Υπόθεση Forex: Με ένα σκάνδαλο τελειώνουν τα... σκάνδαλα

Η στερλίνα, ή οποιοδήποτε άλλο νόμισμα χειραγωγήθηκε, μπορεί τελικά να υποχώρησε. Η βασική ευθύνη για τη χειραγώγηση της αγοράς συναλλάγματος αποδίδεται σε μία κλίκα traders που εμπλέκονται άμεσα. Κανείς, όμως, δεν είναι άμοιρος ευθυνών.

Οι επαγγελματίες traders, που ήταν αρκετά έξυπνοι για να αναρριχηθούν στις ανώτερες θέσεις ορισμένων εκ των μεγαλύτερων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ήταν σε θέση να κατανοήσουν ότι η χειραγώγηση του fix συναλλάγματος ήταν λάθος. Ήταν σημείο αναφοράς στο οποίο βασίζονται πολλές άλλες χρηματοοικονομικές αποτιμήσεις. Η ανάγκη ακεραιότητας και αξιοπιστίας ήταν εμφανής σε όλους τους επαγγελματίες του χώρου. Η άγνοια δεν είναι αξιόπιστη δικαιολογία.

Εάν όμως, αναλάβουν οι traders το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης, τότε δικαίως η Financial Conduct Authority (η βρετανική εποπτική αρχή) επικρίνει τους διευθυντές τους. Η αλυσίδα διοίκησης περνά από τους senior dealers στους επικεφαλής των τμημάτων μέχρι το διοικητικό συμβούλιο. Οι έλεγχοι στην πρώτη γραμμή συμπληρώνονται από την εποπτεία που διενεργούν οι διευθυντές ρίσκου και τα στελέχη κανονιστικής συμμόρφωσης. Και οι τρεις αυτές γραμμές άμυνας έχουν πέσει σε πολλούς οργανισμούς εδώ και πολύ καιρό. Κι αυτό δείχνει ότι οι επικεφαλής έχουν την τάση να δείχνουν αισιόδοξοι. Ουσιαστικά πρόκειται για μία συστημική κατάρρευση της ορθής κρίσης.

Οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσαν επίσης να προβληματιστούν και για τον δικό τους τρόπο σκέψης. Την περίοδο 2008-2013 ήταν απασχολημένες προσπαθώντας να σώσουν το χρηματοοικονομικό σύστημα. Ήταν μάλλον τόσο απασχολημένες που δεν μπόρεσαν να ελέγξουν το σύστημα που απογοήτευσε την παγκόσμια οικονομία. Χρειάστηκε ένας πληροφοριοδότης και λίγη ερευνητική δημοσιογραφία για να γίνουν αυτά που έπρεπε να κάνουν οι ρυθμιστικές αρχές. Παρά τις αποφασιστικές δράσεις που ανακοινώνονται τώρα για να καθαρίσει το τοπίο, οι αρχές χρειάζεται να κοιτάξουν καλά και τον εαυτό τους.

Οι άμεσες αποδείξεις χειραγώγησης της αγοράς βρίσκονται στα ηλεκτρονικά ίχνη που άφησαν οι dealers στα διαδικτυακά chat rooms. Τα ύποπτα σημάδια και τα περίεργα επαναλαμβανόμενα μοντέλα αναφορικά με το fix συναλλάγματος των 4:00 μ.μ. όμως, ήταν εμφανή. Η ΒοΕ έχει τους δικούς της dealers που ενεργούν στις αγορές συναλλάγματος. Φαίνεται πως εκείνοι δεν κατάφεραν να δουν τα ύποπτα σημάδια. Επίσης δεν κατάφεραν να δουν παρόμοιες συμπεριφορές στη διαμόρφωση του Libor. Γιατί;

Σε μία συνάντηση που είχαν αξιωματούχοι της ΒοΕ και dealers της αγοράς συναλλάγματος το 2006 συζητήθηκε το θέμα της χειραγώγησης στην αγορά συναλλάγματος. Και μόνο το γεγονός ότι έγινε αυτή η συνάντηση εγείρει ερωτήματα για το τι πραγματικά γνώριζε η κεντρική τράπεζα. Η ΒοΕ προχώρησε σε ανεξάρτητη έρευνα και κατέληξε στο ότι κανένας από τους αξιωματούχους της δεν γνώριζε κάτι για χειραγώγηση της αγοράς. Αν και η ΒοΕ έχει μακρά ιστορία γενναιόδωρης ερμηνείας των δικών της ενεργειών – από το σκάνδαλο Barings του 1995 μέχρι εκείνο του Libor – πρέπει να δεχθούμε ότι κανείς από τους αξιωματούχους της δεν ήξερε τι γινόταν.

Έτσι, τα ερωτήματα που τίθενται αφορούν πλέον την ικανότητά τους. Σε κάθε περίπτωση, οι δημοσιογράφοι, που δεν εμπλέκονται άμεσα με την αγορά μπόρεσαν να εντοπίσουν τις ατασθαλίες.

Η χειραγώγηση της αγοράς -κρίνοντας από την υπόθεση του forex- συνεχίστηκε και πολύ μετά την τραπεζική κρίση. Συνεχίστηκε αφού ξέσπασε το σκάνδαλο του Libor. Αυτό εγείρει ερωτήματα για το εάν οι άνθρωποι σε όλες τις βαθμίδες στην κοινότητα της αγοράς συναλλάγματος –traders, managers, ρυθμιστικές αρχές και κεντρικές τράπεζες- νιώθουν ότι έχουν γίνει αρκετά με τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν στις πέντε τράπεζες.

Υπάρχουν όμως, επιτέλους κάποιες ενδείξεις ότι ο τραπεζικός κλάδος πήρε το μήνυμα. Οι traders είδαν κάποιους συναδέλφους τους να σύρονται για ανάκριση. Ορισμένοι αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απαγγελίας κατηγοριών για ποινικά αδικήματα. Οι διευθυντές διεξάγουν εξονυχιστική έρευνα των εργασιών τους που θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό.

Οι ανώτατοι managers των τραπεζών εισάγουν προγράμματα για να αλλάξουν την κουλτούρα του κλάδου. Τα τμήματα κανονιστικής συμπεριφοράς και στάθμισης κινδύνου ενισχύονται και γίνονται περισσότερο παρεμβατικά. Οι ρυθμιστικές αρχές κατανοούν πλέον ότι δεν γίνεται εποπτεία με το γάντι και αποκτούν πιο σκληρή γραμμή στις ερωτήσεις που θέτουν και στους αποτρεπτικούς παράγοντες που επιβάλλουν. Η Τράπεζα της Αγγλίας καθυστερημένα ενίσχυσε τους ελέγχους στο χώρο του dealing. Οι νέοι κανόνες καθιστούν πιο δύσκολο το proprietary trading για τις επενδυτικές τράπεζες.

Η πολιτική αποζημιώσεων έχει αλλάξει ώστε να γίνει πιο δύσκολο για τους traders να παίρνουν τα χρήματα και να τρέπονται σε φυγή.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα είναι έκπληξη εάν επιμείνει η παραβατική συμπεριφορά στους μεγάλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η μνήμη των αγορών όμως, είναι μικρή. Στους πιο νευραλγικούς τομείς, μία τυπική καριέρα διαρκεί μόνο 20 χρόνια. Όπως σημειώνει ο Christopher Fildes, ο πρύτανης της οικονομικής δημοσιογραφίας, ο μέγιστος κίνδυνος προκύπτει όταν φύγει ο τελευταίος άνθρωπος που θυμάται την τελευταία κρίση.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος για εφησυχασμό. 

**Ο Philip Augar είναι πρώην τραπεζικός και συγγραφέας βιβλίων για τον χρηματοοικονομικό κλάδο. 

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation