«Φούσκα αξιοπιστίας» απειλεί τις κεντρικές τράπεζες

Ταραγμένες αγορές, τιμές επενδυτικών στοιχείων σε επικίνδυνο ύψος, επιφυλακτικοί επενδυτές που υποχρεώνονται να αναλάβουν όλο και περισσότερο ρίσκο. Οι παρενέργειες από τις παρεμβάσεις που έκαναν οι κεντρικές τράπεζες μετά την κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers το 2008 είναι σημαντικές. Παντού ακούς για φούσκες στις επενδύσεις.

Οι κεντρικές τράπεζες, που έσωσαν την παγκόσμια οικονομία από την καταστροφή, αντιμετωπίζουν τώρα διαφορετικές προκλήσεις. Πρέπει να επαναφέρουν τις προηγμένες οικονομίες σε οδούς σταθερής και διαρκούς ανάπτυξης. Πώς όμως θα μπορέσουν να το κάνουν χωρίς να προκαλέσουν πρόσθετη αναταραχή στις αγορές; Τι θα γίνει αν οι οικονομίες δεν καταφέρουν να ορθοποδήσουν και σκάσουν οι φούσκες; Μήπως είναι φούσκα η εμπιστοσύνη στους κεντρικούς τραπεζίτες;

«Οι αγορές επιβραβεύονται συνέχεια για την πίστη τους ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι οι καλύτεροι φίλοι τους. Σε κάποιο σημείο αυτή η επιβράβευση πρέπει να δικαιολογηθεί και με θεμελιώδη δεδομένα», προειδοποιεί ο Mohamed El-Erian, ανώτατος οικονομικός σύμβουλος της Allianz.

Τα τελευταία έξι χρόνια, όποιος πόνταρε στον παράγοντα «κεντρικές τράπεζες», στην πεποίθηση ότι εκείνες θα παρέμβουν προς διάσωση των χρηματοπιστωτικών αγορών, αποκόμισε τεράστια κέρδη. Ο παγκόσμιος δείκτης FTSE All world έχει ενισχυθεί 150% από τον Μάρτιο του 2009. Ο αμερικανικός S&P 500 έχει κερδίσει 200%.

Ο Ben Bernanke, πρώην πρόεδρος της αμερικανικής Fed, αξιοποίησε την πείρα που είχε σε οικονομίες σε βαθιά ύφεση. Στην Ευρώπη, ο διοικητής της ΕΚΤ Mario Draghi, γλίτωσε την ευρωζώνη από τη διάλυση, υποσχόμενος πως θα κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να προασπιστεί την ακεραιότητά της. Ο Haruhiko Kuroda, διοικητής της Τράπεζας της Ιαπωνίας, προσπαθεί να βγάλει τη χώρα του από τον αποπληθωρισμό δεκαετιών.

Οι επενδυτές είδαν τους κεντρικούς τραπεζίτες να εξομαλύνουν τη μεταβλητότητα στις αγορές. Ο δείκτης Vix που αποτυπώνει τις διακυμάνσεις στις αμερικανικές μετοχές και είναι γνωστός ως δείκτης φόβου της Wall Street κινείται σε χαμηλό επτά ετών.

Όποτε υπήρξαν πισωγυρίσματα στη διαδικασία ομαλοποίησης, οι κεντρικοί τραπεζίτες βγήκαν μπροστά. Η Fed πήρε το μάθημά της από τον περσινό τρόμο που προκάλεσε διεθνώς, όταν άφησε τα πρώτα υπονοούμενα για την αποκλιμάκωση του προγράμματος παροχής ρευστότητας.

Μέσα στην όλη διαδικασία, η φύση των κεντρικών τραπεζών έχει αλλάξει. «Οι κεντρικοί τραπεζίτες νιώθουν έξω από τα νερά τους όσον αφορά τις κινήσεις τους στα χρόνια της κρίσης, κι έχουν κάθε δίκιο», σχολιάζει ο David Kelly της JPMorgan Asset Management. «Προέρχονται όλοι από τη σχολή που διδάσκει ότι η νομισματική πολιτική έχει όρια, αλλά όλοι μοιάζουν να έχουν ξεχάσει όσα έμαθαν. Η σιωπηρή συμφωνία της συντηρητικής προσέγγισης ανήκει στο παρελθόν».

Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν νιώθουν άνετα με την εξέλιξη. Πιέζουν τους πολιτικούς να εφαρμόσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις -συχνά χωρίς επιτυχία- και γνωρίζουν ότι έχουν λίγα μόνο εργαλεία, ουσιαστικά τον έλεγχο στα επιτόκια και στις εποπτικές τους αρμοδιότητες.

«Δεν θα ήθελα να ήμουν κεντρικός τραπεζίτης αυτήν την περίοδο, γιατί οι περισσότεροι υπουργοί Οικονομικών τούς λένε «είστε η τελευταία μας ελπίδα, μην τα θαλασσώσετε», σχολιάζει ο John Nugée, πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Αγγλίας.

Ο Μ. El-Erian προσθέτει: «Δεν έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν να έχουν αναλάβει τόσες ευθύνες με τόσο ατελή εργαλεία πολιτικής στα χέρια τους».

Η πλοήγηση των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη σε ασφαλή νερά απαιτεί τεχνικές δεξιότητες και σωστή κρίση. Με τη μαζική διεύρυνση των χαρτοφυλακίων τους, οι κεντρικές τράπεζες έχουν καταλήξει να κυριαρχούν σε πολλές αγορές, αντικαθιστώντας τον ιδιωτικό τομέα.

Είναι ανησυχητικό που οι αγορές έχουν γίνει τόσο εξαρτημένες από τις κεντρικές τράπεζες. Ο κ. Nugée σχολιάζει χαρακτηριστικά: «Οι κεντρικές τράπεζες είναι ο γύψος γύρω από τις αγορές. Τις στηρίζει, γιατί οι ίδιες δεν μπορούν να στηριχθούν μόνες τους. Αν βγάλουμε τον γύψο, δεν γνωρίζουμε κατά πόσον η αγορά έχει γιατρευτεί επαρκώς».

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν αναλάβει αρμοδιότητες τραπεζικής εποπτείας και εξουσίες μακροοικονομικής εξισορρόπησης, ώστε να αποτρέψουν τις συστημικές κρίσεις. Οι πρόσθετες αρμοδιότητες έχουν αυξήσει τη μόχλευσή τους και παράλληλα και τους κινδύνους να χαθούν οι αντικειμενικοί στόχοι και να απωλέσουν οι κεντρικές τράπεζες την, κρίσιμη στις δύσκολες εποχές, αξιοπιστία τους.

Εν τω μεταξύ, θα χρειαστεί σχολαστική ευθυκρισία στις αποφάσεις για τη χρονική στιγμή των πρώτων κινήσεων προς την αυστηροποίηση της πιστωτικής πολιτικής. Η Τράπεζα της Αγγλίας αναμένεται ευρέως ότι θα είναι η πρώτη που θα αυξήσει τα επιτόκια. Μια μεγάλη ανησυχία είναι ότι οι ενέργειες των κεντρικών τραπεζών δεν έχουν ακόμη καταφέρει να δημιουργήσουν επαρκή οικονομική ανάπτυξη - και τα χρηματιστήρια έχουν προχωρήσει υπερβολικά στην προεξόφληση της ανάκαμψης. «Είτε πρέπει να διορθώσει η αγορά συγκλίνοντας με μια δύσκολη κατάσταση όπως προκύπτει από τα θεμελιώδη, είτε να βελτιωθεί η μακροοικονομική κατάσταση», προειδοποιεί ο Gilles Moëc, ανώτατος οικονομολόγος της Deutsche Bank.

Μια άλλη ανησυχία είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες θα πέσουν πίσω από την καμπύλη, ότι δηλαδή τα γεγονότα θα τους ξεπεράσουν. Ορισμένοι φοβούνται ότι η Fed έχει υπερεκτιμήσει τις βελτιώσεις στις αγορές εργασίας των ΗΠΑ και τους πληθωριστικούς κινδύνους. «Οι διεθνείς αγορές σταθερού εισοδήματος έχουν σε ένα βαθμό εφησυχάσει όσον αφορά τη δυνατότητα των κεντρικών τραπεζών να κρατούν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια χαμηλά», εξηγεί ο κ. Kelly. «Αν δράσουν συντηρητικά, θα παραψήσουν την οικονομία και εν τέλει θα χρειαστεί να αυξήσουν τα επιτόκια ταχύτερα απ' όσο αναμένεται».

Όποιος θέλει να στοιχηματίσει ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες θα τα κάνουν όλα σωστά καλό θα είναι να έχει πολύ γερή κράση.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation