Γιατί δεν θα σκάσει η ωρολογιακή βόμβα της Γαλλίας

Η Γαλλία χαρακτηρίστηκε από ορισμένους ωρολογιακή βόμβα στην καρδιά της ευρωζώνης. Είναι μάλλον υπερβολικό, αν και δεν υπάρχει αμφιβολία για την ανάγκη ουσιαστικής αναδιάρθρωσης.

Η πρόοδος που καταγράφεται μέχρι τώρα στην προσαρμογή είναι μέτρια. Η ωρολογιακή βόμβα όμως δεν έσκασε. Η γαλλική οικονομία βρίσκεται και πάλι σε έδαφος ανάπτυξης, αν και αναιμικής. Με άλλα λόγια, οι Κασσάνδρες της Γαλλίας διαψεύσθηκαν. Απενεργοποίθηκε η βόμβα ή μήπως η βόμβα είναι τελικά βραδυφλεφής;

Η Γαλλία ευνοείται από το γεγονός ότι οι θεσμικοί επενδυτές, όπως οι ασφαλιστικές της βορείου Ευρώπης, οι κεντρικές τράπεζες της Ασίας και τα κρατικά επενδυτικά ταμεία, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τοποθετούνται σε τίτλους μεγαλύτερης διάρκειας με ονομαστική αξία σε ευρώ. Οι τίτλοι της περιφέρειας εξακολουθούν να είναι πολύ ριψοκίνδυνοι για αυτούς τους συντηρητικούς επενδυτές. Έχοντας λοιπόν πουλήσει τα ομόλογα της περιφέρειας σε αναζήτηση ασφαλέστερων επιλογών, οι θεσμικοί επενδυτές συγκέντρωσαν γερμανικά Bund. Και η Γαλλία όμως εξακολουθεί να εντάσσεται στον πυρήνα της Ευρώπης. Έτσι, τα γαλλικά ομόλογα που προσφέρουν και ισχυρότερες αποδόσεις βρίσκουν έτοιμους αγοραστές.

Κατά συνέπεια, οι αγορές δεν πιέζουν τη Γαλλία να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις. Τουλάχιστον όχι συγκριτικά με τον έντονο εξαναγκασμό που αντιμετώπισε η περιφέρεια στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους.

Μία εκδοχή είναι εκείνη του εφησυχασμού. Η δημοσιονομική απειθαρχία συνεπάγεται ότι οι δημόσιες δαπάνες παραμένουν σε επίπεδα που δεν μπορούν να διατηρηθούν επ’ αόριστον, ακόμη κι αν παραμείνουν οι γενναιόδωρες συνθήκες χρηματοδότησης. Αυτή είναι η εκδοχή της βραδυφλεγούς βόμβας: μη βιώσιμες πολιτικές επιλογές, που αναπόφευκτα οδηγούν σε κρίση, ακόμη κι αν αυτή καθυστερεί λόγω των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης.

Ακόμη και με τη δική μας πιο αισιόδοξη εκτίμηση, δεν υπάρχει η προσδοκία ότι θα γίνουν άμεσες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα μεταμορφώσουν τη γαλλική οικονομία σε μία νύχτα. Οι εγχώριες πολιτικές ευαισθησίες αποκλείουν αυτό το σενάριο. Η άνεση του χρόνου όμως που παρέχεται στη Γαλλία από τις ευνοϊκές συνθήκες της αγοράς δημιουργεί το περιθώριο για σταδιακή -και ενδεχομένως για πιο αποτελεσματική- διαδικασία προσαρμογής. Αυτή η προοπτική φέρνει την προσδοκία για ασφαλή απενεργοποίηση της ωρολογιακής βόμβας στη χώρα.

Τα επιχειρήματα υπέρ της σταδιακής προσαρμογής είναι ισχυρά. Το απότομο πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής υπό την πίεση των αγορών, στην Ισπανία αποδείχθηκε δαπανηρό, όπως δείχνει και η εξέλιξη στην ανεργία της. Εάν μάλιστα εφαρμοστεί επιθετική προσαρμογή στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, τότε υπάρχει η απειλή για μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης συνολικά στην περιοχή, εντείνοντας τον κίνδυνο αποπληθωρισμού.

Παρ' όλα αυτά, η υποστήριξη της σταδιακής προσέγγισης στη θεωρία θα μπορούσε να αποτελέσει προπέτασμα καπνού για αδράνεια στην πράξη. Υπάρχουν, όμως, δύο λόγοι αισιοδοξίας.

Πρώτον, οι γαλλικές αρχές έχουν πετύχει περισσότερα από όσα τους αναγνωρίζονται. Οι μεταρρυθμίσεις για την αγορά εργασίας που υιοθετήθηκαν πριν από έναν χρόνο επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία σε επίπεδο επιχειρήσεων. Βεβαίως, οι πρωτοβουλίες αυτές απέχουν πολύ από τα πολιτικά πιο ευαίσθητα και μακροοικονομικά πιο κρίσιμα θέματα όπως η μείωση των επιδομάτων για τους μακροχρόνια ανέργους, η μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο, η προώθηση της ανακατανομής των πόρων ανά κλάδους. Γίνεται όμως μία αρχή.

Οι μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία θα κινηθούν διστακτικά και κάτω από το πολιτικό ραντάρ. Η κρυφή προσέγγιση είναι η μόνη πολιτικά βιώσιμη επιλογή. Τα μακροοικονομικά οφέλη της αναδιάρθρωσης βρίσκονται ακόμη μακριά, αλλά οι παίκτες της αγοράς θα πρέπει να προσέχουν τη μικροοικονομική αξία που δημιουργείται από τις μεταρρυθμίσεις, ακόμη κι αν αυτές εφαρμόζονται χωρίς τις φανφάρες που θα περίμενε κανείς από τους Αγγλοσάξονες.

Δεύτερον, το γαλλικό κράτος μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, αλλά διατηρεί τη θεσμική ικανότητα να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις εάν βρεθεί το πολιτικό θάρρος για κάτι τέτοιο. Δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο για όλους τους Ευρωπαίους εταίρους της Γαλλίας. Η χώρα ανήκει ακόμη στον πυρήνα της ευρωζώνης ακριβώς επειδή διαθέτει αυτήν τη θεσμική ικανότητα, παρά τις μεγάλες οικονομικές της προκλήσεις.

Στόχος δεν είναι να παρουσιάσουμε μία ρόδινη εικόνα για την προσαρμογή στη Γαλλία. Χρειάζονται ακόμη πολλά να γίνουν. Ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ με τις πρόσφατες δηλώσεις του δείχνει πως κατανοεί τις προκλήσεις. Χρειάζονται όμως πράξεις κι όχι μόνο λόγια.

Ο γαλλογερμανικός άξονας παραμένει η κινητήριος δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Είναι κρίσιμο αυτός να πάρει πάλι μπρος για να λειτουργήσει η ευρωζώνη. Χρειάζεται να χτιστεί η εμπιστοσύνη της Γερμανίας στην ικανότητα της Γαλλίας να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις - και να αναλάβει το συνεπακόλουθο οικονομικό και πολιτικό κόστος. Αυτό απαιτεί αποτελέσματα κι όχι μόνο υποσχέσεις.

Στη Γαλλία όμως, πνέει άνεμος αλλαγής και μάλιστα πιο δυνατός από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Εάν ψάχνετε ποιος θα είναι ο συστημικός κίνδυνος στην ευρωζώνη τα επόμενα χρόνια, κοιτάξτε αλλού. Δεν βρίσκεται στη Γαλλία.

*Ο Huw Ρill είναι επικεφαλής ευρωπαϊκής ανάλυσης  για την Goldman Sachs.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation