Stephen King: Ο Κάμερον άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας

Ο λαός της Σκοτίας μπορεί να απέρριψε την ανεξαρτησία, αλλά ο φόβος για το «ναι» στο Westminster μπορεί να άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας που θα οδηγήσει τελικά στη δημιουργία ενός «Διχασμένου Βασιλείου» - εάν αυτός είναι ο σωστός όρος.

Ακόμη δεν είναι σαφείς οι όροι με τους οποίους θα δοθεί η μέγιστη εκχώρηση εξουσίας στη Σκοτία (Devo-Max). Εάν το σχέδιο 12 σημείων του Γκόρντον Μπράουν αποδειχθεί αρκετά ακριβές προσχέδιο, τότε η περιοχή θα μπορεί να δανειστεί περισσότερο για να χρηματοδοτήσει έργα υποδομών και να θέσει τον δικό της φόρο εισοδήματος. Δεν είναι ακόμη σαφές πόσα από αυτά θα ισχύσουν. Ο νόμος του 2012 για τη Σκοτία έδινε στο Holyrood αρμοδιότητες στον καθορισμό της φορολογίας εισοδήματος -που θα τεθούν σε ισχύ από το 2016- και επιτρέπει στην κυβέρνηση της Σκοτίας να δανειστεί έως και 2 δισ. στερλίνες ετησίως μέσω έκδοσης ομολόγων για τη χρηματοδότηση υποδομών.

Αυτό που είναι πιο επαναστατικό για τα δημοσιονομικά του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η πιθανότητα  -όπως έχει υπαινιχθεί ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον- να δοθούν αντίστοιχες εξουσίες στην Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρειο Ιρλανδία. Ο Τζορτζ Όσμπορν, ο υπουργός Οικονομικών, θα πρέπει να νιώθει κάπως άβολα. Η πρόταση αποκέντρωσης των δημοσιονομικών αποφάσεων στις τέσσερις γωνιές του Βασιλείου μπορεί να έχει κάποια λογική για το Νούμερο 10 της Downing Street, αλλά το Νούμερο 11 (που είναι το υπουργείο Οικονομικών) δεν πρέπει να βλέπει τις εξελίξεις με ενθουσιασμό.

Πέρα από τη φύση και τα χαρακτηριστικά ενός «Αγγλικού κοινοβουλίου» η εκχώρηση εξουσιών σε όλα τα έθνη του Βασιλείου συνεπάγεται ότι σύντομα θα ζούμε σε έναν κόσμο με τοπική φορολογία εισοδήματος και έκδοση τοπικών ομολόγων. Με άλλα λόγια, ένα θεμελιωδώς διαφορετικό κόσμο από αυτόν στον οποίο ζούνε τώρα οι πολίτες της Μεγάλης Βρετανίας. Υπό αυτές τις συνθήκες, η διατήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας θα είναι πολύ δύσκολη, ειδικότερα εάν τα τοπικά κοινοβούλια ελέγχονται από διαφορετικές παρατάξεις.

Όπως έχουν τα πράγματα, η Σκοτία θα έχει  περιορισμένη εξουσία στην άντληση κεφαλαίων μέσω έκδοσης ομολόγων. Αυτό όμως θα μπορούσε να αλλάξει. Ήδη τα πολιτικά κόμματα είναι διχασμένα ως προς το μοντέλο αποκέντρωσης εξουσιών που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες είναι φιλοσοφικά δεσμευμένοι σε μεγαλύτερη δημοσιονομική ομοσπονδία. Οι Εργατικοί ανησυχούν σοβαρά για την απειλή που δημιουργείται στις δημόσιες δαπάνες, σε ένα αγγλικό κοινοβούλιο που πιθανότατα θα ελέγχεται από τους Συντηρητικούς. Οι Tories, από την πλευρά τους, βλέπουν με τρόμο τον κίνδυνο να επαναληφθούν σε τοπικό επίπεδο οι κυβερνητικές μάχες της δεκαετίας του 1980.

Θα ήταν σοφό για όλες τις παρατάξεις να διευρύνουν τον ορίζοντά τους. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν εναλλακτικά μοντέλα δημοσιονομικών ομοσπονδιών. Οι περιφέρειες της Ισπανίας είναι ημιαυτόνομες κι αυτός είναι ένας λόγος που η Μαδρίτη παλεύει τα τελευταία χρόνια να πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Η Γερμανία έχει ένα σύστημα δημοσιονομικής ομοσπονδίας, σε αντίθεση όμως με τη Μαδρίτη, το Βερολίνο έχει επαρκή έλεγχο ώστε να επιτυγχάνει τους δημοσιονομικούς του στόχους. Οι ΗΠΑ έχουν ένα ομοσπονδιακό σύστημα όπου οι πολιτείες, στη θεωρία, μπορούν να δανειστούν με το τσουβάλι. Στην πραγματικότητα όμως, οι περισσότερες προτιμούν επιλογές εξισορρόπησης του προϋπολογισμού.

Μετά είναι η ευρωζώνη, η νομισματική ένωση όπου δεν υπάρχει σύστημα δημοσιονομικής ομοσπονδίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν πρόκειται να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο. Απαιτείται όμως, προσοχή. Ο Σερ Νίκολας Μακφέρσον, ο μόνιμος γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, έγραψε τον Φεβρουάριο: «Το κυριότερο στην ένωση της στερλίνας μεταξύ της Σκοτίας, της Ουαλίας, της Βορείου Ιρλανδίας και της Αγγλίας είναι πως έχει όλα τα απαραίτητα συστατικά: πολιτική ένωση, οικονομική ολοκλήρωση και συγκατάθεση». Με την αποκέντρωση των εξουσιών για όλους, απειλείται τουλάχιστον ένα από αυτά τα συστατικά – αν όχι όλα.

Δημοσιονομικά υπάρχουν τέσσερα βασικά θέματα: Πρώτον, τι βαθμό ανεξαρτησίας στον δανεισμό θα έχει κάθε περιοχή. Δεύτερον, σε περίπτωση σημαντικής οικονομικής ύφεσης που θα οδηγήσει σε μεγάλες απώλειες τοπικών φορολογικών εσόδων, πώς θα χρηματοδοτηθεί η δημιουργία μεγάλων τοπικών ελλειμμάτων. Τρίτον, υπάρχει κίνδυνος φορολογικού «ανταγωνισμού» μεταξύ των περιοχών ώστε να προσελκύσουν τους καλύτερους; Τέταρτον, δεδομένου ότι ζούμε σε έναν κόσμο αντισυμβατικής νομισματικής πολιτικής, πώς θα αντιμετωπίζει η Τράπεζα της Αγγλίας τα τοπικά ομόλογα;

Γνωρίζουμε από την εμπειρία των χωρών της ευρωζώνης -και των ΗΠΑ- ότι αυτά τα θέματα έχουν σημασία. Εάν δεν υπάρχει πειθαρχία στον τοπικό δανεισμό στις καλές περιόδους, τότε τις ημέρες των ισχνών αγελάδων θα υπάρξει πρόβλημα χρηματοδότησης: είτε ο τοπικός εκδότης ομολόγων θα αντιμετωπίσει το ρίσκο χρεοκοπίας με τον κίνδυνο να εκτιναχθεί το κόστος δανεισμού εκτός ελέγχου είτε η ομοσπονδιακή φορολογική αρχή θα πρέπει να σκάψει βαθιά (στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, αυτή θα είναι η Αγγλία). Και εάν οι τοπικές αρχές πιστεύουν ότι θα σωθούν από ενδεχόμενο πρόγραμμα αγοράς τίτλων από την Τράπεζα της Αγγλίας, τότε θα πληγεί συνολικά το δημοσιονομικό σύστημα.

Η ειρωνεία είναι πως οι υποσχέσεις του Westminster στη Σκοτία μπορεί να δημιουργήσουν ακριβώς τη νομισματική ένωση που το υπουργείο Οικονομικών απέκλεισε τον Φεβρουάριο. Αυτό παράλληλα συνεπάγεται ότι η μέγιστη αποκέντρωση εξουσιών θα πρέπει τελικά να είναι κάτι πολύ λιγότερο επειδή, σε αντίθετη περίπτωση, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί κατά τύχη να δημιουργήσει ένα αγεφύρωτο κενό ανάμεσα στην τοπική δημοσιονομική διοίκηση από τη μία πλευρά και τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική από την άλλη.

*Ο Stephen King είναι Chief Global Economist της HSBC και συγγραφέας του ‘When the Money Runs Out’.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation