Οι κρυφοί κίνδυνοι στο χρηματοοικονομικό σύστημα

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Μαρκ Κάρνεϊ αποκάλυψε ένα εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο. Σύμφωνα με το διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, οι επενδυτές χρειάζονται επταπλάσιο χρόνο για να ρευστοποιήσουν ένα ομολογιακό χαρτοφυλάκιο σε σύγκριση με το 2008.

Ο λόγος; Πριν 8 χρόνια, οι επενδυτικές τράπεζες και οι broker είχαν μεγάλα αποθέματα ομολόγων και άλλων τίτλων και μπορούσαν να ενεργήσουν ως διαμορφωτές αγοράς (market maker), καθώς ήταν έτοιμοι να αγοράσουν ή να πουλήσουν κάθε φορά που επενδυτές ήθελαν να κάνουν συναλλαγή. Μετά την κρίση όμως, οι τράπεζες συρρίκνωσαν αυτά τα αποθέματα κατά περίπου 70% λόγω των αυστηρότερων κανόνων και του νέου κλίματος αποστροφής κινδύνου που έχει επικρατήσει. Μείωσαν επίσης το μέγεθος των deal στα ομόλογα. Έτσι, είναι πολύ πιο δύσκολο για τους πωλητές ομολόγων να βρουν αγοραστές, ειδικότερα εάν όλοι θέλουν ταυτόχρονα να πουλήσουν.

Οι «έξοδοι» από τα trades – για να χρησιμοποιήσουμε τη διάλεκτο των τραπεζιτών -αντιμετωπίζουν πρόβλημα συμφόρησης. Κι αυτό σημαίνει πως ενώ οι αγορές μπορεί να δείχνουν γαλήνιες σήμερα, ειδικότερα αφότου ανακοινώθηκαν τα μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης και της Ιαπωνίας, αυτή η ηρεμία μπορεί να ανατραπεί εάν οι επενδυτές προσπαθήσουν μαζικά να πουλήσουν.

«Θεμελιωδώς, η ρευστότητα έχει γίνει πιο σπάνια» εξηγεί ο κ. Κάρνεϊ. Αυτό φαίνεται πως έχει προκαλέσει κάποιες παράξενες μεταπτώσεις στις τιμές, όπως το πολύκροτο «flash crash» που έγινε στην αγορά των Treasuries τον προηγούμενο μήνα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί όταν αρχίσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να αυξάνει τα επιτόκιά της. Εάν οι επενδυτές σπεύσουν να πουλήσουν αμερικανικά κρατικά χαρτιά, θα δημιουργηθεί σοβαρή συμφόρηση στην έξοδο.

Υπάρχουν πολλά ακόμη πιθανά σημεία ανάφλεξης, ειδικότερα στις αγορές όπου ο όγκος συναλλαγών είναι πολύ μικρότερος από ότι ισχύει στα Treasuries.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι τα εταιρικά ομόλογα των αναδυόμενων αγορών. Το επίπεδο του εταιρικού δανεισμού έχει ενισχυθεί απότομα, ειδικότερα στην Ασία κι αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει τους επενδυτές στην έξοδο κινδύνου. Τα ομόλογα που εκδίδονται από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο σχιστολιθικό αέριο είναι μία ακόμη πιθανή εστία κινδύνου. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου ασκεί πιέσεις στον κλάδο.

Υπάρχει λύση;

Στο παρασκήνιο, ακούγονται πολλές ιδέες. Προς το παρόν, οι ρυθμιστικές αρχές διστάζουν να κάνουν το βήμα που τους ζητούν οι περισσότεροι τραπεζίτες: Να χαλαρώσουν τις μεταρρυθμίσεις στους κανονισμούς της Βασιλείας ΙΙΙ και του νόμου Dodd Frank των ΗΠΑ. Αντιθέτως, όπως αναφέρει και πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, επικεντρώνονται σε άλλα μέτρα τα οποία ελπίζουν ότι θα απαλύνουν τον κίνδυνο ρευστότητας. Ωθούν στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης διαφάνειας  και της τυποποίησης των αγορών ομολόγων και θέλουν να γίνονται περισσότερες δραστηριότητες ηλεκτρονικά.

Ορισμένες χώρες εξετάζουν μέτρα ενίσχυσης των ομολόγων τους στη δευτερογενή αγορά (ενθαρρύνοντας για παράδειγμα τους διαχειριστές κεφαλαίων να αλληλοδανείζονται περισσότερο σε ομόλογα). Οι ρυθμιστικές αρχές καλούν επίσης τις εταιρίες του χρηματοοικονομικού κλάδου να δημιουργήσουν περισσότερα μαξιλάρια για να μπορούν να ανταποκριθούν σε περίπτωση που παγώσουν οι αγορές. Ορισμένες τους ακούν.

Η BlackRock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής τίτλων στον κόσμο, προχώρησε σε ένα ασυνήθιστο βήμα: εξέδωσε δημόσια εγκύκλιο για το θέμα, υποστηρίζοντας ότι κάποιες από τις ανησυχίες των ρυθμιστικών αρχών είναι υπερβολικές, καθώς η εταιρεία και οι ανταγωνιστές της γνωρίζουν πολύ καλά τα προβλήματα και «οι διαχειριστές κεφαλαίων έχουν πολλά εργαλεία για να χειρίζονται τον κίνδυνο ρευστότητας στις αγορές»

Παρόλα αυτά, θα πρέπει ένας trader να είναι πολύ τολμηρός για να στοιχηματίσει ότι τα μέτρα αυτά μπορούν να απομακρύνουν τους κινδύνους, δεδομένου του μεγέθους των αλλαγών που καταγράφονται στη ρευστότητα.

Υπάρχουν δύο σημαντικές επιπτώσεις για τις κεντρικές τράπεζες. Πρώτον, φαίνεται ότι οι οικονομολόγοι θα πρέπει να δώσουν σημασία και στην αλλαγή που καταγράφεται στη φύση του finance όταν θα εκτιμήσουν τους επόμενους μήνες το πώς θα εξελιχθεί η νομισματική πολιτική. Αυτό μπορεί να μοιάζει προφανές, αλλά όπως σημείωσε την προηγούμενη εβδομάδα και ο πρώην διοικητής της Fed, Kevin Warsh, το οικονομικό μοντέλο εξακολουθεί να μην λαμβάνει υπόψη ούτε τον κόσμο εκτός των ΗΠΑ, ούτε τις ιδιοτροπίες του finance.  Προϋποθέτει ότι οι κεφαλαιαγορές είναι σταθερές. Αυτό αποδείχθηκε λάθος το 2008 και μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες αστοχίες τον επόμενο χρόνο.

Δεύτερον, αυτές οι τάσεις υποδηλώνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να χρειαστεί να επανεκτιμήσουν και το δικό τους ρόλο στις αγορές ομολόγων. Από την εποχή του Walter Bagehot, του οικονομολόγου που έζησε τον 19^ο αιώνα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποδεχθεί ότι ένας από τους ρόλους τους είναι να δανείζουν ελεύθερα φερέγγυους οργανισμούς κατά τη διάρκεια μίας κρίσης. Ποτέ όμως, δεν προχώρησαν τόσο ώστε να λειτουργήσουν και ως market maker ή να σώσουν μη τραπεζικούς οργανισμούς. «Η προστασία της ρευστότητας της αγοράς δημιουργεί άμεσο κίνδυνο στρέβλωσης των οικονομικών κινήτρων» αναφέρει η έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών.

Η κρίση του 2008 και ο απόηχός της όμως, ανάγκασαν τις κεντρικές τράπεζες να σπάσουν πολλά ταμπού. Εάν ξεσπάσει κρίση στην αγορά ομόλογων θα υπάρξει κατάρρευση αναγκάζοντας τις τράπεζες να παρέμβουν. Όπως παρατήρησε και ο κ. Κάρνει: «Θα πρέπει να εκσυγχρονίσουμε τον Bagehot για τον 21ο αιώνα». Παρακολουθήστε στενά αυτό το πεδίο πολιτικής και αυτή την εφταπλάσια αύξηση. 

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation