Βραζιλία: Από το ζενίθ στο ναδίρ

Σε τροχιά βαθύτατης ύφεσης έχει μπει η Βραζιλία, όπως δείχνουν τα στοιχεία του 2015. Το περασμένο έτος το βραζιλιάνικο ΑΕΠ σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση του εδώ και 25 χρόνια, καταγράφοντας μείωση σε ετήσια βάση κατά 3,8%. Οι προοπτικές για φέτος είναι ακόμη χειρότερες, καθώς οικονομολόγοι προβλέπουν νέα ύφεση της τάξης του 3,45%.

Μόνο το 2015 χάθηκαν μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας. Η ανεργία κινήθηκε σε ποσοστά-ρεκόρ κοντά στο 10%. Σε επίπεδα άνω του 11% κυμάνθηκε και πληθωρισμός.

Πώς η βραζιλιάνικη οικονομία από πρότυπο έφθασε σήμερα να αντιμετωπίζει όλα αυτά τα προβλήματα;

Το βραζιλιάνικο μοντέλο ανάπτυξης βασίστηκε σε μια εξαιρετικά ασταθή προϋπόθεση: στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων. Η χώρα αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό σε συνάρτηση με την αυξανόμενη ζήτηση για τα αποθέματά της σε πετρέλαιο, χαλκό, σιδηρομεταλλεύματα και άλλους φυσικούς πόρους. Το πρόβλημα ξεκίνησε όταν η παγκόσμια ζήτηση για τα προϊόντα αυτά αρχίζει να μειώνεται.

Η χώρα κατά την περίοδο της ανόδου εφάρμοσε δύο πολιτικές: υψηλά επιτόκια για να ελέγξει τον πληθωρισμό και ένα κράτος πρόνοιας για να παρέχει ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας. Με επιτόκια που παρείχαν μια μέση απόδοση της τάξης του 10%, ήταν δέλεαρ για τα ξένα κεφάλαια και σε αυτό βοήθησε και η χαλαρή νομισματική πολιτική που εφάρμοζε η FED. Και φυσικά όλα αυτά τα θετικά στοιχεία στήριζαν μία οικονομία που φαινομενικά τουλάχιστον άνθιζε.

Έχοντας περιορίσει τον υπερπληθωρισμό και μειώσει το χρέος της, η Βραζιλία αντιμετώπισε την οικονομική κρίση του 2008 καλύτερα από τους περισσότερους, διατηρώντας έναν μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης σχεδόν 4% κατά τα τελευταία πέντε χρόνια. Από το 2002 μέχρι το 2012, 30 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι εισήλθαν στη μεσαία τάξη.

Αυτή η δεκαετία των επιτυχιών είχε καταστήσει τη Βραζιλία πρότυπο των αναδυόμενων αγορών, με μία από τις δύο κορυφαίες σε επιδόσεις χρηματιστηριακές αγορές στον κόσμο και με την εισροή περισσότερων άμεσων ξένων επενδύσεων από τις περισσότερες άλλες χώρες.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2007-2012, το ποσό των ξένων κεφαλαίων που εισέρευσε σε βραζιλιάνικες μετοχές και ομόλογα αυξήθηκε σε επίπεδα-ρεκόρ, με εισροές που επεκτάθηκαν από τα 5 δισ. δολάρια του 2007 σε περισσότερα από 70 δισ. δολάρια μέχρι τον Ιανουάριο 2012.

Αυτή η σύμπτωση των θετικών προσδοκιών ανατράπηκε με τον ίδιο τρόπο που εμφανίστηκε. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, μία από τις βασικές αιτίες για την οικονομική στασιμότητα της περιοχής είναι η... Κίνα. Η επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού Κριστίν Λαγκάρντ πριν από λίγους μήνες είχε επισημάνει ότι η εξασθένιση της κινεζικής οικονομίας επηρεάζει αρνητικά όλες τις αναδυόμενες αγορές. Η Κίνα έχει πλέον αναβαθμιστεί σε κύριο επενδυτή και εμπορικό εταίρο για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Καθώς η Κίνα αναπτυσσόταν ταχέως, κατανάλωνε συνεχώς αυξανόμενες ποσότητες πετρελαίου, χαλκού, σιδηρομεταλλεύματος και άλλων πρώτων υλών και χώρες όπως η Βραζιλία, που είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας των εμπορευμάτων αυτών, μεγάλωναν το ποσοστό εξάρτησής τους. Έτσι, η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα προκαλεί αισθητή μείωση της ζήτησης για εισαγωγές από τη Λατινική Αμερική και αυτό με τη σειρά του προκαλεί κατάρρευση των τιμών για τρόφιμα και πρώτες ύλες. Επιπλέον, μειώνονται τα κρατικά έσοδα, με αποτέλεσμα να περικόπτονται οι δημόσιες επενδύσεις.

Σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια αρχίζουν να επιστρέφουν σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, καθώς φαίνεται ότι πολλοί προεξοφλούν μία πιθανή άνοδο των επιτοκίων στις ΗΠΑ. Αποτέλεσμα: περικοπές και δυσαρέσκεια καθώς στην οικονομική συρρίκνωση προστέθηκαν τα σκάνδαλα διαφθοράς, οι διαδηλώσεις και οι αντιδράσεις κατά της κυρίας Ρούσεφ.

Το Εργατικό Κόμμα της Βραζιλίας, που κυβερνά από το 2003, βρίσκεται στη δίνη του σκανδάλου Petrobras, που είναι το μεγαλύτερο που έχει ξεσπάσει στη χώρα.

Και από τις περικοπές δεν γλίτωσαν ούτε και οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Τον Οκτώβριο η οργανωτική επιτροπή δήλωσε στο BBC ότι, λόγω κρίσης, θα μειώσει κατά το ένα τρίτο τις επενδύσεις στις αρχικά προγραμματισμένες υποδομές.

Πηγή: Premium.paratiritis.gr