Τα δανεικά δεν είναι η λύση για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη

Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για ένεση 1 τρισ. ευρώ στην ασθμαίνουσα οικονομία της ευρωζώνης μπορεί να δώσουν μια ευπρόσδεκτη ώθηση, αλλά δεν λύνουν τα δομικά προβλήματα στο χρηματοοικονομικό σύστημα της Ευρώπης.

Το πρόβλημα είναι η υπερβολική εξάρτηση από το τραπεζικό δανεισμό των οποίων οι ισολογισμοί παραμένουν τετραπλάσιοι από το ΑΕΠ της νομισματικής ένωσης – πολύ μεγαλύτεροι από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου.

Ο νεοεκλεγής πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, έδωσε την πλήρη στήριξή του στην πρόταση για δημιουργία μίας «ένωσης κεφαλαιαγορών». Αυτό το σλόγκαν – που ουσιαστικά σημαίνει μεγαλύτερη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από τις αγορές αντί για τις τράπεζες – θα μπορούσε να γίνει κίνητρο ανάπτυξης.

Η εκπλήρωση αυτού του στόχου είναι το πιο σημαντικό έργο που καλείται να υλοποιήσει ο Λόρδος Χιλ, από την στιγμή που θα επιβεβαιωθεί ότι αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του χρηματοοικονομικού κλάδου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Χρειάζεται να βρούμε νέους τρόπους για να καθοδηγήσουμε το μη τραπεζικό δανεισμό στις επιχειρήσεις και στα έργα υποδομών που θα απαιτήσουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών όπως και στον τρόπο που προσεγγίσουν οι αξιωματούχοι τις αγορές. Χρειάζεται να αποκτήσουν οι μεσαίες επιχειρήσεις πρόσβαση στις μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις μέσω μίας νέας αγοράς private placement που θα τους δώσει τη δυνατότητα σε φτηνό, μακροπρόθεσμο δανεισμό.

Στις ΗΠΑ, το 80% της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης των επιχειρήσεων παρέχεται από επενδυτές. Στην ευρωζώνη, το αντίστοιχο ποσοστό περιορίζεται στο 30%. Οι αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις επίσης χρειάζονται πρόσβαση στην αγορά μετοχών, από τα venture capital μέχρι τα χρηματιστήρια.

Η επιτροπή θα πρέπει επίσης να παρουσιάσει σχέδια για ομόλογα έργων υποδομών, ενδεχομένως στη γραμμή που ακολουθούν οι αγορές δημοτικών ομολόγων στις ΗΠΑ. Οι τράπεζες παραδοσιακά παίζουν καίριο ρόλο στη χρηματοδότηση των υποδομών, αλλά οι νέοι κανόνες της Βασιλείας αποτελούν σημαντικό αντικίνητρο. Δεδομένων των εκτιμήσεων της ίδιας της ΕΕ, μπορεί να χρειαστεί έως και 1 τρισ. ευρώ για να χρηματοδοτήσει έργα υποδομών μέχρι το 2020, απαιτείται να δοθεί μεγάλη προσοχή στην ανάπτυξη της σωστής δομής ομολόγων, διαφάνειας και κατάλληλου φορολογικού χειρισμού.

Επίσης, εάν οι τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να πουλήσουν τα δάνεια μικρών επιχειρήσεων απευθείας σε επενδυτές θα μπορούσε να δοθεί ώθηση στη δυνατότητα χρηματοδότησης. Οι κανόνες που επιβλήθηκαν μετά την κρίση όμως, το κάνουν πιο δύσκολο. Η προσεκτική εξισορρόπηση των κανόνων, στην κατεύθυνση που ήδη εξετάζουν ΕΚΤ και Τράπεζα της Αγγλίας, θα δώσει στις τράπεζες τη δυνατότητα να αυξήσουν το δανεισμό στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Θα μπορούσε επίσης να αναθεωρηθούν οι ρυθμιστικοί κανόνες που εμποδίζουν την πρόσβαση των επενδυτών στο μακροπρόθεσμο δανεισμό. Δυστυχώς, οι νέοι κανόνες που έχουν επιβληθεί σε  ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικά ταμεία – που είναι και οι μεγαλύτερες δεξαμενές αποταμιεύσεων στην Ευρώπη – αποθαρρύνουν την χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομία.

Το Solvency 2 για παράδειγμα, που είναι το νέο βιβλίο κανόνων για τις ασφαλιστικές, καθιστά οικονομικά μη δελεαστική τη χρηματοδότηση ενός έργου υποδομών ή ακόμη την αγορά πακέτου δανείων μικρών επιχειρήσεων. Η λογιστική αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων στοιχείων ενεργητικού δημιουργεί ακόμη περισσότερα προβλήματα. Ο Λόρδος Χιλ θα πρέπει επίσης να εξετάσει τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου που να δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης εξειδικευμένων μορφών χρηματοδότησης, όπως η δανειοδότηση ομότιμων (peer-to-peer lending).

Προκειμένου να μειωθεί το κόστος χρηματοδότησης σε χώρες όπως εκείνες της νοτίου Ευρώπης, ο νέος Επίτροπος θα πρέπει επίσης να απομακρύνει τα οδοφράγματα που εμποδίζουν τη ροή της πίστωσης. Το πιο εμφανές είναι περιοριστούν οι σαρωτικές διαφορές που υπάρχουν στις διαδικασίες πτώχευσης ανά χώρα. Μπορεί να πάρει έως και μία δεκαετία για να βρει κανείς το δίκιο του για κόκκινα χρέη στα ιταλικά δικαστήρια, ενώ σε άλλες χώρες οι διαδικασίες αυτές ολοκληρώνονται σε λιγότερο από δύο χρόνια.

Οι ενέργειες της ΕΚΤ για να ξεκολλήσει ο δανεισμός στην ευρωζώνη μέσω των τεστ αντοχής στις τράπεζες και της προσφοράς φτηνών δανείων χρειάζεται να ενισχυθούν από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Θα υπάρξουν πολύ μεγαλύτερες αλλαγές εάν δινόταν στους επενδυτές η δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν άμεσα την ευρωπαϊκή ανάπτυξη.

*Ο Huw van Steenis είναι επικεφαλής ερευνών για το τμήμα ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Morgan Stanley

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation