Παρότι η ίδια η υπόθεση της πολύπαθης πλέον εταιρίας θα πάρει ακόμη πολύ καιρό για να καταλήξει (δεδομένων και των καθυστερήσεων που συνηθίζονται στη χώρα μας), είναι ήδη άμεσα ορατό ότι υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις για την ευρύτερη χρηματιστηριακή αγορά και τις εισηγμένες εταιρίες.
Δεν είναι τυχαίο γεγονός (ένα τέτοιο παράδειγμα καταγράφει η στήλη Χαμαιλέων) ότι κάποιοι ιδιώτες επενδυτές παρουσιάστηκαν σε πρόσφατες γενικές συνελεύσεις μεγάλων και σοβαρών εισηγμένων, ζητώντας συγκεκριμένα να τους δοθούν οι λογιστικές καταστάσεις θυγατρικών εταιριών στο εξωτερικό!
Σκεφθείτε λοιπόν τι συμβαίνει αυτή την περίοδο με τους ξένους επενδυτές που βλέπουν να κουρελιάζεται (με προφανέστατη ευθύνης της διοικήσεώς της) η αξιοπιστία μιας από τις πιο μεγάλες, γνωστές και διεθνοποιημένες εταιρίες του ελληνικού χρηματιστηρίου και -ίσως το χειρότερο- την όλη υπόθεση να εξελίσσεται με τρόπο που δημιουργεί βάσιμες ενδείξεις ότι ενδεχομένως έχουν συμβεί τα χειρότερα.
Θα ήταν υποκρισία να μη σημειώσουμε ότι o γενικότερος τρόπος λειτουργίας της ελληνικής αγοράς ήταν θέμα χρόνου να φέρει στο προσκήνιο μια τέτοια περίπτωση, σε συνδυασμό και με έναν ακόμη παράγοντα. Τις «ιδιάζουσες», για να το πούμε ευγενικά, συνθήκες λειτουργίας που επικρατούν στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας και ειδικότερα της Κίνας, με πολλάκις εντελώς διαφορετικά πλαίσια και πρακτικές.
Επειδή όμως για το τι συμβαίνει στην Ασία δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα, σκόπιμο είναι να αναφερθούμε στα «κακώς κείμενα» του οίκου μας, που μπορούν και πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, εάν θέλουμε να περιοριστεί το πλήγμα αξιοπιστίας στην ελληνική αγορά.
Το πρώτιστο θέμα αφορά τον έλεγχο των εισηγμένων εταιριών, με έμφαση στον έλεγχο των… ελεγκτών τους.
Στον συγκεκριμένο τομέα, με ευθύνη των διαδοχικών κυβερνήσεων αλλά και του εκάστοτε επικεφαλής της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχου, όλα δείχνουν ότι το «σύστημα» μπάζει και μάλιστα πολύ!
Από τότε που δημιουργήθηκε, ήταν γνωστό ότι η ΕΛΤΕ δεν είχε στελεχωθεί ικανοποιητικά για να ασκεί τον ρόλο της, όπως τον περιγράφει ο τίτλος, ήτοι να καθιερώνει «πρότυπα» λογιστικής τυποποίησης, αφενός, κι αφετέρου, να ελέγχει τους ορκωτούς ελεγκτές. Όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες λένε ότι η ΕΛΤΕ πολύ βολικά αρκέστηκε στον πρώτο ρόλο και κάπου… ξέχασε τον δεύτερο! Γεγονός όχι περίεργο, αν μάλιστα ισχύουν τα όσα αναφέρουν έγκυρες πηγές, δηλαδή ότι «εξαρχής υπήρχε μεγάλη αντίδραση στην κοινότητα των λογιστών-ορκωτών ελεγκτών, για το γεγονός ότι δημιουργήθηκε μια αρχή για να τους ελέγχει».
Τα παραπάνω ίσως να εξηγούν το γιατί, παρά την ύπαρξη σκανδαλωδών καταρρεύσεων σε εταιρίες του χρηματιστηριακού χώρου, που έμοιαζαν εντελώς υγιείς λογιστικά (σ.σ. υπάρχουν αρκετά παραδείγματα τόσο παλαιότερα όσο και πρόσφατα), ο υπογράφων δεν έχει υπόψη του κάποια καραμπινάτη τιμωρία ορκωτού ελεγκτή, από εκείνους που έβαζαν την υπογραφή τους, δίκην εγγύησης.
Το δεύτερο μεγάλο θέμα που προκύπτει, αφορά βεβαίως την περίφημη «εταιρική διακυβέρνηση» στο όνομα της οποίας πολλοί ομνύουν, ενώ στην πράξη υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις στις οποίες δεν τηρούνται ούτε τα προσχήματα. Εκ του αποτελέσματος (κι όχι μόνον εξ αυτού) προκύπτει ότι η Folli Follie ήταν ένα από τα χειρότερα παραδείγματα. Μπαμπάς, μαμά και γιος, τα βασικά εκτελεστικά μέλη του ΔΣ, παρέα με τον πεθερό, ο οποίος μάλιστα είχε μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, οπότε και παραιτήθηκε, τον πρόσθετο ρόλο του προέδρου της…. «ανεξάρτητης» Επιτροπής Ελέγχου!
Όσο για το πώς λειτουργούσε ο εσωτερικός έλεγχος και γενικότερα το τμήμα οικονομικών υπηρεσιών της ελληνικής αυτής «διεθνούς» εταιρίας, το γεγονός ότι φτάσαμε να δηλώνουν «αδυναμία» παροχής στοιχείων, στις αρχές, τα λέει όλα!
Για να μην είμαστε υποκριτές, πολλά από τα θέματα αυτά δεν ήταν άγνωστα ούτε στους ξένους επενδυτές, ούτε και στους εγχώριους συντελεστές της αγοράς, περιλαμβανομένων βεβαίως και ημών των δημοσιογράφων.
Είτε πρόκειται για το γνωστό αγγλοσαξονικό ρητό «Ιn Rome, do like the Romans do» είτε για τον συγκαταβατικό εγχώριο «ωχαδερφισμό», μετά από τόσα και τόσα που έχουν συμβεί, η περίπτωση της Folli Follie ήρθε να δείξει ξεκάθαρα ότι όσο αυξάνει η διασύνδεση και η παγκοσμιότητα των κάποτε εθνικών αγορών, τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος από τέτοιου είδους νοοτροπίες.
Δεν θα εξαιρέσουμε βεβαίως και τις αρχές από αυτό τον ιδιότυπο «επαρχιωτισμό», παρά τα εύσημα που λαμβάνει κάθε τόσο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς από το Fund QCM, οι καταγγελίες του οποίου αποτέλεσαν το έναυσμα αυτής της υπόθεσης. Ούτε και τους εγχώριους «παίκτες» στην τραπεζική και επενδυτική αγορά.
Υπόνοιες για τη δαιδαλώδη εταιρική δομή της συγκεκριμένης εταιρίας στην Ασία -και τα προβλήματα που αυτή δημιουργούσε στην «ανάγνωση» της λογιστικής εικόνας- υπήρχαν πριν ακόμη ξεσπάσει η κρίση. Οι διαγραφές-μαμούθ στα αποθέματα, το 2013, που συνέπεσαν με την πώληση των Duty Free, είχαν επίσης δημιουργήσει απορίες. Ουδείς όμως πίεσε την κατάσταση, ουδείς θέλησε να γίνει δυσάρεστος.
Ώσπου κτύπησε το QCM.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιοι διορατικοί επιχειρηματίες, ακόμη κι αν ξεκίνησαν με τρόπο προσωποπαγή, έχουν πάρει το μήνυμα εδώ και καιρό, γι' αυτό κι ενισχύουν συνεχώς τις διαδικασίες εταιρικής διακυβέρνησης στις εταιρίες τους. Κάποιοι άλλοι ξυπνούν τώρα, βλέποντας ότι κινδυνεύουν να γλιστρήσουν στα απόνερα της Folli Follie. Πολλοί όμως αδιαφορούν, είτε γιατί δεν βλέπουν το μέλλον καθαρά, είτε διότι έχουν τους λόγους τους.
Το σίγουρο είναι ότι όπως συνέβη και σε πολλούς άλλους τομείς, η ελληνική αγορά, τόσο συνολικά όσο και οι εισηγμένες ως μονάδες, θα πρέπει να προσαρμοστούν πολύ περισσότερο στα ξένα δεδομένα, όχι μόνο στη θεωρία (στα λόγια είμαστε ανέκαθεν καλοί) αλλά και στην πράξη, για να αποφύγουμε την περαιτέρω περιθωριοποίηση. Κι αυτό είναι κάτι που αφορά επίσης την κυβέρνηση και τις αρχές της αγοράς. Τα «αιφνιδιαστήκαμε», «πρωτόγνωρο» κ.λπ., στην καλύτερη των περιπτώσεων ίσως προκαλούν συμπάθεια.
Οι αγορές όμως δεν επιβιώνουν χάρη στη συμπάθεια.