Η αποτυχία της Ευρώπης να δώσει άσυλο καταργεί τις αξίες της

Γύρω στις 400.000 άνθρωποι θα κάνουν φέτος επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσουν στην Ευρώπη – μισοί περίπου από αυτούς θα προσπαθήσουν να ξεφύγουν από τον εμφύλιο στη Συρία ή από τη βάναυση κυβερνητική καταπίεση στην αφρικανική Ερυθραία. Όταν θα φτάσουν πια στη Δύση, θα έχουν ήδη ρισκάρει τη ζωή τους δύο φορές: μία για να εγκαταλείψουν τις χώρες τους και μία για να μπουν στις δικές μας.

Τα θύματα πολλών προηγούμενων συγκρούσεων στον πλανήτη είχαν καλύτερη τύχη. Μετά τη σοβιετική εισβολή του 1956, 200.000 Ούγγροι εγκατέλειψαν τη χώρα τους για να έρθουν στην Αυστρία και τη Γιουγκοσλαβία. Μέσα σε μόλις μερικούς μήνες είχαν μετοικήσει σε μακρινές χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Βραζιλία κι η Τυνησία.

Μία γενιά μετά, όταν ο πόλεμος στην Ινδοκίνα σκόρπισε εκατομμύρια ζωές, η διεθνής κοινότητα κατάφερε να επανατοποθετήσει και να ενσωματώσει 1,3 εκατ. πρόσφυγες.Τέλος, όταν τη δεκαετία του '90, οι συγκρούσεις στα Βαλκάνια δημιούργησαν 4 εκατ. πρόσφυγες, τότε για άλλη μια φορά η υφήλιος κατάφερε να βοηθήσει.

Ωστόσο, στην παρούσα κρίση προσφύγων, η Ε.Ε. έχει αποτύχει να δράσει συλλογικά κι έτσι κάποιες χώρες έχουν πάρει τα πράγματα στα χέρια τους. Η Ουγγαρία κατασκευάζει φράχτη στα σύνορα με τη Σερβία. Τα κράτη πρώτης γραμμής αρνούνται να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους, όπως αυτές που απορρέουν από το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, π.χ. με το να μην παρέχουν επαρκείς συνθήκες υποδοχής ή διεκπεραίωσης διαδικασιών ασύλου, ενθαρρύνοντας έτσι τους πρόσφυγες να μετακινηθούν προς άλλες χώρες της Ε.Ε. Μάλιστα, η Γαλλία και η Αυστρία έχουν προσωρινά επαναφέρει τους ελέγχους διαβατηρίων στα σύνορά τους.

Μετά την υιοθέτηση της σύμβασης για τους πρόσφυγες το 1951, η Ευρώπη υπήρξε για δεκαετίες το ηθικό και λειτουργικό της στήριγμα. Όχι πια. Το Μάιο, η Κομισιόν πρότεινε μία συνολική ατζέντα στη μετανάστευση, η οποία, αν εφαρμοζόταν, θα έδινε στους Ευρωπαίους αυτό που ζητούν – την αίσθηση ελέγχου στις μεταναστευτικές ροές. Στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., οι πολίτες βλέπουν θετικά τη νόμιμη μετανάστευση. Αυτό που τους ρίχνει στις αγκάλες των λαϊκιστών είναι το χάος στα σύνορά τους.

Ωστόσο, μόνο δύο σημεία από την ατζέντα της Κομισιόν είδαν άμεση υποστήριξη: η στρατιωτική επιχείρηση κατά των δουλεμπόρων στη Μεσόγειο, η οποία ξεκίνησε τον περασμένο μήνα, και η στοχευμένη προσπάθεια να σταλούν πίσω όσοι μετανάστες δεν είναι κατάλληλοι για διεθνή προστασία. Το υπόλοιπο του σχεδίου, το οποίο σχεδιάστηκε για να σώσει ζωές και να δημιουργήσει συνθήκες διαβίωσης για όσους είναι αδύνατο να επιστρέψουν στις χώρες τους, δέχτηκε επίθεση.

Οι περισσότεροι αντιστάθηκαν στην ιδέα του σχεδίου της Κομισιόν για υποχρεωτική επεξεργασία 40.000 αιτήσεων για άσυλο στην Ελλάδα και την Ιταλία από άλλες χώρες. Στο τέλος, μόνο 32.000 έγιναν δεκτοί σε εθελοντική βάση. Η επίπτωση στις περισσότερες χώρες θα ήταν ελάχιστη, και μάλιστα αυτές οι χώρες θα επωφελούνταν από την αρχή της επανατοποθέτησης, αν οι ροές μετανάστευσης μεταβάλλονταν εις βάρος τους στο μέλλον. Μια πρόταση για επανατοποθέτηση 20.000 προσφύγων από καταυλισμούς στη Μέση Ανατολή επίσης απορρίφθηκε.

Αυτά τα προγράμματα θα αποτελούσαν έμπρακτη εφαρμογή του πνεύματος της κοινής ευθύνης που βρίσκεται στην καρδιά της Ε.Ε. Εάν δεν μετατραπούν σε μόνιμα και υποχρεωτικά χαρακτηριστικά του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, τότε αυτό θα καταρρεύσει. Εάν βελτιωθεί, όμως, το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρότυπο για τη διεθνή συνεργασία στην προστασία των προσφύγων.

Η Ευρώπη πρέπει να δώσει τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να αιτούνται ασύλου με ασφάλεια. Αυτό δεν σημαίνει να παράσχει προστασία σε οποιονδήποτε έχει ανάγκη. Αλλά αυτοί, τους οποίους τελικά αποδέχεται η Ευρώπη, δεν θα έπρεπε να αναγκάζονται να ρισκάρουν τη ζωή τους. Στην πράξη αυτό θα σήμαινε να επιτραπεί στους ανθρώπους να αιτηθούν ασύλου από το εξωτερικό. Χιλιάδες Σύριοι πρόσφυγες με προσόντα που χρειάζεται η Ευρώπη – γιατροί, νοσοκόμοι, χτίστες – μαραζώνουν άνεργοι στα στρατόπεδα του Λιβάνου και της Ιορδανίας. Η Ευρώπη θα μπορούσε να τους επιτρέψει να κάνουν αίτηση για visa εργασίας.

Στην προσπάθειά της να εισηγηθεί μια ενιαία πολιτική μετανάστευσης και ασύλου, η Ε.Ε. θα έπρεπε να ξεμπερδεύει με το περιττό βάρος 28 παράλληλων εν λειτουργία συστημάτων. Θα έπρεπε να υπάρχει μία ενιαία ευρωπαϊκή αρχή ασύλου και μετανάστευσης, η οποία θα επεξεργάζεται αιτήματα ασύλου για όλη την Ένωση. Τέλος, θα έπρεπε να εγκαθιδρυθεί μία ενιαία συνοριακή φρουρά.

Το σύστημα μετανάστευσης της Ε.Ε. πρέπει να επανασχεδιαστεί, ώστε να αντικατοπτρίζει ένα πιο συλλογικό και πιο γενναιόδωρο πνεύμα. Ένα πνεύμα το οποίο θα είναι πιστό στις ευρωπαϊκές αξίες.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation