Η Βρετανία κλείνει το μάτι στην Κίνα και βάζει τις ΗΠΑ σε συναγερμό

Η αγγλοαμερικανική διένεξη για την συμμετοχή σε μια νέα αναπτυξιακή τράπεζα κινεζικής επιρροής, είναι ένα από τα πρώτα επεισόδια στον αυξανόμενο ανταγωνισμό ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα για το ποιος θα γράψει τους κανόνες για την παγκόσμια οικονομία του 21ου αιώνα.

Η κυβέρνηση του Ομπάμα αντέδρασε έντονα στην απόφαση της Βρετανίας την Πέμπτη να γίνει ιδρυτικό μέλος της Aσιατικής Επενδυτικής Τράπεζας Υποδομών (AIIB), μια κινεζική πρωτοβουλία 50 δισ. δολαρίων που μπορεί να καταλήξει να συναγωνίζεται την Παγκόσμια Τράπεζα στην Ουάσιγκτον.

Η Βρετανία θα γίνει η πρώτη οικονομία των G7 που θα ενταχθεί στην AIIB, χαρίζοντας στην κινεζικής επιρροής τράπεζα μια σημαντική ώθηση αξιοπιστίας και δυνητικά πόρους σε μια εποχή που αγωνιζόταν να καθιερωθεί. Η νέα ασιατική τράπεζα είναι μέρος ενός φιλόδοξου κινεζικού σχεδίου να δημιουργηθεί μια νέα γενιά οικονομικών και χρηματοπιστωτικών θεσμών που θα έδιναν στο Πεκίνο μεγαλύτερη πολιτική επιρροή στην Ασία και δυνητικά σε άλλα μέρη του κόσμου.

«Στο επίκεντρο της διαμάχης αυτής είναι ο διαρκής ανταγωνισμός για τους κανόνες, τις νόρμες και τους θεσμούς που θα καθορίζουν την οικονομία και την πολιτική στην Ασία», αναφέρει ο Ely Ratner, μέλος του Center for a New American Security, ενός think tank με έδρα την Ουάσιγκτον.

Εκτός από την AIIB, η Κίνα είναι η κυρίαρχη χώρα πίσω από την αναπτυξιακή τράπεζα των ΒRICS που ιδρύθηκε πέρυσι και έχει ανακοινώσει ένα ταμείο 40 δισ. δολαρίων με την ονομασία «Δρόμος του Μεταξιού» για την στήριξη έργων που θα συνδέουν την Κίνα με την κεντρική Ασία.

Οι νέες κινεζικές πρωτοβουλίες καλύπτουν μια μεγάλη «τρύπα χρηματοδότησης», στην ζήτηση για υποδομές στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΑDB) με έδρα την Μανίλα – μια από τους άμεσους ανταγωνιστές της AIIB – έχει υπολογίσει πως η περιοχή της Ανατολικής Ασίας χρειάζεται επενδύσεις για υποδομές ύψους 8 τρισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία για να διατηρηθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης.

Αλλά αντιπροσωπεύουν επίσης και μια άμεση πολιτική πρόκληση στους θεσμούς που εδρεύουν στην Ουάσιγκτον, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπου οι ΗΠΑ αποτελούν την κυρίαρχη φωνή από τότε που ιδρύθηκαν μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι ΗΠΑ έχουν τα δικά τους σχέδια να σφυρηλατήσουν μια νέα οικονομική αρχιτεκτονική για την περιοχή της Ασίας, κυρίως μέσω της Δι-ειρηνικής Συνεργασίας, μια εμπορική συμφωνία δώδεκα εθνών η οποία βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση.

Μαζί με την εμπορική συμφωνία που ετοιμάζουν οι ΗΠΑ με την Ε.Ε., η ευρύτερη αμερικάνικη στρατηγική είναι να εγκαθιδρύσει μια νέα ομάδα παγκόσμιων κανονισμών για το εμπόριο που θα έθεταν υψηλότερα στάνταρ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τις κρατικές επιδοτήσεις και την προστασία του περιβάλλοντος – τομείς στους οποίους η Κίνα και οι ΗΠΑ έχουν διαφορετικά συμφέροντα και προσεγγίσεις.

Σύμφωνα με την Yun Sun, ειδικό στην εξωτερική πολιτική της Κίνας στο Stimson Center στην Ουάσινγκτον, η Κίνα έχει ήδη αντιμετωπίσει έναν αριθμό εσωτερικών προκλήσεων στην προσπάθεια της να δημιουργήσει την ΑΙΙΒ.

Αξιωματούχοι έχουν υποσχεθεί ότι η νέα τράπεζα θα διανέμει πόρους με λιγότερη γραφειοκρατία από ότι η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά την ίδια ώρα καταλαβαίνουν πως οι αυστηροί όροι των άλλων τραπεζών έχουν σχεδιαστεί εν μέρει για να αποτρέπουν την χορήγηση κακοσχεδιασμένων δανείων και την διατήρηση μιας υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Η ίδια προσθέτει πως έχουν υπάρξει πιέσεις από ομάδες συμφερόντων στην Κίνα για την χρησιμοποίηση των δανείων της τράπεζας για την «προώθηση της κινεζικής οικονομικής ατζέντας, ειδικά τις εξαγωγές κινεζικών προϊόντων και υπηρεσιών», ενώ αναλυτές της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας έχουν υποστηρίξει πως η τράπεζα «θα στηρίξει τα στρατηγικά συμφέροντα της Κίνας, με αποτέλεσμα οι χώρες που δεν θα ακολουθούν την γραμμή της Κίνας να μην αντιμετωπίζονται το ίδιο ευνοϊκά».

Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, οι ΗΠΑ ήταν αντιμέτωπες με το οργανωμένο πολιτικό και οικονομικό μπλοκ του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ωστόσο, η Κίνα αποτελεί μια εντελώς διαφορετική πρόκληση για την Ουάσιγκτον. Είναι μια μεγάλη δύναμη με την δυνατότητα να εγκαθιδρύσει οικονομικούς θεσμούς και συνεργασίες με χώρες που διατηρούν ισχυρές σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Στα ιδρυτικά μέλη της νέας τράπεζας περιλαμβάνονται η Σιγκαπούρη και η Ινδία, ενώ η Κίνα ασκεί πιέσεις και στην Αυστραλία και την Νότια Κορέα – δύο στενούς συμμάχους των ΗΠΑ – να ενταχθούν στην τράπεζα. Αν και οι δύο χώρες έχουν αρνηθεί μέχρι σήμερα, η απόφαση της Βρετανίας θα ξανανοίξει το ζήτημα.

«Είναι ένα νέο πρόβλημα για τις ΗΠΑ» σημειώνει ο κ. Ratner. «Ακόμα και αν οι ΗΠΑ δεν γίνουν και οι ίδιες μέλος, δεν θα είναι αρκετό για την Ουάσιγκτον απλά να αντιτίθεται στους θεσμούς αυτούς, ειδικά αν άλλες δυτικές χώρες συμμετέχουν ενεργά».

Μια μερίδα πρώην Αμερικανών αξιωματούχων πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ έχουν χάσει και οι ίδιες από αυτόν τον νέο ανταγωνισμό με την Κίνα για την άσκηση παγκόσμιας επιρροής. Καλώντας εδώ και χρόνια την Κίνα να είναι «ένας υπεύθυνος μέτοχος» στην παγκόσμια διακυβέρνηση, η αμερικάνικη κυβέρνηση στήριξε την μεταρρύθμιση για τα δικαιώματα (quotas) στο ΔΝΤ με στόχο να δώσει μεγαλύτερο ρόλο στην Κίνα. Ωστόσο, η πρόταση δεν πέρασε από το Κογκρέσο.

Η επιθυμία της Κίνας να χτίσει τους δικούς της θεσμούς αποτελεί εν μέρει μια αντανάκλαση της εκτίμησης πως έχει αποκλειστεί από την υπάρχουσα αρχιτεκτονική.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation