Η δηλητηριώδης σχέση κυβερνήσεων - τραπεζών

Το μάθημα της κρίσης είναι ότι οι "πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν" τράπεζες είναι και "πολύ μεγάλες για να σωθούν". Θα πρέπει να διαμελιστούν, ώστε να εκλείψει μια μεγάλη απειλή για τις ίδιες και τις κυβερνήσεις.

Δημοσιεύθηκε: 19 Νοεμβρίου 2011 - 09:38

Jim Millstein

Η δηλητηριώδης σχέση κυβερνήσεων - τραπεζών

Η οικονομική μοίρα των τραπεζών της Ευρώπης και των κυβερνήσεών της είναι άρρηκτα συνδεδεμένες: Αφού οι τράπεζες είναι οι πρωταρχικές πηγές δανεισμού στα κυβερνητικά ελλείμματα, τα κρατικά χρέη εκπροσωπούν μεγάλο κομμάτι των ενεργητικών των περισσοτέρων τραπεζών της ευρωζώνης. Το αξιόχρεο του ενός, απειλεί το αξιόχρεο του άλλου…

Η συζήτηση που επικρατεί είναι ότι αυτή η συμβίωση καθιστά τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες «πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν», υποχρεώνοντας τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να παράσχουν μαζικές ενέσεις κεφαλαίων και εγγυήσεις στις τράπεζες κατά τη διάρκεια κρίσεων. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι, δεδομένων των επιπέδων χρεών των κρατών της ευρωζώνης και του συγκριτικού μεγέθους των ευρωπαϊκών τραπεζών, αυτές οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι «πολύ μεγάλες για να διασωθούν.»

Η αναπόφευκτη πλεον αναδιοργάνωση των χρεών κυβερνήσεων της ευρωζώνης, θα προκαλέσει κεφαλαιακά ελλείμματα στις τράπεζες που το ΔΝΤ υπολογίζει ότι θα ξεπεράσουν τα 300 δισ. ευρώ. Οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι δεν αντέχουν να πληρώσουν αυτά τα κεφάλαια: το να βγουν κεφάλαια από τα «στεγνά» κρατικά βαλάντια θα επιφέρει αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης χρεών και επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης. Ούτε οι ισχυρότερες ευρωπαϊκές οικονομίες δεν αντέχουν.

Εν τέλει, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να εγκαταλείψουν την κατάθεση εγγυήσεων υπέρ των τραπεζών, προκειμένου να υπερασπιστούν την δική τους βιωσιμότητα. Παράλληλα όμως, βραχυπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να εγκαταλείψουν την υποστήριξη του τραπεζικού τους κλάδου, γιατί θα διακυβεύσουν τις άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους και ενδεχομένως θα προκαλέσουν κατάρρευση της ιδιωτικής πίστωσης στην ευρωζώνη, με καταστροφικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.

Το δεδομένα, όσο σκληρά κι αν είναι, έχουν ως εξής: Μια σειρά κυβερνήσεις θα χρειαστεί να κάνουν αναδιοργάνωση χρεών για να τα κατεβάσουν σε ανεκτά επίπεδα. Ως εκ τούτου, οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν επαρκή κεφάλαια ώστε να απορροφήσουν αυτές τις ζημιές. Και, με δεδομένα τα υψηλά επίπεδα κρατικών χρεών σε όλη την ευρωζώνη, νέες πηγές ιδιωτικού δανεισμού θα πρέπει να βρεθούν ώστε να καλύψουν αυτές τις ζημιές και να βγουν οι κυβερνήσεις και οι τράπεζες της ευρωζώνης από το αλληλένδετο σπιράλ θανάτου στο οποίο βρίσκονται.

Πρώτον, θα πρέπει να γίνει μια ειλικρινής αποτίμηση του προβλήματος, όπου θα εντοπιστούν οι οικονομίες που έχουν χρέη τα οποία δεν υπάρχει ελπίδα να εξυπηρετηθούν, καθώς επίσης και τα επίπεδα ανακούφισης από τα χρέη που απαιτούνται για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα.

Δεύτερον, η European Banking Authority (EBA) πρέπει να εφαρμόσει stress tests τα οποία θα συνυπολογίζουν τις εκτιμώμενες ανάγκες απομειώσεων σε κρατικά χρέη και τα συνακόλουθα τραπεζικά κεφάλαια που θα πρέπει να αντληθούν.

Τρίτον, η ΕΒΑ, θα πρέπει να παραγγείλει με τελεσίγραφο στις εταιρίες που επηρεάζονται να αποκαταστήσουν τα ελλείμματα από τις ιδιωτικές αγορές ή από τα κέρδη τους.

Τέταρτον, κάποιος θεσμός όπως η European Investment Bank (EIB), θα αναλάβει να προσφέρει κεφαλαιακό «χειρόφρενο», αν δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν τα ελλείμματα από ιδιωτικες πηγές. Για να έχει τα απαραίτητα πυρομαχικά ώστε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η ΕΙΒ θα πρέπει να έχει την δυνατότητα να αντλεί κεφάλαια με την υποστήριξη σειράς νέων φορολογικών εσόδων.

Πέμπτον, επειδή το «σπιράλ θανάτου» καθιστά ακόμη πιο αντιπαραγωγική την αξιοποίηση γενικών φορολογικών εσόδων και παράλληλα η συνολική πιστωτική στήριξη περιορίζεται λόγω των μεγάλων υποχρεώσεων των κρατών μελών, το κεφαλαιακό «χειρόφρενο» της ΕΙΒ θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί μέσω νέου ομοσπονδιακού φόρου επί των τραπεζικών μισθών και κερδών τα οποία υπερβαίνουν συγκεκριμένα επίπεδα.

Η εξουδετέρωση της μακροπρόθεσμης απειλής στην χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στις «πολύ μεγάλες για να σωθούν» τράπεζες, όμως, απαιτεί κι ένα ξεχωριστό αντίδοτο. Χρησιμοποιώντας την Γαλλία ως παράδειγμα, βλέπουμε ότι τα ενεργητικά των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών υπερβαίνουν κατά τρεις φορές το μέγεθος της γαλλικής οικονομίας. Η άτακτη χρεοκοπία μιας από αυτές τις τράπεζες, θα καταρρακώσει τις αγορές πιστώσεων, όχι μόνο στην Γαλλία, αλλά σε όλη την ευρωζώνη. Όμως η Γαλλία δεν μπορεί πια να σώσει ούτε μια από τις τράπεζες, μόνη της.

Οπότε, οι ρυθμιστές θα πρέπει να δανειστούν εδάφια από τις οδηγίες περί καταπολέμησης των μονοπωλίων και να διασπάσουν οποιαδήποτε εταιρία είναι «πολύ μεγάλη για να σωθεί», αφαιρώντας έτσι μια κοινή απειλή προς τους ισολογισμούς τους και προς την δημοσιονομική σταθερότητα.

Ένα οφθαλμοφανές συμπέρασμα που πρέπει όλοι να μάθουμε από την κρίση, είναι ότι οι αποκαλούμενες «σημαντικές για το διεθνές σύστημα τράπεζες» δεν είναι μόνο υπερβολικά μεγάλες για να αποτύχουν και υπερβολικά μεγάλες για να σωθούν αλλά και, εξίσου σημαντικό, υπερβολικά μεγάλες για να διοικηθούν. Οι κίνδυνοι που αναλαμβάνουν είναι υπερβολικά περίπλοκοι για να μπορεί να τους διοικήσει κάποια από τις μικρές ομάδες διευθυντών που βρίσκονται επικεφαλής αυτών των κολοσσιαίων οργανισμών, για να τους εποπτεύσουν οι ρυθμιστές και για να τους κατανοήσουν και αξιοποιήσουν οι επενδυτές.

Στις ΗΠΑ, η ρύθμιση Dodd-Frank δίνει στους ρυθμιστές την εξουσία να διαλύσουν τις τράπεζες που κατέχουν πάνω από 50 δισ. δολ. σε συνολικά ενεργητικά και συνιστούν απειλή για την δημοσιονομική σταθερότητα. Η Ευρώπη χρειάζεται μια ανάλογη αρχή. Και οι ρυθμιστές πρέπει να βρουν το κουράγιο να την εφαρμόσουν και στις δύο όχθες του Ατλαντικού.

Ο κ. Jim Millstein είναι πρόεδρος της Millstein & Co. Πρόσφατα ανέλαβε επικεφαλής αναδιοργάνωσης της AIG στο υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Εχει συμμετάσχει και στην αναδιοργάνωση της Lazard.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation