Πιο επικίνδυνες τώρα οι αγορές από το 2008

Εάν ο Guy Debelle ήταν trader σε hedge fund, θα είχε βγάλει τρομερά κέρδη αυτήν την εβδομάδα. Πριν από τρεις ημέρες, ο κ. Debelle – ανώτατος αξιωματούχος της κεντρικής τράπεζας της Αυστραλίας – προέβλεψε ότι οι αγορές οδεύουν σε φάση έντονης αστάθειας, επειδή οι επενδυτές αντιμετωπίζουν με αφέλεια τους δομικούς κινδύνους.

Παρατήρησε ότι «σημαντικό» τμήμα επενδυτών εκτιμά ότι θα μπορούσε να βγει προτού ξεσπάσει το sell off. «Η Ιστορία μας δείχνει ότι γενικώς αυτή δεν είναι μία επιτυχημένη στρατηγική», προειδοποίησε και συμπλήρωσε: «Η έξοδος συνήθως κλείνει απότομα και μάλιστα εκεί που δεν το περιμένεις».

Μία ημέρα αργότερα, η πρόβλεψή του πραγματοποιήθηκε. Την Τετάρτη, οι τιμές των Treasuries, οι μετοχές και τα ομόλογα της Γηραιάς Ηπείρου κινήθηκαν βίαια. Οι κινήσεις αυτές μπορεί να εξομαλυνθούν τις επόμενες ημέρες, αλλά η προειδοποίηση του κ. Debelle παραμένει. Οι κινήσεις αυτής της εβδομάδας δείχνουν ότι μετρά πολύ η ρευστότητα, ο βαθμός δηλαδή στον οποίο γίνονται ανταλλαγές τίτλων.

Το ανησυχητικό είναι πως η ρευστότητα έχει μειωθεί επειδή τα πειράματα ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής προσέκρουσαν στις μεταρρυθμίσεις του χρηματοοικονομικού κλάδου και τις τεχνολογικές εξελίξεις με απροσδόκητα ολέθριο τρόπο. «Η ρευστότητα των αγορών είναι διαρθρωτικά χαμηλότερη από ό,τι ήταν στο παρελθόν. Αυτό δεν φαίνεται όταν η αγορά είναι ανοδική, αλλά θα φανεί όταν γίνει πτωτική» δήλωσε ο κ. Debelle.

Για κάποιον εκτός του τραπεζικού χώρου, αυτά μπορεί να μοιάζουν περίεργα. Από την κρίση του 2008, οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης πλημμύρισαν το σύστημα με ρευστότητα και επέκτειναν τους ισολογισμούς τους κατά 7  - 10 τρισ. δολ. – εξαρτάται από το πώς το υπολογίζει κανείς. Το πρόβλημα με τη ρευστότητα όμως είναι πως μπορεί να σημαίνει πολλά διαφορετικά πράγματα για τον κόσμο. Το να έχεις πολύ χρήμα στο σύστημα δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην πως εξασφαλίζεται η ελεύθερη ροή της χρηματοδότησης, ούτε πως οι traders μπορούν να κάνουν συναλλαγές. Τα συστήματα που έχουν πλημμυρίσει με ρευστό ίσως κάποια στιγμή παγώσουν.

Αυτό συμβαίνει ορισμένες φορές επειδή οι επενδυτές χάνουν την εμπιστοσύνη τους και σταματούν να κάνουν συναλλαγές, όπως έγινε το 2008. Οι αγορές, όμως, μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν πρόβλημα ρευστότητας εάν δεν μπορούν να συνταιριάξουν αγοραστές με πωλητές. Αυτό το πρόβλημα κυρίως δημιούργησε αυτήν την εβδομάδα τις έντονες διακυμάνσεις στα Treasuries και σε άλλους τίτλους.

Υπάρχουν τουλάχιστον 4 λόγοι για αυτό το πρόβλημα ρευστότητας. Ο απλούστερος είναι εκτιμήσεις των επενδυτών. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Bloomberg την προηγούμενη εβδομάδα, το 100% των αναλυτών – καλά είδατε, το 100% - προβλέπει ότι σύντομα τα αμερικανικά επιτόκια θα αυξηθούν. Είναι ασυνήθιστο να υπάρχει τέτοια ομοφωνία προβλέψεων και αυτό συνεπάγεται πως μετά τις δυσοίωνες δηλώσεις από τη σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, πολλοί επενδυτές προσπάθησαν να αλλάξουν θέση στην αγορά ταυτόχρονα.

Ένας δεύτερος λόγος είναι πως οι διαχειριστές κεφαλαίων λειτουργούν περισσότερο ως αγέλη επενδυτών – δυσκολεύοντας περαιτέρω το πρόβλημα. Αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή οι επενδυτές χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τα ίδια σημεία αναφοράς για να αξιολογήσουν την αποδοτικότητά τους. Παράλληλα, οι μεγαλύτεροι διαχειριστές κεφαλαίων αποκτούν ακόμη μεγαλύτερο μέγεθος, δημιουργώντας υψηλή συγκέντρωση στον κλάδο.

Στις αναδυόμενες αγορές για παράδειγμα, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εκτιμά πως το 20% των παγκόσμιων διαχειριστών κεφαλαίων ελέγχει το 30% όλων των μετοχών και των ομολόγων – ποσοστό διπλάσιο από ό,τι ίσχυε προ δεκαετίας. Παρόμοιες τάσεις καταγράφονται και σε άλλες αγορές.

Ένα τρίτο θέμα είναι η αυξανόμενη χρήση των υπολογιστών για την εκτέλεση των εντολών. Θεωρητικώς, η εξέλιξη αυτή θα έπρεπε να συμβάλει στην αύξηση της ρευστότητας, καθώς οι υπολογιστές ταιριάζουν συναλλαγές από όλο τον κόσμο με την ταχύτητα του φωτός. Τα προγράμματα που δημιουργούν οι πληροφορικάριοι για τράπεζες και hedge funds όμως κατά κύριο λόγο μοιάζουν μεταξύ τους. Έτσι, οι υπολογιστές, όπως και οι άνθρωποι, κινούνται σαν αγέλη, εντείνοντας τις ανισορροπίες.

Το πιο ακανθώδες ζήτημα όλων όμως είναι η εποπτεία. Στο παρελθόν, οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες συνταίριαζαν αγοραστές και πωλητές κρατώντας μεγάλα αποθέματα τίτλων. Από το 2008 όμως, οι τράπεζες έχουν μειώσει τα αποθέματά τους 30% - 80% (ανάλογα με την κατηγορία των τοποθετήσεων) ώστε να ανταποκριθούν στους αυστηρότερους εποπτικούς κανόνες. Έτσι, μειώθηκε η ικανότητά τους να ενεργούν ως market maker και να απορροφούν τα σοκ του συστήματος.

Υπάρχει λύση; Οι κεντρικοί τραπεζίτες συζήτησαν εάν οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παρεμβαίνουν στις αγορές σε περιόδους κρίσεων. Οι ρυθμιστικές αρχές εξετάζουν επίσης εάν χρειάζεται να επιβάλλονται περιορισμοί στα αυτόματα προγράμματα συναλλαγών. Και το αμερικανικό Office of Financial Research  προσπαθεί να παρακολουθήσει με μεγαλύτερη ακρίβεια πώς κινείται η αγέλη των επενδυτών. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι ιδιωτικές τράπεζες ασκούν πιέσεις για μία άλλη πιθανή «λύση»: την ανατροπή των τελευταίων εποπτικών κανόνων.

Το θέμα των τραπεζών όμως, από πολιτική άποψη είναι πολύ θερμό. Κατά συνέπεια, μηνστοιχηματίζετε ότι σύντομα θα λήξει το θέμα. Κι αυτό έχει μία ανησυχητική επίπτωση: το τραπεζικό σύστημα μπορεί να είναι ασφαλέστερο από ό,τι ήταν το 2008, αλλά οι αγορές έχουν γίνει πιο επικίνδυνες για τους ανυποψίαστους επενδυτές.

Με άλλα λόγια, το πιο σημαντικό σημείο από τις έντονες διακυμάνσεις αυτής της εβδομάδας είναι πως ενδεχομένως να αποτελούν απλώς πρόγευση του τι θα μπορούσε να συμβεί όταν τελικά οι τραπεζίτες προχωρήσουν σε αύξηση επιτοκίων (όταν σταματήσουν να μιλούν και προχωρήσουν σε πράξεις). Είναι μία προειδοποίηση για τους επενδυτές. 

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation