Οι δισταγμοί θα κοστίσουν ακριβά στην Ισπανία

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να δουλέψουν σκληρά για να βρουν καινοτόμες και δημιουργικές λύσεις. Αλλιώς σύντομα η ισπανική οικονομία θα γίνει η 4η υπό κηδεμονία χώρα της ευρωζώνης, λέει ο Εl-Erian της Pimco.

Δημοσιεύθηκε: 21 Αυγούστου 2012 - 07:50

Mohamed El-Erian

Οι δισταγμοί θα κοστίσουν ακριβά στην Ισπανία

Ο αρθρογράφος είναι chief executive και co-chief investment officer της Pimco.

Επιφανειακά δείχνει περίεργο: Στην Ισπανία προσφέρονται μεγάλα δάνεια σε επιτόκια χαμηλότερα από της αγοράς, σε συνδυασμό με σημαντική πρόσθετη στήριξη από μια περιφερειακή κεντρική τράπεζα, που είναι πρόθυμη να αγοράσει τα κρατικά ομόλογα της χώρας στη δευτερογενή αγορά. Όμως, η κυβέρνηση διστάζει να αποδεχτεί επισήμως τη βοήθεια.

Ωστόσο, η ισπανική απροθυμία είναι λογική και όχι η αντίδραση απλώς μιας πεισματάρικης εθνικής υπερηφάνειας ή παρεξήγησης από μέρους της κυβέρνησης. Είναι ένας ορθός δισταγμός στο να ακολουθήσει άλλους και να μπει υπό την κηδεμονία της Ευρώπης. Μέχρι οι ηγέτες της ηπείρου να διορθώσουν αυτές τις αντιφάσεις, η κρίση της ευρωζώνης θα συνεχίσει να συνιστά απειλή στην ιστορική προσπάθεια ενοποίησης της Ευρώπης.

Θεωρητικά, υπάρχουν τέσσερα άμεσα ευεργετήματα στη βοήθεια που δίνεται στα προβληματικά μέλη της ευρωζώνης: Προσφέρει άμεση, φθηνή και ευμεγέθη χρηματοδότηση για να διευκολύνει την εφαρμογή των σκληρών μεταρρυθμίσεων. Απελευθερώνει χρηματοδότηση από το ΔΝΤ, επίσης σε επιτόκια χαμηλότερα από της αγοράς. Μειώνει εμμέσως το κόστος του κρατικού χρέους, μεταφέροντας τις υποχρεώσεις από τους ιδιωτικούς στους κρατικούς ισολογισμούς. Και μειώνει κάποια από τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι πιστωτικά διψασμένες εταιρείες και οικογένειες.

Όλα μαζί, αυτά τα πλεονεκτήματα προσφέρουν στους αποδέκτες τη δυνατότητα να ελαχιστοποιήσουν τις ζημίες εξαιτίας της κρίσης στην παραγωγή και στην απασχόληση. Ωστόσο, αν κρίνουμε από τα τρία πρώτα χρόνια των ευρωπαϊκών πακέτων (Ελλάδας, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας), η θεωρία δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε πράξη.

Αντί να προσελκύσουν ιδιωτική χρηματοδότηση, τα πακέτα έχουν φέρει το τέλος της πρόσβασης στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων για τους αποδέκτες. Έτσι, το κόστος δανεισμού έχει παραμείνει πολύ υψηλό και η πρόσβαση σε νέες πιστώσεις πάρα πολύ περιορισμένη. Όπως είναι λογικό, οι στόχοι για ανάπτυξη και απασχόληση δεν επιτυγχάνονται.

Υπάρχουν δύο καθοριστικοί παράγοντες που αποδεικνύουν την αντίθεση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη.

Πρώτον, τα επίσημα πακέτα χρηματοδότησης έχουν οδηγήσει σε μειωμένη εξασφάλιση των ιδιωτικών δανείων. Εξαιτίας της μειωμένης αυτής εξασφάλισης, οι ιδιώτες πιστωτές δεν έχουν καμία όρεξη να συγχρηματοδοτήσουν μαζί με την τρόικα της ΕΚΤ, της Ε.Ε. και του ΔΝΤ. Αντιθέτως, χρησιμοποίησαν τη διάθεση κρατικών κεφαλαίων για να εξέλθουν.

Χειροτερεύοντας την κατάσταση, αυτή η έξοδος συνοδεύεται σε έναν βαθμό από διαρθρωτικές αλλαγές, που απομακρύνουν πάρα πολύ την πιθανότητα να επιστρέψουν αυτά τα κεφάλαια κάπου στο κοντινό μέλλον. Δείτε μόνο τις αλλαγές στις επενδυτικές οδηγίες, που αποκλείουν τις περιφερειακές ευρωπαϊκές οικονομίες από τον κόσμο των επιτρεπτών επενδύσεων, καθώς και τις σχετικές πιστωτικές υποβαθμίσεις.

Δεύτερον, τα σχετικά προγράμματα βοήθειας δεν έχουν ακόμη βρει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη λιτότητα του προϋπολογισμού και στα μέτρα ανάπτυξης. Κι αυτό όχι μόνο περιορίζει τις δυνατότητες των κρατών να δημιουργήσουν μελλοντικό εισόδημα και να βρεθούν σε ισχυρότερη θέση ώστε να ξεπληρώσουν το χρέος, αλλά παράλληλα αυξάνει την εγχώρια λαϊκή αντίσταση στα πακέτα, που επίσης οδηγεί σε έξοδο κεφαλαίων αυτήν τη φορά από τους πολίτες που προχωρούν σε μεγάλες αναλήψεις από τραπεζικές καταθέσεις.

Υποπτεύομαι ότι αυτοί οι δύο παράγοντες θα βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας του Ισπανού πρωθυπουργού Mariano Rajoy, όταν ταξιδέψει στη Γερμανία. Ίσως έχει αναθαρρήσει μετά τα σχόλια αξιωματούχων της ΕΚΤ και της Γερμανίας, που δείχνουν μεγαλύτερη κατανόηση. Όμως, το να μεταφραστεί αυτό σε ουσιώδεις αλλαγές δεν θα είναι ευκολο.

Σε συνέντευξη τύπου τον περασμένο μήνα, ο διοικητής της ΕΚΤ Mario Draghi, άφησε να εννοηθεί ότι θα ψάξει τρόπους για να ελαχιστοποιηθεί το πρόβλημα της μειωμένης εξασφάλισης. Γι' αυτό θα χρειαστεί χαλάρωση του προνομιούχου καθεστώτος που απολαμβάνει η κεντρική τράπεζα. Κάτι τέτοιο όμως θα υπονομεύσει τη θέση και την αξιοπιστία ενός θεσμού που χρειάζεται θεματοφύλακες, καθώς σχεδόν εξ ορισμού είναι υποχρεωμένος να δανείζει υπό πιστωτικές συνθήκες υψηλής πίεσης.

Η αλλαγή στη ζυγαριά δεν θα είναι εύκολη, δεδομένης της χρονικής απόκλισης ανάμεσα στα άμεσα μέτρα λιτότητας και στην επιθυμητή ανάπτυξη. Εκτός από τα περίπλοκα σχεδιαστικά ζητήματα, θα χρειαστεί ακόμη περισσότερη εξωτερική βοήθεια, σε μια περίοδο όπου οι μεγάλοι πιστωτές (και πολλοί από τους ψηφοφόρους τους) αναρωτιούνται μήπως απλώς ρίχνουν κι άλλα χρήματα φορολογούμενων σε μια βαθιά τρύπα.

Γι’ αυτό οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να δουλέψουν σκληρά για να βρουν καινοτόμες και δημιουργικές λύσεις σε αυτά τα ζητήματα. Ελπίζουμε όλοι να τα καταφέρουν. Αν όχι, τον δισταγμό της Ισπανίας θα τον ακολουθήσουν δύο νέες ανατροπές στην κρίση: Μέσα σε λίγες εβδομάδες, μια αρκετά μεγαλύτερη οικονομία θα συνταχθεί με τρία ακόμη μέλη της ευρωζώνης και θα μπει στην κηδεμονία του ευρωπαϊκού κράτους. Και η Ιταλία, μία ακόμη μεγαλύτερη οικονομία, θα κινδυνεύει να βουλιάξει εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η Ισπανία.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation