Το μέτωπο Γαλλίας-Ιταλίας ενάντια στη λιτότητα

Οι νέοι πρωθυπουργοί της Γαλλίας και της Ιταλίας προκαλούν την ομόφωνη τάση για λιτότητα στην Ευρώπη. Ο Μανουέλ Βαλ και ο Ματέο Ρέντσι απαιτούν περισσότερο χρόνο για τη μείωση των ελλειμμάτων σε αντάλλαγμα για την υιοθέτηση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται ώστε να γίνουν οι οικονομίες τους πιο ανταγωνιστικές. Είναι η πιο μεγάλη πρόκληση στην ομόφωνη πολιτική που οδήγησε την ευρωζώνη στην πιο βαθιά ύφεση.

Όπως με διαβεβαιώνουν, οι δύο άνδρες κατέληξαν σε αυτήν τη θέση ανεξάρτητα. Αυτό που τους ενώνει είναι τα εξοργισμένα εκλογικά σώματα των δύο χωρών που έχουν αγανακτήσει από τις περικοπές των τελευταίων ετών.

Εύκολα μπορεί να κατανοήσει κανείς αυτές τις αποφάσεις πολιτικά, αλλά παραμένει το ερώτημα για τα οικονομικά κριτήρια. Φοβάμαι ότι αυτό είναι θέμα που δεν σκέφτηκαν αρκετά.

Ο στόχος ελλείμματος για την Ιταλία ορίζεται στο 2,6% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση Ρέντσι είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα τον πετύχει. Το οικονομικό της πρόγραμμα απαρτίζεται από φορολογικές περικοπές για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι προτάσεις για τη χρηματοδότηση αυτών των μέτρων δεν είναι πολύ ξεκάθαρες. Εκτός στόχου είναι πλέον και η Γαλλία, όπου το όριο για το έλλειμμα είχε τεθεί στο πιο χαλαρό επίπεδο του 3,6% του ΑΕΠ.

Έχουν δίκιο λοιπόν η Γαλλία και η Ιταλία που προωθούν αναπτυξιακή ώθηση των οικονομιών τους σε αυτήν την περίοδο;

Αν δούμε λίγο πιο προσεκτικά, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει κάτι πραγματικά παράξενο με τη δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης. Όταν η οικονομία βρισκόταν σε ύφεση, πολλές κυβερνήσεις επέβαλαν λιτότητα. Τώρα που η ύφεση τελείωσε, αρχίζουν τη χαλάρωση της πολιτικής. Είναι ακριβώς το αντίθετο από ό,τι θα έπρεπε να κάνουν. Οι δεκαετίες συμφώνων σταθερότητας, αντικυκλικών κανόνων για τους προϋπολογισμούς και δημοσιονομικών συμβολαίων δεν είναι πλέον επιθυμητές. Επιστρέφουμε στις παλιές, κακές, ημέρες όπου η δημοσιονομική πολιτική καθορίζεται από το πόσα ρευστά υπάρχουν στα ταμεία του υπουργείου Οικονομικών.

Επιρρίπτω τις ευθύνες στη λιτότητα. Κατέστρεψε τόσο πολύ την οικονομική παραγωγή που κατέστησε τη βιωσιμότητα των χρεών ακόμη δυσκολότερη – πέτυχε δηλαδή ακριβώς το αντίθετο από τον στόχο της.

Οι οργισμένοι ψηφοφόροι στρέφονται κατά των πολιτικών. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο ελπίζει ότι θα κερδίσει τις περισσότερες ψήφους στις ευρωεκλογές του Μαΐου. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο έχει, με βάση τις ιταλικές δημοσκοπήσεις, το 25%. Δεν πρέπει να υποτιμούμε το μέγεθος της στροφής στις δύο χώρες.

Η ανάκτηση της ισχυρής ανάπτυξης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα του χρέους. Αντιθέτως, σε έναν κόσμο χωρίς ανάπτυξη και χωρίς πληθωρισμό, χρειάζεται ένας πολύ σκληρός δρόμος μείωσης των ελλειμμάτων για να επιτευχθούν οι στόχοι.

Θα μπορούσε να υπάρξει μία μικρή βοήθεια από την επιβράδυνση της πορείας προς τη μείωση των ελλειμμάτων. Για να υπάρξει σοβαρή αλλαγή όμως, απαιτείται στροφή στη νομισματική πολιτική. Την προηγούμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απέτυχε για μία ακόμη φορά να δράσει στην οξεία απειλή του αποπληθωρισμού. Αντιθέτως, οι κεντρικοί τραπεζίτες εγκλωβίστηκαν σε μία χαζή συζήτηση για τον αντίκτυπο της χρονικής συγκυρίας από το Πάσχα στον πληθωρισμό. Λες και αυτό έχει καμία σχέση με την αποπληθωριστική τάση που καταγράφεται εδώ και εννέα μήνες.

Ανεξαρτήτως του τι θα πετύχει ο κ. Ρέντσι, το σίγουρο είναι ότι η χώρα του οδεύει προς βέβαιη χρεοκοπία εάν ο μελλοντικός πληθωρισμός της ευρωζώνης υποχωρήσει από το 2% που ήταν μέχρι πρότινος στο 1%. Η Ιταλία δεν μπορεί να αντέξει έναν συνδυασμό όπου χρέος, ανάπτυξη και πληθωρισμός θα θυμίζουν Ιαπωνία ενώ τα επιτόκια θα θυμίζουν περιφέρεια της ευρωζώνης, ακόμη και τώρα που οι αποδόσεις των ομολόγων είναι πολύ χαμηλότερες από ό,τι πρότινος.

Η δεύτερη κρίσιμη προϋπόθεση είναι το ξεκαθάρισμα του τραπεζικού κλάδου της ευρωζώνης. Για αυτό απαιτούνται τουλάχιστον 700 δισ. ευρώ, σύμφωνα με μία πρόσφατη εκτίμηση. Δεν ελπίζω σε πολλά και θα κρίνω την εγκυρότητα του συνεχιζόμενου ξεκαθαρίσματος των τραπεζικών ισολογισμών από το πόσο κοντά το τελικό ποσό θα πλησιάζει σε αυτό το νούμερο. Θα εκπλαγώ εάν είναι περισσότερο από 10%.

Τι είναι πιο πιθανό να συμβεί;

Εκτιμώ ότι ο κ. Ρέντσι και ο κ. Βαλ θα εξασφαλίσουν μία συμβολική, αλλά όχι ουσιαστική υποχώρηση. Μπορεί να πετύχουν κάποια ελάχιστη ευελιξία. Έτσι λειτουργεί η Ευρώπη. Θέλεις 1%, η Γερμανία θέλει 0% και καταλήγεις με κάτι της τάξεως του 0,1% ή του 0,2%. Δεν είναι ακριβώς ο αριθμητικός μέσος όρος, αλλά μάλλον ένας πολιτικός μέσος όρος. Σκεφτείτε επίσης το εξής: η Γερμανία και η Φινλανδία έχουν ήδη διαμαρτυρηθεί για τις δύο προηγούμενες χαλαρώσεις των στόχων στα ελλείμματα της Γαλλίας και της Ισπανίας. Τα πράγματα δυσκολεύουν.

Κατά συνέπεια, δεν είναι έξυπνη στρατηγική απλώς να κάψεις τον προϋπολογισμό του 2014. Ο Ρέντσι και ο Βαλ χρειάζεται να πάνε ένα βήμα παραπέρα και να αντιμετωπίσουν την πρόκληση. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να προσπαθήσουν το δημοσιονομικό συμβόλαιο, το οποίο απαιτεί μείωση του λόγου χρέους στο 60% του ΑΕΠ από το 2016. Αυτός ο στόχος όμως είναι πολύ πιο δύσκολος από το ανώτατο όριο του 3% που έχει τεθεί για το έλλειμμα. Για παράδειγμα, η Ιταλία θα έπρεπε να καταγράφει πρωτογενές πλεόνασμα τουλάχιστον 5% μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Αδυνατώ να καταλάβω πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό.

Όλα λοιπόν είναι στα χέρια της ΕΚΤ και εξαρτώνται από την ικανότητά της να αποτρέψει μία παρατεταμένη πτωτική πορεία του πληθωρισμού, αλλά και από την ετοιμότητα της Γαλλίας και της Ιταλίας να έρθουν σε σύγκρουση με τη Γερμανία και τους συμμάχους της στο Βορρά. Και στα δύο μέτωπα, όμως, έχουμε προς το παρόν μόνο λόγια, χωρίς δράση.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation