Οι φόβοι για ντόμινο στις αναδυόμενες αγορές

Αν κάθε κρίση έχει το έμβλημα που τη χαρακτηρίζει, τότε για την Αργεντινή έχει το σχήμα του αγαλματιδίου των Grammy.

Το συγκρότημα που κέρδισε το βραβείο στο Λας Βέγκας, οι Illya Kuryaki and the Valderramas, υποχρεώθηκε να αφήσει το αγαλματάκι στο τελωνείο του Μπουένος Άιρες, λόγω των πολύ αυστηρών ελέγχων στις εισαγωγές.

Τέτοιου είδους πρακτικές ευθύνονται και για τη δίνη στην οποία έχει περιπέσει το πέσο τον Ιανουάριο. Αψηφώντας τις δυνάμεις των αγορών, η Αργεντινή επέβαλε ελέγχους και προσπάθησε να απαγορεύσει στους Αργεντίνους να ανταλλάξουν τα όλο φθηνότερα νομίσματά τους με δολάρια, δημιουργώντας μια τεράστια μαύρη αγορά και σβήνοντας την εμπιστοσύνη στο πέσο.

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει, όμως, η μοίρα της Αργεντινής με την τύχη των αναδυόμενων αγορών; Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι, αν και όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι ευάλωτες στην απόσυρση της αμερικανικής ρευστότητας, στην επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και σε άλλες παγκόσμιες επιρροές, οι διαφορές ανάμεσά τους είναι εξίσου σημαντικές με τις ομοιότητές τους.

Οι παρακάτω επιμέρους παρουσιάσεις των έξι σημαντικότερων εκπροσώπων των αναδυόμενων αγορών δείχνουν τόσο τις ομοιότητες, όσο και τις ανομοιότητες.

Ο Neil Shearing της Capital Economics θεωρεί ότι έρχεται μια νέα φάση στην πρόσφατη νομισματική αναταραχή. «Το γεγονός ότι τα νομίσματα συνεχίζουν να πέφτουν παρά τις αυξήσεις επιτοκίων δημιουργεί την προοπτική για νέα και ίσως χειρότερη φάση στην αναταραχή των αναδυόμενων αγορών, όπου οι ρυθμιστές θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να υπερασπιστούν τα νομίσματά τους», δηλώνει.

Πολλά παραμένουν ασαφή. Σε πολλές χώρες μπαίνουν σε λειτουργία οι μηχανισμοί που συνδέουν την αναταραχή στις αγορές με τα προβλήματα στην πραγματική οικονομία. Η προοπτική να γίνουν αυτές οι πραγματικές επιπτώσεις ντόμινο για τις αναδυόμενες οικονομίες είναι πολύ ανησυχητική.

Στη Νότιο Αφρική, στην Τουρκία και στη Ρωσία, όπως και στην Αργεντινή, οι κάθετες πτώσεις των νομισμάτων τελευταία έχουν προκαλέσει σοκ στο λιανεμπόριο, καθώς οι τιμές των εισαγόμενων αγαθών ανεβαίνουν και ο κόσμος κόβει τις δαπάνες.

Ακολουθώντας την Αργεντινή, οι κάτοικοι πολλών αναδυόμενων αγορών προφυλάσσονται για την προοπτική αύξησης του εγχώριου πληθωρισμού και της υποτίμησης, μετατρέποντας αποταμιεύσεις σε δολάρια. Η μεγαλύτερη ρωσική εφημερίδα Komsomolskaya Pravda, συμβούλευσε τους αναγνώστες της να μετατρέψουν το 30-40% των αποταμιεύσεων τους σε δολάρια και ευρώ.

Σχετικό πρόβλημα είναι ότι και οι αυξήσεις στα επιτόκια, που πρέπει να γίνουν για να πολεμηθεί ο πληθωρισμός και να στηριχθούν τα νομίσματα, θα πλήξουν τις χρεωμένες επιχειρήσεις, αναστέλλοντας τα επενδυτικά τους σχέδια. Το σοκ της ζήτησης για τη μεταποίησης της Αργεντινής, τονίζει η Nomura, θα επηρεάσει τους Βραζιλιάνους προμηθευτές, αφαιρώντας 0,2% από το προβλεπόμενο φετινό ΑΕΠ της Βραζιλίας.

Βραζιλία: «Κάθε χρόνο και κάτι καινούριο»

«Ήλπιζα να ξεπληρώσω τα χρέη μου φέτος, αλλά τώρα με τις αυξήσεις των επιτοκίων, δεν έχω ιδέα τι θα κάνω. Κάθε χρόνο και κάτι καινούριο εμφανίζεται», δήλωσε ένας Βραζιλιάνος μισθωτός μετά τη νέα αύξηση των επιτοκίων.

Τα επιτόκια της Βραζιλίας είναι ήδη από τα υψηλότερα στον κόσμο στο 10,5% και θα αυξηθούν περαιτέρω.

Η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη αναδυόμενη οικονομία μετά την Κίνα κι έχει ανατρέψει την παραδοσιακή μεταβλητότητά της για να γίνει από τις ισχυρότερες της ομάδας BRIC.

Εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την εσωτερική κατανάλωση κι έχει αποθεματικά 375 δισ. δολ. που της δίνουν μεγάλα περιθώρια διαχείρισης των σοκ. Ωστόσο, αντιμετωπίζει έναν επίμονο πληθωρισμό που κινείται κοντά στην κορυφή του στόχου της κεντρικής τράπεζας για 4,5%.

Καθώς η χώρα φιλοξενεί το ποδοσφαιρικό Μουντιάλ τον Ιούνιο και έχουν προγραμματιστεί εκλογές για φέτος, η κυβέρνηση δεν θα θελήσει να μειώσει τις δαπάνες και να διακινδυνεύσει την ύφεση.

Αλλά τις ελπίδες της να περάσει «ελαφρά» την αναταραχή ίσως τις ανατρέψει η κρίση στην Αργεντινή, τη μεγαλύτερη αγορά της για τις εξαγωγές τελικών αγαθών. Αν μειωθούν οι εξαγωγές, η Βραζιλία δύσκολα θα πετύχει τον στόχο ανάπτυξης 2%.

Αργεντινή: «Ίσως προκύψει σπιράλ υποτίμησης»

Ο έλεγχος των εισαγωγών έχει κάνει άνω-κάτω τη λιανική αγορά, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα για την κυβέρνηση της Cristina Fernández de Kirchner ίσως αποδειχθεί η κατακρήμνιση της λαϊκής εμπιστοσύνης. Το ζήτημα της κοινωνικής ψυχολογίας είναι κρίσιμο για να αντιμετωπίσει η Αργεντινή την κρίση, αλλά οι ενδείξεις δεν είναι καλές. Ο οίκος Moody's προβλέπει πως το πέσο θα χάσει 50% της αξίας του ακόμη φέτος, επειδή το Μπουένος Άιρες δεν έχει αξιόπιστο σχέδιο αντιμετώπισης του πληθωρισμού και της νομισματικής διολίσθησης.

Η υποτίμηση του πέσο έχει αυξήσει και τον κίνδυνο πληθωρισμού, που ανεπίσημα το 2013 ήταν 28% και επίσημα 11%.

«Μπορεί να προκύψει σπιράλ υποτίμησης και πληθωρισμού» φοβάται ο πρώην υφυπουργός Οικονομικών Gastón Rossi. Η κεντρική τράπεζα αύξησε τα επιτόκια 6%, στο 26%, προχθές για να αποθαρρύνει τις πληθωριστικές πιέσεις και την έξοδο των καταθετών στο δολάριο, αλλά οι αναλυτές εκτιμούν ότι τα επιτόκια θα πρέπει να φτάσουν στο 40% για να προσελκύσουν επενδύσεις στο πέσο.

Οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία είναι ορατές, κι οι καταστηματάρχες του Μπουένος Άιρες δηλώνουν ότι οι προμηθευτές τους αυξάνουν τις τιμές 20%, χωρίς να σέβονται καν τις παραγγελίες που έγιναν πριν από την υποτίμηση, ενώ όλοι περιγράφουν σκηνές χάους.

Τουρκία: «Δεν θέλουν να αναπτυχθούν οι μουσουλμάνοι»

Στους δρόμους της Άγκυρας, οι Τούρκοι αποδίδουν τα οικονομικά προβλήματα της χώρας στα ίδια κακά που επικαλείται συχνά ο πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan: την ξένη συνωμοσία και τα υψηλά επιτόκια. «Οι ξένοι δεν θέλουν να αναπτυχθούν οι μουσουλμάνοι», σχολιάζει έμπορος της πόλης. Και μια νοικοκυρά συμπληρώνει: «Τα επιτόκια έχουν ανέβει κι έτσι θα αυξηθούν οι τιμές στα πάντα». Επαναλαμβανει την άποψη του Τ. Erdogan ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό, και όχι το ανάποδο.

Ο Τ. Erdogan επανέλαβε αυτήν την άποψή του πρόσφατα, για να ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι ευχαριστημένος με τη μεγάλη αύξηση επιτοκίων, που ανέβασε το κόστος δανεισμού κατά 2-3 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα σχόλιά του καταδεικνύουν τα προβλήματα στις όποιες κοινές προσπάθειες της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας για να μειωθεί η δημοσιονομική ευαισθησία της χώρας με πτώση του χρόνιου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.

Ο Fatih Ozatay του Turkey's Economic Policy Research Foundation θεωρεί ότι η άποψη πως η κεντρική τράπεζα βρίσκεται υπό πολιτική πίεση είναι μία από τις αιτίες των προβλημάτων της χώρας, μαζί με τις αμερικανικές κινήσεις απόσυρσης της ρευστότητας και τον πολιτικό κίνδυνο στην Τουρκία.

Άλλοι οικονομολόγοι σημειώνουν ότι το κράτος κόπτεται να διατηρήσει τις καλές εποχές και ο Τ. Erdogan είναι δηλωμένος θιασώτης των μεγάλων έργων υποδομών.

Τα περισσότερα φοροέσοδα προέρχονται από έμμεσους φόρους και από ένα μεγάλο κομμάτι από δασμούς εισαγωγών. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο ξοδεύει ο κόσμος και όσο ανεβαίνει το έλλειμμα συναλλαγών, τόσο αυξάνεται η φοροείσπραξη.

Τώρα, όμως, πολλοί οικονομολόγοι ζητούν από την κυβέρνηση να μαζευτεί. Καθώς το έλλειμμα υποστηρίζεται από βραχυπρόθεσμα ξένα κεφάλαια που πλέον αμφισβητούνται, οι τουρκικές αποταμιεύσεις θα πρέπει να αυξηθούν.

Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι είναι καλύτερο να προέλθει η αυξημένη αποταμίευση από κυβερνητικό πλεόνασμα και ότι η οικονομία θα υποφέρει περισσότερο αν πέσει όλο το βάρος στον ιδιωτικό τομέα.

Το αν έχει πειστεί και ο Τ. Erdogan είναι μια άλλη υπόθεση.

Ρωσία: «Μην κρατάτε τα ρούβλια κάτω από το στρώμα»

Η αποδυνάμωση του ρουβλίου είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να αντέξει η κεντρική τράπεζα. Όμως η ευρύτερη οικονομία θα υποφέρει πολύ καθώς εκτινάσσεται ο πληθωρισμός εισαγόμενων αγαθών, πλήττεται η καταναλωτική δαπάνη και ο κόσμος μετατρέπει τα ρούβλια του σε σκληρά νομίσματα.

Καθώς το ρούβλι άγγιξε χαμηλό 5 ετών έναντι του δολαρίου και του ευρώ, το ρωσικό λιανεμπόριο προειδοποίησε για διψήφιες αυξήσεις τιμών. Σύμφωνα με τη ρωσική στατιστική υπηρεσία, τα εισαγόμενα αγαθά καταλαμβάνουν τα δύο πέμπτα των ρωσικών λιανικών πωλήσεων. Το λόμπι του αλκοόλ προειδοποίησε για αυξήσεις τιμών 10% και η κλωστοϋφαντουργία για αυξήσεις 15%.

Αν και η υποτίμηση δεν είναι ιδανική για τον Ρώσο καταναλωτή, η κεντρική τράπεζα μπορεί να την αντέξει. Δηλώνει ότι είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει απεριόριστες παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος για να αποτρέψει απόκλιση του ρουβλίου από την επιθυμητή κλίμακα διαπραγμάτευσης. Μέχρι στιγμής δείχνει αποφασισμένη να επιτρέψει την ελεύθερη διακύμανση του νομίσματος ως το 2015.

Οι οικονομολόγοι δεν πιστεύουν ότι η Ρωσία θα αυξήσει τα επιτόκια στη συνεδρίαση της 14ης Φεβρουαρίου: Δεν προβλέπεται να εμφανίσει έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών για τουλάχιστον έναν χρόνο ακόμη και οι εκροές κεφαλαίου δεν αποτελούν πρόβλημα.

Επιλέγοντας να μην παρέμβει, η κεντρική τράπεζα καταδεικνύει ότι είναι αποφασισμένη για στόχευση πληθωρισμού ως το 2015, σχολιάζει ο Ivan Tchakarov της Citibank.

Αυτό θα αλλάξει, όμως, αν η Ρωσία βιώσει μαζική στροφή στο δολάριο, όπως έγινε στις κρίσεις του 1998 και του 2008.

Η εφημερίδα Komsomolskaya Pravda συμβούλευσε τους αναγνώστες της να μετατρέψουν το 30-40% των αποταμιεύσεών τους σε δολάρια και ευρώ και να μην τις αφήνουν κάτω από το στρώμα, αλλά να τις βάζουν στην τράπεζα».

Ινδονησία: «Ανησυχούμε για το μέλλον»

Πολλοί Ινδονήσιοι πιστεύουν ότι η Τζακάρτα έπρεπε να χρησιμοποιήσει τα φθηνά δάνεια και την ταχεία ανάπτυξη της περασμένης δεκαετίας για να κατασκευάσει περισσότερες υποδομές -μεταξύ των οποίων άμυνες για τις πλημμύρες- που θα βελτίωναν την οικονομική απόδοση και θα μείωναν το τεράστιο κυκλοφοριακό πρόβλημα στην πρωτεύουσα. Η χώρα πλήττεται από μια σειρά προβλήματα, όπως πιθανές μετοικήσεις πληθυσμών λόγω πλημμυρών. Ωστόσο, η μεγαλύτερη οικονομία της ΝΑ. Ασίας, σε πλήρη αντίθετη με πολλές άλλες αναδυόμενες οικονομίες, έχει καταφέρει να συρρικνώσει το έλλειμμα συναλλαγών της χάρη κυρίως στην πολιτική της κεντρικής τράπεζας και αναμένεται περαιτέρω πτώση το 2014.

Επιπλέον, σε μια ένδειξη εμπιστοσύνης, οι ξένοι επενδυτές δάνεισαν στην Ινδονησία 4 δισ. δολ. τον Ιανουάριο, στη μεγαλύτερη έκδοση δολαριακού ομολόγου της Ασίας από το 1998.

Νότιος Αφρική: «Όλα ανεβαίνουν»

Η μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής αύξησε τα επιτόκια για πρώτη φορά σε πέντε χρόνια για να υπερασπιστεί το ραντ που έχει διολισθήσει 6% φέτος και να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Αν και είναι ευάλωτη στην αποστράγγιση της αμερικανικής ρευστότητας, τα περισσότερα προβλήματά της είναι εγχώρια. Οι μισθοί και τα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνονται κατακόρυφα, πλήττοντας τη μεταποίηση και τα μεταλλεία.

Η ανεργία παραμένει πάνω από το 25%. Και οι προοπτικές για όλα αυτά είναι δυσοίωνες. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το τελευταίο που χρειάζεται η χώρα είναι αύξηση στις τιμές λιανικής. Αλλά αυτό ακριβώς συμβαίνει. «Κάποιοι που έρχονταν κι αγόραζαν ένα κιβώτιο μπίρες τώρα παίρνουν συσκευασίες των 12 ή των 6. Κάποιοι που αγόραζαν ένα κιβώτιο κρασιά, τώρα παίρνουν 1-2 μπουκάλια», δηλώνει χαρακτηριστικά ιδιοκτήτης κάβας στο Γιοχάνεσμπουργκ.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation