Η «ανοσία» των αγορών στη Ρωσία και ο πραγματικός κίνδυνος

Η αντιπαράθεση της Ρωσίας με την Δύση για την Ουκρανία, ξαναέγραψε τους γεωπολιτικούς κανόνες. Αλλά η οικονομική και η συναλλαγματική κρίση δεν είχαν, μέχρι στιγμής, ανάλογη επίδραση στην διεθνή χρηματοοικονομική πορεία.

Η κατάρρευση στο ρούβλι την περασμένη εβδομάδα τάραξε τις δυτικές αγορές κεφαλαίου, προκαλώντας ξεπούλημα στα πιο ριψοκίνδυνα ενεργητικά, όπως τα εταιρικά ομόλογα, καθώς οι επενδυτές θυμήθηκαν τις διεθνείς δονήσεις που προκάλεσε η ρωσική στάση πληρωμών του 1998, στο πλαίσιο της ευρύτερης κρίσης στις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών. Αυτή την εβδομάδα όμως, οι διεθνείς αγορές μετοχών και εταιρικών ομολόγων, ανέκαμψαν.

«Ο κόσμος είδε το νόμισμα να καταρρέει και δημιουργήθηκαν τεράστια ερωτηματικά», εξηγεί ο Stephen Antczak της Citigroup. «Αλλά οι τιμές μετά έφτασαν σε τέτοια επίπεδα, που ο κόσμος είπε «αυτό είναι τρελό, έχει δημιουργηθεί τεράστια αξία εκεί πέρα».

Η ανάκαμψη μπορεί να μοιάζει ως ένδειξη ότι, αυτή την φορά, η ρωσική κρίση θα έχει περιορισμένη μόνο επίδραση στο διεθνές σύστημα. Μια καλύτερη εξήγηση μπορεί να είναι ότι η Ρωσία αποτελεί ένα τμήμα μόνο από τους πολύ μεγαλύτερους πονοκέφαλους που βασανίζουν τις αγορές: Τις επιπτώσεις από την ανατίμηση του δολαρίου και την κάθετη πτώση στις τιμές του πετρελαίου.

Το ενεργειακό κόστος σταθεροποιήθηκε πρόσφατα, αλλά η πτώση έχει προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Η Ρωσία έχει πληγεί άσχημα από την αναταραχή, αλλά το ίδιο έχουν πάθει και οι αμερικανικές επιχειρήσεις ενέργειας και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες με μεγάλο δανεισμό σε δολάρια. «Αν αυτό που βλέπουμε είναι το σκάσιμο της ενεργειακής φούσκας, σκεφτείτε τι θα συμβεί στους παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ και το χρέος τους, όπως και στις αναδυόμενες οικονομίες με μεγάλα δολαριακά χρέη... Εκεί μπορεί να ξεσπάσει η επόμενη κρίση», πιστεύει ο Neil MacKinnon της VTB Capital.

Οι κρίσεις μετά το 2007, έδειξαν το πώς οι έντονες μεταβολές στις τιμές και τις ισοτιμίες, μαζί με την αβεβαιότητα για το ποιός θα επωμιστεί τις ζημιές «μπορεί να καταλήξουν σε παγκόσμια αποφυγή του ρίσκου, με μεγάλες επιπτώσεις στην επανεκτίμηση του ρίσκου και σε τεκτονικές μεταβολές της ροής κεφαλαίων» προειδοποίησε το ΔΝΤ. «Πόσο μάλλον αν το συνδυάσουμε με άλλες εξελίξεις, όπως όσα συμβαίνουν στην Ρωσία».

Περιορίζοντας τις άμεσες επιπτώσεις, το εμπόριο με την Ρωσία δεν έχει μεγάλη σημασία για τις δυτικές χώρες και η οικονομική της πορεία βρίσκεται σε καθοδική πορεία επί μακρόν εξαιτίας της βουτιάς στις διεθνείς τιμές εμπορευμάτων.

Η πιθανότητα σοβαρής κρίσης έχει γίνει υπαρκτή από τον Ιούλιο τουλάχιστον, όταν η δύση αυστηροποίησε τις οικονομικές κυρώσεις μετά την κατάρριψη του αεροσκάφους της Malaysia Airlines στην ανατολική Ουκρανία. «Κανείς δεν μπορεί να πει ότι έμεινε έκπληκτος με όσα συμβαίνουν στην Ρωσία», σχολίασε ο Jörg Krämer της Commerzbank. «Είναι ένα επιχείρημα πως το συστημικό ρίσκο θα είναι περιορισμένο: Οι αγορές είναι προετοιμασμένες» .

Ακόμη και στην Γερμανία, ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης Ifo αυξήθηκε τον Δεκέμβριο στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο. Οι γερμανικές εξαγωγές στην Ρωσία υποχωρούν επί δύο χρόνια, αλλά η αρνητική επίδραση έχει ισοφαριστεί με την τόνωση που δίνει στην οικονομία το φθηνότερο πετρέλαιο, τονίζει ο κ. Krämer.

Στις πρόσφατες κρίσεις, το «ντόμινο» μεταξύ των κρατών συνέβη εξαιτίας των χρηματοοικονομικών δεσμών τους. Η Ευρώπη καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μερίδιο των συμφερόντων ξένων τραπεζών στην Ρωσία, αλλά δεν είναι πολύ ευάλωτη. Το άνοιγμα στην Ρωσία των τραπεζών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας στο β' τρίμηνο του έτους αντιστοιχούσε στο 60% του ανοίγματός τους στην Ελλάδα το 2010, υπολογίζει το Oxford Economics και είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχει μειωθεί έκτοτε.

«Η στεγαστική κρίση subprime των ΗΠΑ το 2007, επιδεινώθηκε επειδή η αδιαφάνεια στην αγορά δημιούργησε σύγχυση για το ποιός κινδυνεύει. Τα ανοίγματα στην Ρωσία είναι πολύ πιο ξεκάθαρα», εξηγεί ο Ben May του Oxford Economics. «Στην τωρινή περίπτωση δεν υπάρχει το στοιχείο της αβεβαιότητας».

Οπωσδήποτε, η κατάρρευση μιας τράπεζας ή κάποιου fund με μεγάλο άνοιγμα στην Ρωσία, θα μπορούσε ακόμη να προκαλέσει τριγμούς στις διεθνείς αγορές. Αλλά οι επενδυτές στην περιοχή δεν έχουν τόσο μεγάλη μόχλευση όση στην κρίση του 1998, γεγονός που μειώνει τους κινδύνους ατυχήματος, πιστεύει ο κ. Antczak. Ακόμη και μετά το ξέσπασμα των προβλημάτων στην LTCM, οι αγορές ανέκαμψαν εντός δύο μηνών. «Αν έχεις ορίζοντα πιο μακροχρόνιο από λίγες εβδομάδες ή μήνες –ας πούμε ενός έτους- τότε κατά την εμπειρία μου, αυτοί οι εξωγενείς παράγοντες δεν έχουν επίπτωση».

Τα προβλήματα της Ρωσίας μπορεί να ενταθούν. Ο Alexei Kudrin, πρώην υπουργός Οικονομικών, προειδοποίησε για «ολοκληρωτική οικονομική κρίση» στο 2015, που «θα περιλαμβάνει σειρά στάσεων πληρωμών». Καθώς οι ρωσικές εταιρίες έχουν αποκλειστεί από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου ο φόβος αφορά περισσότερο τον ιδιωτικό τομέα παρά το κρατικό χρέος. Αν δεν χαλαρώσουν οι δυτικές κυρώσεις σύντομα, πράγμα που δεν διαφαίνεται, μοιάζει αναπόφευκτη η πιστωτική αποστράγγιση. Αλλά υποτίθεται ότι η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας θα σώσουν την κατάσταση.

Πολύ πιο ανησυχητική για τις αγορές θα ήταν μια σημαντική πρόσθετη κλιμάκωση στις διεθνείς γεωπολιτικές εντάσεις. Υπάρχουν φόβοι για αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και των βαλτικών μελών του ΝΑΤΟ. Η αντίδραση των αγορών τις τελευταίες ημέρες δείχνει ότι οι επενδυτές δεν έχουν υπολογίσει έναν τέτοιο σενάριο. Ο κ. Krämer της Commerzbank προειδοποιεί όμως: «Θα ήταν ένα τεράστιο γεγονός που θα προκαλούσε γενική κλιμάκωση στην αποφυγή του ρίσκου».

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation