Ο Vladimir Putin και οι φίλοι του στη Δύση

Ο John Kerry χρησιμοποίησε μια ωραία φράση. Η Δύση θα απαντήσει στη συμπεριφορά 19ου αιώνα της Ρωσίας, με εργαλεία 21ου αιώνα. Κάτι δεν πιάνει υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ανεξάρτητα από το αν μπορούν οι Ευρωπαίοι να συγκεντρώσουν την πολιτική θέληση επιβολής σοβαρών οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Μόσχας για την εισβολή στην Ουκρανία, υπάρχει και μια άλλη διάσταση στη διαμάχη. Ο Vladimir Putin κερδίζει στον πόλεμο της προπαγάνδας.

Ο Ρώσος πρόεδρος, τέκνον της KGB, έχει ξεσκονίσει όλες τις οδηγίες παραπλάνησης του ψυχρού πολέμου. Τους έχει προσθέσει μια δαπανηρή χροιά από τον 21ο αιώνα, χειραγωγώντας τη ροή της ειδησεογραφίας, των ψηφιακών δικτύων και των κοινωνικών μέσων, υπέρ των σκοπών του Κρεμλίνου. Το Russia Today, το κρατικό αγγλόφωνο ειδησεογραφικό κανάλι, εμφανίζεται ήρεμο και απροβλημάτιστο με τις δύσκολες έννοιες της ακρίβειας και της αλήθειας.

Με δεδομένο τον σιδερένιο κλοιό του κράτους στα εγχώρια ΜΜΕ, είναι αναμενόμενο ο V. Putin να έχει έντονη στήριξη στην πατρίδα του. Η λαϊκή δυσαρέσκεια τον έχει βοηθήσει να αξιοποιήσει ένα πανίσχυρο συναίσθημα: τον εθνικισμό με ρίζες στη νοσταλγία. Δεν είναι σε καμία περίπτωση ο μόνος που θεωρεί ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν καταστροφή και οι ΗΠΑ υπεύθυνες για τα συνεπαγόμενη προβλήματα της Ρωσίας. Φταίνε οι ξένοι.

Πιο δραματική ακόμη είναι η επίδραση που έχει η σκληρή, εδραιωμένη στρατηγική προπαγάνδας πέρα από τη Ρωσία. Το κοινωνικό συναίσθημα, ειδικά στην Ευρώπη, κυμαίνεται από την αδιαφορία μέχρι το ότι ο V. Putin ίσως τελικά έχει κάποιο δίκιο. Αν θέλει να μετατρέψει την Ουκρανία σε αποτυχημένο κράτος, τι δουλειά έχουν οι άλλοι να μπλέξουν; Δεν έχει αρκετά προβλήματα από μόνη της η δημοκρατική Ευρώπη;

Το Κρεμλίνο ξεκινά με το δεδομένο ότι, αν επαναλαμβάνεις συχνά ένα ψέμα με αρκετή πειθώ, ορισμένοι θα το θεωρήσουν αλήθεια. Έτσι, τα ρωσικά στρατεύματα που προσάρτησαν την Κριμαία χαρακτηρίστηκαν ντόπιοι αντάρτες και οι πρόσφατες καταλήψεις κρατικών κτιρίων στην ανατολική Ουκρανία πράξη αυτοάμυνας.

Δεν είναι εύκολο να γίνονται τέτοιες κατάφορες στρεβλώσεις σε δημοκρατικές χώρες με ελεύθερα ΜΜΕ. Η σαφήνεια της δυτικής ανταπάντησης είναι έτσι κι αλλιώς ομιχλώδης, εξαιτίας των διαφορών απόψεων μεταξύ κυβερνήσεων - μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης και εντός της Ε.Ε. Κάποιοι στην Ευρώπη θέλουν δυναμική απάντηση, ενώ άλλοι όπως ο Viktor Orbán της Ουγγαρίας, μάλλον θαυμάζουν τον απολυταρχικό εθνικισμό του Putin.

Οι εδαφικές διεκδικήσεις δεν μπορούν να μπαίνουν στον δρόμο των επιχειρήσεων. Ο αυτόκλητος υποστηρικτής αυτής της «ρεαλιστικής προσέγγισης» είναι ο Joe Kaeser, CEO της γερμανικής Siemens. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, ο Kaeser επισκέφθηκε προσωπικά την οικία του Putin έξω από τη Μόσχα. Η Siemens πωλεί πολύ εξοπλισμό στη Ρωσία και ο Κaeser θεωρεί, όπως είπε στην Bild, ότι ο "διάλογος αποτελεί για εμάς ουσιώδες κομμάτι της συνεργασίας μας".

Τη στρατηγική της Ιταλίας προς τη Ρωσία συχνά μοιάζει να την καταρτίζει ο ενεργειακός όμιλος Eni. Οι γαλλικές αμυντικές βιομηχανίες ανησυχούν για τα ελκυστικά συμβόλαια εξαγωγών τους, ενώ η βρετανική ΒΡ φοβάται μη χάσει τα μεγάλα της μερίσματα από τα ρωσικά ενεργειακά συμφέροντα. Υπάρχουν επίσης οι χρηματοπιστωτικοί οίκοι του Λονδίνου, που «πλένουν» και διανέμουν τα ρωσικά ρούβλια.

Τα κόμματα της ξενοφοβικής δεξιάς, που ελπίζουν να ξεχωρίσουν στις επερχόμενες ευρωεκλογές, στηρίζουν ακόμη πιο ξεδιάντροπα τη Μόσχα. Συμμερίζονται τα απολυταρχικά ένστικτα και τον πολιτισμικό συντηρητισμό του Putin. Έχει τη στήριξη του νεοναζιστικού κόμματος Jobbik στην Ουγγαρία και της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα. Ο Nigel Farage του κόμματος βρετανικής ανεξαρτησίας μιλάει θετικά για τον Ρώσο πρόεδρο. Η Marine le Pen του γαλλικού Εθνικού Μετώπου, κατηγορεί την Ε.Ε. για υποκρισία στο ζήτημα της Κριμαίας.

Στην ίδια πλευρά, αλλά για διαφορετικούς λόγους, υπάρχουν οι παραδοσιακοί συντηρητικοί «ρεαλιστές». Έχουν την άποψη του 19ου αιώνα για τις διεθνείς σχέσεις. Η Δύση πρέπει να επικεντρωθεί στο στενό της συμφέρον. Όπως οι ΗΠΑ είχαν το δόγμα Μονρόε, η Ρωσία έχει το δικαίωμα να επιβάλει την κυριαρχία της σε πρώην επαρχίες της Σοβιετικής Ένωσης. Η επέκταση της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας ήταν πράγματι προβοκατόρικη. Η Ουκρανία δεν είναι παρά ένα άτυχο πιόνι στη σκακιέρα της διεθνούς εξουσίας.

Ίσως ο κόσμος επιστρέφει στον 19ο αιώνα. Οι ρεαλιστές τουλάχιστον ισχυρίζονται ότι το αντιλαμβάνονται και το υποστηρίζουν. Δεν ισχύει το ίδιο με τους υπερασπιστές της φιλελεύθερης αριστεράς, που εμφανίζονται απόλυτα αδιάφοροι στην εσωτερική καταστολή και την εξωτερική επιθετικότητα του Putin. Η Δύση, είπε ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Helmut Schmidt, δεν πρέπει να ασχολείται τόσο με την Ουκρανία. Γίνονται και παραλληλισμοί ανάμεσα στη ρωσική προσάρτηση και τη δυτική παρέμβαση στο Κόσοβο. Μόνο που κανένας δεν θέλησε να προσαρτήσει το Κοσσυφοπέδιο.

Οι αριστερίζοντες ακαδημαϊκοί παραβάλλουν τις εισβολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν για να δημιουργήσουν μια πλαστή αντιστοιχία ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Είναι τουλάχιστον διεφθαρμένο. Αν η αμερικανική στρατιωτική επέμβαση ήταν τόσο απεχθής, γιατί είναι αποδεκτό να εισβάλουν τα ρωσικά στρατεύματα στην Ουκρανία; Μήπως ο φιλελεύθερος μεταμοντερνισμός θεωρεί πως ό,τι είναι αντιαμερικανικό είναι και δίκαιο;

Εν τέλει, η δημοκρατική ποικιλία της Δύσης είναι η δύναμή της. Οι πόλεις της είναι γεμάτες Ρώσους. Οι «συνήγοροι» του κ. Putin ούτε κατά διάνοια δεν σκέφτονται να φύγουν και να πάνε να ζήσουν στη Μόσχα. Ούτε η προσπάθεια της Μόσχας να καταστρέψει την Ουκρανία αποκρύπτει το απλό γεγονός ότι ο τσάρος Vladimir οδηγεί τη Ρωσία σε εσπευσμένη παρακμή.

Όμως οι Ευρωπαίοι πρέπει να μάθουν να υπερασπίζονται τις αξίες τους. Επί μακρόν θεωρούνται δεδομένες η ελευθερία, η ειρήνη και η ασφάλεια της ηπείρου. Ο κ. Putin τις θέτει τώρα υπό αμφισβήτηση.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation