Οι πέντε μεγάλες προκλήσεις για τον ΣΥΡΙΖΑ

Η ελληνική κυβέρνηση πήρε μία ώθηση τον προηγούμενο μήνα όταν κατέληξε σε συμφωνία με τους πιστωτές της στην ευρωζώνη για τετράμηνη παράταση του προγράμματος στήριξης των 172 δισ. ευρώ.

Ενώ όμως, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας πιστεύει πως η Ελλάδα «έχει γυρίσει σελίδα», οι οικονομικές προοπτικές δείχνουν ελάχιστα σημάδια βελτίωσης αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας τον Ιανουάριο.

Παρατίθενται πέντε διαγράμματα που δείχνουν τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

1. Η οικονομία συρρικνώνεται και πάλι….

Η κρίση άφησε βαθιές πληγές στην ελληνική οικονομία, με το ΑΕΠ της χώρας να έχει συρρικνωθεί σχεδόν κατά 25% από το 2008 έως το 2013.

Η ανάπτυξη επέστρεψε τους πρώτους εννέα μήνες του προηγούμενου έτους καθώς το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,6% κατά μέσο όρο σε τριμηνιαία βάση. Αυτή η πρόοδος όμως, σχεδόν εκμηδενίστηκε το τελευταίο  τρίμηνο του έτους, εν μέσω έντονης πολιτικής αστάθειας, καθώς η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά δεν κατάφερε να εκλέξει  νέο πρόεδρο, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθούν εκλογές.

Το τέταρτο τρίμηνο του 2014, το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 0,4%.

Η κατανάλωση ήταν σταθερή σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι επενδύσεις εκτινάχθηκαν κατά 18,3%. Οι εξαγωγές όμως, είχαν κακή πορεία καθώς μειώθηκαν κατά 1,3% ακόμη και σε προσαρμοσμένη βάση. Με τις εισαγωγές να αυξάνονται κατά 6,8%, οι καθαρές εξαγωγές αποδείχθηκαν σημαντικό βαρίδι για την οικονομία. Το ΑΕΠ είναι μεν κατά 1,3% μεγαλύτερο από ότι ήταν το τελευταίο τρίμηνο του 2013, αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στην ανάκαμψη που καταγράφηκε στο πρώτο μισό του 2014.

2. …. και η βουτιά δεν έχει σταματήσει

Οι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας δείχνουν πως η βουτιά στην παραγωγή πιθανότατα συνεχίστηκε τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο.

Ο δείκτης δραστηριοτήτων για τον κλάδο μεταποίησης υποχώρησε στο 48,3 τον Ιανουάριο και διαμορφώθηκε στο 48,4 το Φεβρουάριο. Και οι δύο δείκτες βρίσκονται κάτω από το 50, που διαχωρίζει την ανάπτυξη από τη συρρίκνωση δραστηριοτήτων και σηματοδοτούν σαφή επιβράδυνση σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2014, όταν ο μεταποιητικός κλάδος κατέγραφε διστακτική ανάκαμψη.

Οι νέες παραγγελίες μειώθηκαν σημαντικά το Φεβρουάριο και οι εξαγωγές συρρικνώθηκαν λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας.

3. Ο αποπληθωρισμός επιδεινώθηκε

Η Ελλάδα έχει βουλιάξει στη δίνη του αποπληθωρισμού εδώ και δύο χρόνια. Η τελευταία φορά που καταγράφηκε αύξηση των τιμών σε ετήσια βάση ήταν το Φεβρουάριο του 2013.

Η τάση επιδεινώθηκε τους τελευταίους μήνες, με τον αποπληθωρισμό να διαμορφώνεται στο -2,8% τον Ιανουάριο. Η πτώση των τιμών εν μέρει αποδίδεται στην απότομη συρρίκνωση των τιμών του πετρελαίου. Οι τιμές στις μεταφορές –οι οποίες περιλαμβάνουν το πετρέλαιο, το diesel και άλλα καύσιμα – συρρικνώθηκαν κατά 6,9% στο 12μηνο μέχρι τον Ιανουάριο, ενώ το κόστος στέγασης – όπου περιλαμβάνεται η θέρμανση – μειώθηκε κατά 8%.

Παρόλα αυτά, η μείωση των τιμών ενέργειας είναι μόνο μέρος της εξήγησης. Σε όλες οι ενδιάμεσες κατηγορίες, με την εξαίρεση των αλκοολούχων ποτών και του καπνού,   καταγράφηκε μείωση των τιμών. Η τάση είναι μάλλον απίθανο να σταματήσει το Φεβρουάριο. Τα στοιχεία από τη Markit δείχνουν πως οι μεταποιητές συνέχισαν να μειώνουν τιμές τον προηγούμενο μήνα για να σταματήσουν το απότομο φρενάρισμα των πωλήσεων. Προέβησαν μάλιστα στις μεγαλύτερες μειώσεις τιμών από τον προηγούμενο Αύγουστο.

4. Η ρευστότητα της κυβέρνησης εξαντλείται

Το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας σχεδιάστηκε για να επανέλθουν τα δημοσιονομικά της Αθήνας σε βιώσιμο δρόμο.

Η αυστηρή λιτότητα όμως, που συνταγογράφησαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αρχικά απέτυχαν να βελτιώσουν την κατάσταση στα δημόσια ταμεία καθώς η συνεχιζόμενη ύφεση οδήγησε σε απότομη πτώση των φορολογικών εσόδων.

Τελικά, η Ελλάδα κατάφερε να θέσει σε τάξη τα του οίκου της. Το 2013 και το 2014 η κυβέρνηση κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό το επίτευγμα έχει σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις. Δεδομένου ότι η Αθήνα χρειάζεται να δανειστεί μόνο για να πληρώσει τους δανειστές της, μπορεί να απειλήσει με αθέτηση πληρωμών γνωρίζοντας ότι θα μπορεί να πληρώνει μισθούς και συντάξεις. Αυτό ενισχύει τη διαπραγματευτική της ισχύ έναντι των πιστωτών.

Από το Δεκέμβριο όμως, τα φορολογικά έσοδα αποδεικνύονται χαμηλότερα των προσδοκιών. Το πρωτογενές πλεόνασμα μειώθηκε κατά το ήμισυ στα 443 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο από 835 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο χρόνο, ενώ – σύμφωνα με το Macropolis – δεν πέτυχε τον στόχο των 923 εκατ. ευρώ.

Αυτό μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις φέτος. Όπως αναφέρει η Σίλβια Μέρλε, ερευνήτρια στο think tank, Bruegel: «το 2014, μεγάλο μέρος του τελικού πρωτογενούς πλεονάσματος δημιουργήθηκε τους δύο πρώτους μήνες του έτους, καθώς ο Ιανουάριος ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς μήνες για τα φορολογικά έσοδα». Σε ό,τι αφορά το 2015, η μη ικανοποιητική απόδοση του Ιανουαρίου μπορεί να αποδειχθεί καταλυτική για την Ελλάδα και να οδηγήσει σε μη επίτευξη του στόχου για ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα.

5. Οι καταθέτες τρέπονται σε φυγή

Η ελληνική κρίση συνοδεύτηκε από σταθερή εκροή ρευστότητας από τον τραπεζικό κλάδο.

Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα μειώθηκαν από 240 δισ. ευρώ στα 150 δισ. ευρώ μεταξύ 2009 και 2012. Κινητήριος δύναμη ήταν ο φόβος για ενδεχόμενη αποχώρηση της Αθήνας από το ευρώ, που θα επέβαλε περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων και επιβεβλημένη μετατροπή όλων των καταθέσεων στις νέες – βαριά υποτιμημένες- δραχμές.

Η σταθερή φυγή καταθέσεων σταμάτησε το 2012, με τη δήλωση του Μάριο Ντράγκι πως θα κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να διατηρήσει ανέπαφη την ευρωζώνη. Με αυτά τα λόγια του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι καταθέσεις στην Ελλάδα σταθεροποιήθηκαν περίπου στα 150 δισ. ευρώ.

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και η επακόλουθη διαμάχη μεταξύ της νέας κυβέρνησης και της υπόλοιπης ευρωζώνης έπεισε πολλούς ακόμη επενδυτές να απομακρύνουν τη ρευστότητά τους από τη χώρα. Οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 12,8 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο και άγγιξαν τα 148 δισ. ευρώ, δηλαδή το χαμηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 2005.

Σύμφωνα με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, τον πρόεδρο του Eurogroup, ο φόβος για μαζική φυγή καταθετών ήταν ο πρωταρχικός λόγος που η Αθήνα επέλεξε να καταλήξει σε συμφωνία με την ευρωζώνη.

Το ερώτημα τώρα είναι εάν η ανταλλαγή όρκων μεταξύ Αθήνας και εταίρων για το μέλλον του προγράμματος στήριξης θα είναι αρκετοί για να επιστρέψουν οι καταθέτες. 

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation