Το come back της κρίσης στην ευρωζώνη

Κάθε φορά που βοηθά η ΕΚΤ, η πολιτική διαδικασία επιβραδύνεται. Έχουμε γυρίσει στο σημείο πριν από το περιβόητο πρόγραμμα Draghi. Οι σημερινές προσεγγίσεις δεν καταλήγουν στην επιβίωση της ευρωζώνης.

Δημοσιεύθηκε: 1 Οκτωβρίου 2012 - 07:47

Wolfgang?Munchau

Έχετε προσέξει ότι η επιφυλακτική αισιοδοξία για την ευρωζώνη εξανεμίζεται; Πριν από μόλις τρεις εβδομάδες ο διοικητής της ΕΚΤ Mario Draghi ανακοίνωσε τις «άμεσες νομισματικές μεταβιβάσεις» του, ένα πρόγραμμα αγορών κρατικών ομολόγων χωρίς προδιαγεγραμμένο όριο. Τα πράγματα έδειχναν ότι με εκείνη την ανακοίνωση έληξε η κρίση ή τουλάχιστον η χειρότερη φάση της.

Την περασμένη εβδομάδα, οι επενδυτές -και οι Ισπανοί δημοσιογράφοι- ανακάλυψαν ξαφνικά με φρίκη ότι οι Γερμανοί εν τέλει δεν θα επιτρέψουν στην Ισπανία να ξεφορτωθεί το ρίσκο των τραπεζών της και να τον φορτώσει στον μηχανισμό διασώσεων European Stability Mechanism (ESM).

Ήταν κάτι που έμοιαζε αντιφατικό με την ανακοίνωση της 29ης Ιουνίου από τη σύνοδο κορυφής της ευρωζώνης, η οποία ανέφερε ότι «είναι απαραίτητο να σπάσει ο φαύλος κύκλος ανάμεσα στις τράπεζες και τις κρατικές οικονομίες». Οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν φτάσει σε εκείνη τη συμφωνία νωρίς το ίδιο πρωί, μετά τη διπλωματική ενέδρα που έστησαν οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Ό,τι κι αν συμφωνήθηκε τότε έγινε διαφορετικά αντιληπτό στην Ισπανία και στη Γερμανία. Η ισπανική ερμηνεία ήταν ότι η Ε.Ε. θα υιοθετήσει μια τραπεζική ενοποίηση στις αρχές του επόμενου έτους. Αυτό θα προκαλούσε αυτόματα μετάθεση του βάρους της ανακεφαλαιοποίησης του ισπανικού τραπεζικού κλάδου από την Ισπανία στον ESM.

Όμως, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel και ο υπουργός Οικονομικών της Wolfgang Schauble το κατάλαβαν διαφορετικά. Τις τελευταίες ημέρες ξεκαθάρισαν την τραπεζική ένωση που θέλουν. Και ορίστε πώς συνοψίζω εγώ τη γερμανική θέση:

Πρώτον, στην πραγματικότητα, δεν θέλουμε καθόλου τραπεζική ενοποίηση, αλλά αν είναι απαραίτητη θα προτιμούσαμε να περιορίσουμε τα όρια της πανευρωπαϊκής εποπτείας σε λίγες μεγάλες διασυνοριακές τράπεζες.

Δεύτερον, θα ήταν ιδανικό να μην είναι η ΕΚΤ ο επόπτης. Αν πρέπει να είναι, τότε να υπάρχουν θεματοφύλακες πιο δυνατοί από εκείνους που προτείνονται για να διασφαλίζουν ότι η νομισματική πολιτική παραμένει ανεξάρτητη από την τραπεζική εποπτεία.

Τρίτον, δεν θα υπάρχει κοινή ασφάλιση καταθέσεων.

Τέταρτον, η τραπεζική ένωση δεν θα αναλάβει παλαιούς κινδύνους, παρά μόνο προβλήματα που τυχόν προκύψουν στο μέλλον. Το ισπανικό τραπεζικό πρόγραμμα παραμένει ισπανικό τραπεζικό πρόγραμμα.

Πέμπτον, ο ESM να μην μπορεί να αναλάβει άμεσες τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις μέχρι να εφαρμοστεί πλήρως η τραπεζική ενοποίηση. Κι αυτό θα χρειαστεί πολλά χρόνια.

Είτε το θεωρείτε αυτό τραπεζική ενοποίηση, είτε ανατροπή της συμφωνίας της 29ης Ιουνίου, δεν έχει καμία σχέση.

Το θέμα είναι ότι δεν μπορεί να προωθηθεί μια τραπεζική ενοποίηση κόντρα στην ξεκάθαρη βούληση της κυβέρνησης, του κοινοβουλίου, των πολιτών και της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας. Υποπτεύομαι ότι η Ε.Ε. εν τέλει θα συμφωνήσει σε μια... νερωμένη εκδοχή. Αλλά δεν θα έχει σχέση με την επίλυση της κρίσης.

Ο Jens Weidmann, διοικητής της Bundesbank, την περασμένη εβδομάδα είπε ότι η τραπεζική ένωση ήταν ένας μεταμφιεσμένος μηχανισμός πληρωμών. Σε αυτό το σημείο έχει δίκιο. Μια τραπεζική ένωση θα ανακεφαλαιοποιήσει τις ισπανικές τράπεζες εις βάρος των φορολογούμενων Βορειοευρωπαίων. Αυτό είναι και το νόημα της ύπαρξής της. Θα ήταν ατιμία να το αρνηθούμε. Μια τραπεζική ένωση έτσι, που θα συσταθεί σωστά, συνιστά δημοσιονομική ενοποίηση. Δεν είναι κάτι που θα γίνει μέχρι τα Χριστούγεννα ή με μία οδηγία.

Έγραψα παλαιότερα ότι μια τραπεζική ένωση είναι ακόμη μεγαλύτερη υπόθεση από ένα ομόλογο ευρωζώνης. Μπορείς να δημιουργήσεις ομόλογο ευρωζώνης χωρίς πολλούς θεματοφύλακες. Υπάρχουν προτάσεις που θα μπορούσαν να μετατρέψουν ένα ομόλογο ευρωζώνης σε εργαλείο επιβολής λιτότητας - τα αποκαλούμενα ομόλογα μείωσης χρέους. Θα προτιμούσα να υπάρχει τραπεζική ενοποίηση χωρίς ευρωομόλογα, παρά το αντίθετο. Και θα προτιμούσα το τίποτα παρά ομόλογα μείωσης χρέους.

Αν κρίνω από την πολιτική διαμάχη, η Γερμανία δεν είναι έτοιμη για κανενός είδους μηχανισμό δημοσιονομικών πληρωμών. Ειδικότερα, δεν είναι έτοιμη για τραπεζική ένωση. Η Α. Merkel ποτέ δεν προώθησε πολιτικά την ιδέα της τραπεζικής ένωσης στη Γερμανία. Το μόνο που έκανε ήταν να προσπαθεί να διασκεδάσει τις επιπτώσεις.

Θα συμβούλευα τους αναγνώστες να μην πέσουν στην παγίδα να σκεφτούν ότι οι εκλογές στη Γερμανία το επόμενο έτος θα εξαλείψουν όλα τα εμπόδια. Όλα τα ποικίλα πιθανά αποτελέσματα ευνοούν τη συνέχιση της τρέχουσας στρατηγικής.

Η μείωση της πιθανότητας για τραπεζική ένωση φέρνει σε δύσκολη θέση τον Μ. Draghi. Για να αποδώσει το πρόγραμμά του χρειάζεται τραπεζική ενοποίηση. Τα μαξιλάρια ρευστότητας της ΕΚΤ είναι εγγύηση για τις τράπεζες μέχρι στιγμής. Οι άμεσες νομισματικές μεταβιβάσεις εγγυώνται για το κρατικό χρέος. Όταν αυτά τα προγράμματα τελειώσουν, που κάποτε θα γίνει κι αυτό, η ευρωζώνη θα χρειαστεί να έχει ένα θεσμικό πλαίσιο για να αντιμετωπίσει τους δύο αλληλένδετους κινδύνους των τραπεζών και των οικονομιών.

Μια τραπεζική ενοποίηση θα λήξει αυτόν τον φαύλο κύκλο. Ακόμη όμως και αν έχει τραπεζική ενοποίηση, η ευρωζώνη θα αντιμετωπίζει τους εξίσου πανίσχυρους φαύλους κύκλους της λιτότητας και της ύφεσης. Η δύναμη της ύφεσης είναι πολύ ανησυχητική.

Κάθε φορά που βοηθά η ΕΚΤ, η πολιτική διαδικασία επιβραδύνεται. Αυτή είναι η πραγματική τραγωδία της διαχείρισης της κρίσης της ευρωζώνης. Έχουμε πλέον επιστρέψει στο σημείο εκείνο, πριν ανακοινώσει ο Μ. Draghi το πρόγραμμά του, όπου οι δηλωμένες στρατηγικές δεν συνάδουν με την επιβίωση της ευρωζώνης.

*To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation