Roubini: Μετρημένες οι μέρες της Ρώμης στο ευρώ

Απέναντι στο ιταλικό πρόβλημα, το μόνο που δείχνει να μπορεί να κάνει η Ευρώπη είναι να... προσεύχεται. Αν δεν πιάσουν οι προσευχές, τα σενάρια θα εξελιχτούν ταχύτατα και θα είναι πολύ-πολύ δραματικά.

Δημοσιεύθηκε: 10 Νοεμβρίου 2011 - 16:34

Nouriel Roubini

Roubini: Μετρημένες οι μέρες της Ρώμης στο ευρώ

Με τα επιτόκια στα κρατικά ομόλογα να εκτινάσσονται αισθητά πάνω από το 7%, υπάρχει κίνδυνος η Ιταλία σύντομα να χάσει την πρόσβασή της στις αγορές. Δεδομένου ότι είναι «πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει» αλλά και «πολύ μεγάλη για να διασωθεί», θα υποχρεωθεί να κάνει αναδιάρθρωση στο δημόσιο χρέος των 1.900 δισ. ευρώ.

Με αυτήν την κίνηση θα αντιμετωπιστεί εν μέρει το «πάγιο» πρόβλημα του ογκώδους και αβάσταχτου χρέους, αλλά δεν θα λυθούν τα προβλήματα του ρευστού, του μεγάλου ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η έλλειψη εξωτερικής ανταγωνιστικότητας και η επιδείνωση της βουτιάς στο ΑΕΠ και στην οικονομική δραστηριότητα.

Για να επιλυθεί αυτό το τελευταίο, η Ιταλία ίσως υποχρεωθεί, όπως κι άλλες περιφερειακές χώρες, να εξέλθει από τη νομισματική ένωση και να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα, προκαλώντας ουσιαστικά τη διάλυση της ευρωζώνης.

Μέχρι πρόσφατα, επικρατούσε το επιχείρημα ότι η Ιταλία και η Ισπανία, σε αντίθεση με την εμφανώς χρεοκοπημένη Ελλάδα, είχαν πρόβλημα ρευστότητας, όχι όμως επιβίωσης, δεδομένων της λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων. Αλλά όταν μια χώρα με πρόβλημα ρευστότητας χάσει την αξιοπιστία της στην αγορά, χρειάζεται χρόνος -συνήθως ένα έτος και πάνω- για να αποκατασταθεί αυτή με τις κατάλληλες στρατηγικές. Οπότε, αν δεν υπάρχει πιστωτής εσχάτης ανάγκης, που να αγοράζει τα κρατικά ομόλογα έως ότου αποκατασταθεί η αξιοπιστία, μια χώρα με πρόβλημα ρευστότητας, αλλά όχι επιβίωσης αποκτά πρόβλημα επιβίωσης.

Γι’ αυτό η Ιταλία και οι άλλες αξιόχρεες χώρες με έλλειψη ρευστότητας, χρειάζονται ένα «μεγάλο μπαζούκα» που θα αποτρέψει την παραπάνω αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Το πρόβλημα είναι, όμως, ότι δεν υπάρχει αξιόπιστος δανειστής εσχάτης ανάγκης στην ευρωζώνη.

Η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναλάβει τη βρόμικη δουλειά της συγκράτησης της Ιταλίας και της Ισπανίας, αλλά δεν θέλει να την κάνει γιατί είναι τεράστιος κίνδυνος για την αξιοπιστία της και επιπλέον δεν μπορεί γιατί υποχρεώνεται από τις συνθήκες να μην κάνει απευθείας διασώσεις.

Εν τω μεταξύ, τα κεφάλαια του ταμείου διασώσεων EFSF έχουν ήδη δεσμευτεί για την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τις τράπεζές τους και δεν μένουν αρκετά για την Ιταλία και την Ισπανία. Γίνονται προσπάθειες για πιστωτική μόχλευση της τάξεως των 2 τρισ. ευρώ στο EFSF, αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί γιατί το EFSF δεν είναι τίποτε άλλο από μια τεράστια τιτλοποιημένη πιστωτική υποχρέωση, ένα CDO, στο οποίο ένα μάτσο υποβαθμισμένες οικονομίες προσπαθούν ως εκ θαύματος να αποκτήσουν αξιολόγηση ΑΑΑ.

Το προτεινόμενο εργαλείο ειδικών σκοπών SPV του EFSF είναι άλλη αποτυχία, γιατί σημαίνει ότι τα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών θα γίνουν μετοχικό μερίδιο, μέσω του οποίου τα «αναδυόμενα» ταμεία κρατικών επενδύσεων SWF και οι αναπτυσσόμενες χώρες BRIC θα μπορούν να προσφέρουν πόρους σε οικονομίες ΑΑΑ. Αυτό πάλι ακούγεται σαν τεράστια απάτη subprime CDO και γι’ αυτό δεν το θέλει η γερμανική Bundesbank.

Ούτε μία αλλαγή στην ιταλική κυβέρνηση θα επιλύσει το θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας. Η οικονομική παραγωγή έχει πέσει σε φαύλο κύκλο και η λιτότητα και οι μεταρρυθμίσεις θα χειροτερέψουν την ύφεση. Ούτε η αναδιοργάνωση χρέους, που θα προκαλέσει μεγάλες ζημίες και απώλειες στους πιστωτές από την Ιταλία και το εξωτερικό, θα αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητα. Για να γίνει αυτό χρειάζεται πραγματική υποτίμηση, που είναι αδύνατον να προκύψει από την αποδυνάμωση του ευρώ, με δεδομένες τις πολιτικές της Γερμανίας και της ΕΚΤ, ούτε μέσω αποπληθωρισμού ή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που χρειάζονται πολύ χρόνο για να μειώσουν το εργατικό κόστος.

Η μόνη επιλογή που μένει ανοιχτή είναι η εγκατάλειψη του ευρώ και η επιστροφή στη λιρέτα και στα άλλα εθνικά νομίσματα. Φυσικά, έτσι θα προκληθεί υποχρεωτική μετατροπή των χρεών σε ευρώ σε χρέη στο εθνικό νόμισμα.

Η ευρωζώνη μπορεί να επιβιώσει με αναδιοργάνωση χρέους ή με έξοδο από αυτήν μικρής χώρας όπως η Ελλάδα ή η Πορτογαλία. Όμως, αν η Ιταλία ή και η Ισπανία αναδιοργανώσουν ή φύγουν, ουσιαστικά θα επέλθει η διάσπαση της ευρωζώνης.

Μόνο αν η ΕΚΤ γίνει απεριόριστος πιστωτής εσχάτης ανάγκης και μειώσει τα επιτόκια στο μηδέν, σε συνδυασμό με πτώση της συναλλαγματικής αξίας του ευρώ και με δημοσιονομική ώθηση από τη Γερμανία και τον πυρήνα της ευρωζώνης, παράλληλα με λιτότητα στην περιφέρεια, μπορεί ίσως να σταματήσει η επικείμενη καταστροφή.

Ο αρθρογράφος είναι πρόεδρος της Roubini Global Economics, καθηγητής στο Stern School στο New York University και εκ των συγγραφέων του έργου «Crisis Economics».

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation