια που ανήκουν στη Viacom όπως το ΜTV και το Comedy Central. Η αμερικανική δικαιοσύνη απέρριψε τις κατηγορίες της Viacom, επιδεικνύοντας για μία ακόμη φορά την αδυναμία εφαρμογής της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εκτός από τη νομική διαμάχη, οι εκδότες, οι δισκογραφικές εταιρίες και τα στούντιο του Hollywood αντιμετωπίζουν μία ακόμη σκληρή πραγματικότητα: ότι πλέον θεωρείται ηθικά αποδεκτό να κατεβάζεις και να δημοσιεύεις παράνομα ψηφιακά αντίγραφα, γελοιοποιώντας ουσιαστικά τη νομοθεσία.

Ακόμη και οι εκδότες το κάνουν. Όταν το περιοδικό "Rolling Stone" είχε την περιβόητη συνέντευξη του Stanley McChrystal -που τον ανάγκασε να παραιτηθεί από επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν- τόσο το Time όσο και το Politico δημοσίευσαν ένα μέρος της στο Διαδίκτυο, πριν ακόμη τη δημοσιεύσει το ίδιο το περιοδικό. Και όπως παρατηρεί ο κ. David Carr των "New York Times", "είναι σαν να βγάζεις χρήματα από την τσέπη του ανταγωνιστή σου".

Εν μέρει, αυτή η θλιβερή κατάσταση οφείλεται στην ύβρη που είχαν επιδείξει οι ιδιοκτήτες πνευματικών δικαιωμάτων πριν από 12 χρόνια, όταν ψηφίστηκε στο Κογκρέσο η Sonny Bono Act, η οποία επέκτεινε την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας για μία περίοδο 95 ετών. Βάσει αυτής της νομοθεσίας, το περιοδικό "Rolling Stone" είχε σχεδόν έναν αιώνα για να εξασφαλίσει πως και από ποιους θα αντιγραφεί το άρθρο του. Στην πραγματικότητα όμως είχε μόλις 5 λεπτά.

Η νομοθεσία (επισημαίνεται πως η διάρκεια της πνευματικής ιδιοκτησίας έχει επεκταθεί αρκετές φορές μέχρις ότου φτάσει στα 95 χρόνια) ψηφίστηκε έπειτα από έντονο lobbying από τις μεγάλες εταιρίες media, όπως η Walt Disney. Τότε είχε θεωρηθεί ότι κινδύνευαν να χάσουν την πνευματική ιδιοκτησία ακόμη και χαρακτήρων-ορόσημων όπως… ο Mickey Mouse.

Ακόμη και ακαδημαϊκοί -όπως ο Lawrence Lessig του Stanford University και ο James Boyle του Duke- είχαν χλευάσει αυτήν τη νομοθεσία επισημαίνοντας πως η αντίστοιχη νομοθεσία για τις πατέντες διαρκεί μόλις 20 χρόνια.

"Η ισχύουσα πολιτική για την πνευματική ιδιοκτησία είναι υπερβολική και τραγικά κακή" αναφέρει ο καθηγητής Boyle στο βιβλίο του "The Public Domain", υποστηρίζοντας ότι οι περισσότεροι ιδιοκτήτες πνευματικών δικαιωμάτων κερδίζουν όλα τα χρήματα από την εργασία που έκαναν σε 5 ή το πολύ 10 χρόνια. Η εναπομείνασα περίοδος των 85 ετών είναι σαν να έχεις κερδίσει το λαχείο, όπως επί παραδείγματι συνέβη με κάποιους σπάνιους καλλιτέχνες όπως η J.K. Rawling.

Εξαρχής, η χρονική διάρκεια της πνευματικής ιδιοκτησίας είχε οριστεί υπερβολικά υψηλά. Το 1710, το Statute of Anne έδινε στους Βρετανούς συγγραφείς πνευματικά δικαιώματα για 14 χρόνια (το προσδόκιμο ζωής ήταν πολύ μικρότερο τον 18ο αιώνα). Η βρετανική Βουλή των Λόρδων αποφάσισε το 1774 ότι δεν μπορεί να υπάρχει αιώνια πνευματική ιδιοκτησία, γεγονός που αργότερα αναγνώρισε και το αμερικανικό σύνταγμα.

Στην πράξη ωστόσο, η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας αποδεικνύεται χίμαιρα για τους καλλιτέχνες και τους εκδότες. Αφενός είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί, αφετέρου είναι μη δημοφιλής. Έτσι, οι προσπάθειες να παταχθεί το μοίρασμα αρχείων στο Internet αντιμετωπίζουν τεράστιες πρακτικές δυσκολίες.

Η δικαστική απόφαση της προηγούμενης εβδομάδας καταλήγει στο ότι δεν απαιτείται από το YouTube να γνωρίζει αν τα βίντεο που ανεβάζουν οι χρήστες του παραβιάζουν ή όχι τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας και, συνεπώς, δεν ευθύνεται γι’ αυτό, ούτε μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για το γεγονός ότι έχει μια γενική γνώση για τα βίντεο που ενδέχεται να έχουν αναρτηθεί παρανόμως.

Εκτιμώ πως ο δικαστής κάνει λάθος και πως το εφετείο θα ανατρέψει την απόφαση αυτή. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο από το 2005 είχε εκδώσει καταδικαστική απόφαση εναντίον της υπηρεσίας μοιράσματος αρχείων Grockster, μπορεί να δεχθεί ότι μία ιστοσελίδα μπορεί παθητικά να περιμένει τις ενστάσεις στις μαζικές παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων.

Παρ' όλα αυτά, μένουμε με το παράλογο των καιρών: θεωρητικά, οι κάτοχοι πνευματικής ιδιοκτησίας έχουν ακόμη υψηλότερα δικαιώματα, αλλά στην πράξη έχουν χάσει ακόμη και τα ουσιώδη. Ο καθηγητής Lessig στο βιβλίο του "Free Culture", που καταπιάνεται με την εμπορική πειρατεία, αναφέρει: "Παρά τις πολλές δικαιολογίες που διατυπώνονται, αυτή η προσέγγιση είναι λανθασμένη. Κανείς δεν πρέπει να παραβλέπει την κατάσταση αυτή και η νομοθεσία θα πρέπει να τη σταματήσει".

Αυτήν την άποψη ενστερνίζονται και πολλοί καλλιτέχνες, οι οποίοι εκτιμώ πως θα δέχονταν μία συμβιβαστική λύση, όπως τη διατήρηση της πνευματικής ιδιοκτησίας για 20 χρόνια σε αντάλλαγμα την πραγματική εφαρμογή του.

Οι ιδιοκτήτες πνευματικής ιδιοκτησίας φαίνεται πως είναι διατεθειμένοι να ανταποκριθούν στις νομικές και εμπορικές πιέσεις. Το Hulu, το αμερικανικό site ανάρτησης video που διοικείται από αρκετά τηλεοπτικά δίκτυα, αποκάλυψε αυτήν την εβδομάδα ένα πρόγραμμα συνδρομών με 10 δολάρια τον μήνα, ως μέρος της προσπάθειας να δώσει στους ψηφιακούς της καταναλωτές αυτό που χρειάζονται.

Δεν υπάρχει κάποια παρόμοια μεγάλη συμφωνία που να προσφέρεται στους εκδότες, αλλά και εκείνοι θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι να ρίξουν λίγο νερό στο κρασί τους: να διεκδικήσουν λιγότερα για να επανακτήσουν τη νομιμότητά τους. Αυτή ήταν η προσέγγιση που τους προτάθηκε πριν από 12 χρόνια και την οποία απέρριψαν διαπράττοντας μία μεγάλη γκάφα στρατηγικής.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation