Rachman: H ωμή αλήθεια για την τραγωδία στη Μεσόγειο

Όταν δώδεκα άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τρομοκράτες στην επίθεση στο Charlie Hebdo στο Παρίσι νωρίτερα το 2015, περισσότεροι από 2 εκατομμύρια συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της Γαλλίας για να εκφράσουν τη συμπόνια τους και να διαμαρτυρηθούν.

Είναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρξει ανάλογη έκφραση δημόσιας συγκίνησης ως απάντηση στους θανάτους εκατοντάδων μεταναστών που πνίγηκαν στη Μεσόγειο την Κυριακή, ενώ προσπαθούσαν να περάσουν στην Ευρώπη.

Ωστόσο, το μέγεθος της τραγωδίας και η προβολή των ανθρώπινων ιστοριών πίσω από τα νούμερα μπορεί τελικά να αναγκάσουν τους Ευρωπαίους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα που έχουν επιλέξει να αγνοούν τα τελευταία χρόνια.

Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. συζήτησαν χθες το ζήτημα στις Βρυξέλλες και εισάκουσαν τις ιταλικές εκκλήσεις για έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. Όμως η ανάληψη δράσεων δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Ο λόγος είναι πως όλες οι πιθανές επιλογές με τις οποίες είναι αντιμέτωποι οι ηγέτες της Ε.Ε. παραμένουν μη ελκυστικές, κάνοντας τους πολιτικούς διστακτικούς στο να εμπλακούν ενεργά στο πρόβλημα. Οι βασικές επιλογές είναι οι εξής:

1) Αύξηση των περιπόλων και εντοπισμός περισσότερων μεταναστών

Η φυσική ανθρώπινη αντίδραση είναι πως οι τραγωδίες αυτές δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές και πρέπει να σταματήσουν. Η ιταλική απόφαση, μετά από πίεση της Ε.Ε., να περιορίσει τις επιχειρήσεις διάσωσης έχει οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους στη θάλασσα.

Αναμφίβολα θα ασκηθεί μεγάλη πίεση για να ακυρωθεί αυτή η απόφαση. Αλλά ακόμα και τώρα δεν είμαι βέβαιος πως η Ε.Ε. θα το κάνει.

Το ανθρωπιστικό επιχείρημα που έχει διατυπώσει η Καθολική Εκκλησία και άλλοι είναι πως αποτελεί ηθικό καθήκον της Ευρώπης να προστατέψει τους ευάλωτους και ότι μια πλούσια ήπειρος μπορεί να απορροφήσει τους μετανάστες που προσπαθούν να διασχίσουν τη θάλασσα. Την περασμένη χρονιά, για παράδειγμα, περίπου 219.000 μετανάστες επιχείρησαν να το κατορθώσουν, όταν ο πληθυσμός της Ευρώπης αγγίζει τα 500 εκατομμύρια.

Μέχρι τώρα, οι ηγέτες της Ε.Ε. φοβούνται πως η εντατικοποίηση των περιπόλων θα οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν το πέρασμα στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου. Γνωρίζουν επίσης ότι η μετανάστευση -νόμιμη και παράνομη- έχει θρέψει την άνοδο των λαϊκιστικών ξενοφοβικών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη.

Η Σουηδία, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη φιλελεύθερη παράδοσή της, έχει δεχτεί ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό μεταναστών. Αλλά ως άμεση αντίδραση, ένα ξενοφοβικό κόμμα με νεοναζιστικές καταβολές -οι Σουηδοί Δημοκράτες- κέρδισε περίπου το 13% των ψήφων στις περσινές βουλευτικές εκλογές. Το Εθνικό Μέτωπο επίσης πέρυσι βρέθηκε στην πρώτη θέση στις ευρωεκλογές στη Γαλλία. Η βρετανική κυβέρνηση έχει μπει στην προεκλογική μάχη τρομαγμένη από το UKIP του Φάρατζ, που κάνει καμπάνια κατά των μεταναστών. Αυτόν τον μήνα, στη Γερμανία σημειώθηκαν επιθέσεις σε κέντρα αιτούντων άσυλο. Ανάλογα προβλήματα και λαϊκιστικά κόμματα ξεπετάγονται σε όλη την Ευρώπη.

Δεν πρόκειται για ένα αποκλειστικά ευρωπαϊκό φαινόμενο. Στην Αυστραλία, ο πρωθυπουργός Τόνι Άμποτ, υποσχέθηκε να σταματήσει τα καράβια παράνομων μεταναστών που προσπαθούν να περάσουν στη χώρα. Η στάση της Αυστραλίας γίνεται σταθερά πιο σκληρή με τα χρόνια. Την περασμένη εβδομάδα ακούστηκαν επίσης και καταδίκες για τις φονικές επιθέσεις που έγιναν σε ορισμένους από τους εκατομμύρια παράνομους μετανάστες στη Νότια Αφρική, οι οποίοι έχουν μπει στη χώρα από την υπόλοιπη Αφρική. Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ -μεταξύ των οποίων και αυτή του Μπαράκ Ομπάμα- υποσχέθηκαν όλες πως θα αυξήσουν την ασφάλεια των συνόρων με το Μεξικό.

Υπάρχουν παραδείγματα πιο γενναιόδωρων μεταναστευτικών πολιτικών. Η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία έχουν υποδεχτεί εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από τον πόλεμο στη Συρία. Αλλά μόνο ελάχιστοι από αυτούς έλαβαν άδεια να μετακινηθούν στην Ευρώπη.

2) Κατανομή των βαρών στην Ευρώπη

Οι ευρωπαϊκές χώρες επέδειξαν διαφορετικά επίπεδα γενναιοδωρίας στις ροές των απελπισμένων μεταναστών από τη Συρία. Οι Γερμανοί και οι Σουηδοί δέχτηκαν χιλιάδες. Οι Βρετανοί μόνο μερικές εκατοντάδες, μέσω επίσημων προγραμμάτων.

Τώρα θα υπάρξουν εκκλήσεις για μεγαλύτερη κατανομή των βαρών και για πιο δίκαιο διασκορπισμό των μεταναστών στην Ε.Ε., με τη συμμετοχή και των 27 κρατών. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτό η συμφωνία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Οι λόγοι είναι πολλοί.

Πρώτον, δεδομένου ότι οι πολιτικοί δεν γνωρίζουν τον ακριβή αριθμό των μεταναστών δεν μπορούν να ξέρουν σε τι μπορεί να αντιστοιχεί μια συμφωνία για ένα «δίκαιο μερίδιο».

Δεύτερον, εντός της Ε.Ε. οι άνθρωποι μετακινούνται ελεύθερα. Οπότε ακόμα και αν οι μετανάστες εγκατασταθούν αρχικά στη Βουλγαρία ή στην Πολωνία, δεν υπάρχει τίποτα που να τους εμποδίζει να πάρουν το πρώτο λεωφορείο και να μετακινηθούν στη Γερμανία ή στη Γαλλία. Η είσοδος στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι κάπως πιο δύσκολη, δεδομένου πως η Βρετανία έχει διατηρήσει τους συνοριακούς ελέγχους. Αλλά οι χιλιάδες επίδοξοι μετανάστες που έχουν συγκεντρωθεί στα γαλλικά λιμάνια δείχνουν πως πολλοί είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν ένα τελευταία ριψοκίνδυνο πέρασμα.

3) Σταθεροποίηση της Λιβύης

Η κατάρρευση του συστήματος διακυβέρνησης στη Λιβύη -που ακολούθησε την εκθρόνιση του καθεστώτος Καντάφι από τις δυνάμεις των χωρών του ΝΑΤΟ- μετέτρεψε τη χώρα στην ιδανική βάση για τους δουλεμπόρους. Η ιταλική κυβέρνηση έχει συζητήσει μια πιθανή στρατιωτική είσοδο στη Λιβύη, ενδεχομένως για να ελέγξει τα λιμάνια και να διαταράξει τα δίκτυα εμπορίας ανθρώπων.

Ωστόσο, η κατάληξη των τελευταίων παρεμβάσεων της Δύσης στη Μέση Ανατολή καθιστά τις κυβερνήσεις απρόθυμες να εξετάσουν την επιλογή αυτή. Γνωρίζουν ότι η Λιβύη έχει γίνει η βάση όχι μόνο για τους δουλεμπόρους, αλλά και για βάρβαρους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Αν στρατιώτες δυτικών κρατών εισέβαλλαν στη Λιβύη για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, πιθανότατα θα κατέληγαν πολύ σύντομα νεκροί ή όμηροι.

Υπάρχει επίσης η συνειδητοποίηση ότι η Λιβύη είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Οι περισσότεροι μετανάστες που διασχίζουν τη Μεσόγειο έρχονται από πολύ πιο μακριά, από χώρες όπως η Ερυθραία, η Νιγηρία, το Σουδάν, ακόμα και η ανατολική Ασία, καθώς και από χώρες ριμαγμένες από τον πόλεμο όπως η Συρία ή η Υεμένη. Το κλείσιμο της εξόδου από τη Λιβύη θα έφερνε αποτελέσματα μόνο για λίγο. Αμέσως μετά θα μετατόπιζε το πρόβλημα κάπου αλλού.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation