Σε παλιότερο σχόλιο είχαμε εκφράσει την εξής άποψη: «Όλοι λένε ότι η κρίση που περνάει η παγκόσμια οικονομία είναι σοβαρή. Εντούτοις ο βασικότερος χρηματιστηριακός δείκτης στον κόσμο -και εξαιρετικά αντιπροσωπευτικός-, ο S&P 500, έχει χάσει μέχρι τώρα κάτι λιγότερο από 20% σε σχέση με το υψηλό του το 2007. Δεν έχει μπει δηλαδή σε bear market. Αντίθετα, απέχει ακόμη αρκετά.
 
Ωστόσο, αυτά τα δύο δεν μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα και να έχουμε δει τον "πάτο". Είτε η κρίση δεν είναι και τόσο σοβαρή είτε η πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών έχει ακόμη… μέλλον».

Η κρίση όμως αυτή είναι σοβαρή. Αυτό πλέον το παραδέχονται όλοι, ενώ αρκετοί σπεύδουν να σημειώσουν ότι είναι και «καινοφανής». Ότι έχει δηλαδή χαρακτηριστικά που δεν μοιάζουν με άλλες κρίσεις του 20ού αιώνα.

Και σημειώνουν επ' αυτού θέματα γεωπολιτικής, περιβάλλοντος, λειψυδρίας, ανόδου της τιμής των τροφίμων, μετατόπισης της ζήτησης προς την περιοχή της Ινδίας και της Κίνας κι άλλα διάφορα, προκειμένου να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι εξελίξεις είναι δύσκολο να προβλεφτούν.

Υπό αυτό το πρίσμα, το γεγονός ότι οι τιμές των μετοχικών αγορών καταγράφουν νέα χαμηλά μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη για όσους δεν «τσίμπησαν» στη λογική των «cheerleaders» (ελληνιστί μαζορέτες) που κάθε τόσο βλέπουν τον «πάτο» της πτώσης, έως ότου έρθει ο… νέος πάτος.

Το γεγονός ότι τα σημάδια ύφεσης στις ΗΠΑ, και στασιμότητας της ανάπτυξης στην Ευρώπη, συνδυάζονται με χαμηλά επίπεδα επιτοκίων (ιδιαίτερα στις ΗΠΑ) και με αυξητικές τάσεις στον πληθωρισμό (κυρίως αλλά όχι μόνο στην Ευρώπη) δεν έχει τίποτα καλό να «πει» για τις μετοχικές αγορές, είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει!

Ούτε θα μπούμε εμείς σε… υπαρξιακά διλήμματα του τύπου «θα έρθει δηλαδή το τέλος των αγορών ή δεν θα έρθει;».

Το τέλος των αγορών δεν θα έρθει, αυτό είναι βέβαιο. Αν ρωτήσετε όμως αυτούς που κάηκαν στην κρίση του 1929 στις ΗΠΑ ή σε άλλες μεγάλες κρίσεις, το αν επέζησαν οι αγορές τούς ήταν μάλλον… αδιάφορο.

Ναι, τα πράγματα δείχνουν να είναι πολύ σοβαρά, οπότε εύκολα μπορούν να χαθούν πολλά χρήματα. Όσο εύκολα μπορούν να βγουν και πολλά χρήματα για όσους έχουν την υπομονή, τη ρευστότητα και την τόλμη να κινηθούν με τον σωστό τρόπο.

Ας μην είμαστε και πλεονέκτες. Επί χρόνια παρακολουθήσαμε σχεδόν όλες τις αγορές (κι όχι μόνο τις μετοχές) να κινούνται ανοδικά και με σχεδόν παράλληλο τρόπο. Κάτι που κανονικά δεν έπρεπε να συμβαίνει.

Τώρα, μάλλον βλέπουμε την άλλη πλευρά του νομίσματος. Μέσα στο παιχνίδι είναι κι αυτό. Αρκεί να μη βαυκαλιζόμαστε με αυταπάτες ότι η κρίση είναι μικρή, ότι οι τιμές θα ανέβουν… όπου να 'ναι κ.λπ.

Περισσότερη προσοχή, δε, θέλουν τα λεγόμενα bear market rallies, τα οποία συνοδεύουν κάθε τέτοια περίοδο, συνήθως ως ελατήριο της πτώσης που προηγήθηκε και ως γέφυρες ενόψει της επόμενης καθόδου. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ξένοι τα λένε «bear traps». 

Διότι εύκολα μπορούν να γίνουν αφετηρία σημαντικότατων ζημιών.

Υ.Γ.: Το Εuro2day.gr αλλά και ειδικότερα η συγκεκριμένη στήλη ήδη από την αρχή του Νοεμβρίου είχε προειδοποιήσει ότι τα πράγματα δεν εξελίσσονται καθόλου καλά (παρότι ουδείς τότε ήθελε να το παραδεχτεί) με σχόλια όπως «τα ισχυρά χέρια, ο ατμός και το… καζάνι» αλλά και «αγορές προσδεθείτε για τις αναταράξεις».

Τότε μάλιστα (με τον Dow Jones στις 13.000) κάποιοι αναγνώστες είχαν δυσανασχετήσει με την άποψή μας.  

Δυστυχώς, όμως, δικαιωθήκαμε…