Σε μια εποχή όπου η ισότητα των φύλων αποτελεί όχι μόνο κοινωνική, αλλά και οικονομική προτεραιότητα, η συζήτηση για τη συμμετοχή των γυναικών στις διοικητικές θέσεις των επιχειρήσεων αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία.
Η παρούσα εμπειρική μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική» του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και του Τμήματος Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εστιάζει στη συσχέτιση μεταξύ της γυναικείας εκπροσώπησης στα διοικητικά συμβούλια και σε διευθυντικές θέσεις και της χρηματοοικονομικής απόδοσης των επιχειρήσεων.
Με την αξιοποίηση ενός εκτεταμένου διεθνούς δείγματος η έρευνα συμβάλλει ουσιαστικά στην τεκμηρίωση του επιχειρήματος ότι η ενίσχυση τη γυναικείας συμμετοχής είναι στρατηγικός μοχλός ανάπτυξης.
Η ανάλυση βασίζεται σε δεδομένα πάνελ για περισσότερες από 3.300 εισηγμένες εταιρείες παγκοσμίως που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από 58 χώρες και περιλαμβάνονται σε διεθνείς δείκτες για την περίοδο 2019–2023. Δύο δείκτες χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της συμμετοχής των γυναικών:
(α) το ποσοστό γυναικών στα διοικητικά συμβούλια (WoB - Women on Board) και
(β) το ποσοστό γυναικών σε εκτελεστικές/διευθυντικές θέσεις (FE - Female Executives).
Η κερδοφορία αποτυπώνεται μέσω των χρηματοοικονομικών δεικτών ROE (Return on Equity) και ROA (Return on Assets). Η έρευνα εφαρμόζει μοντέλα παλινδρόμησης με στατιστικά ελεγχόμενη διόρθωση για ετεροσκεδαστικότητα και διαστρωματική συσχέτιση (White cross-section method), εξασφαλίζοντας αξιοπιστία στα αποτελέσματα.
Τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικά καθώς παρουσιάζουν ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της γυναικείας παρουσίας και των οικονομικών επιδόσεων. Συγκεκριμένα, κάθε αύξηση κατά 10% στη συμμετοχή των γυναικών σχετίζεται με αύξηση της κερδοφορίας (ROE/ROA) από 0,2% έως και 1,3%. Αυτό επιβεβαιώνει τη θέση ότι η συμπερίληψη των γυναικών στη λήψη αποφάσεων δεν έχει μόνο ηθική διάσταση αλλά και χειροπιαστά οικονομικά οφέλη.
Πέρα από τη συνολική επίδραση, η μελέτη εμβαθύνει περαιτέρω και σε τομεακές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις. Οι κλάδοι με την υψηλότερη θετική επίδραση είναι οι υπηρεσίες επικοινωνίας, τα καταναλωτικά αγαθά και η υγεία, όπου η διαφοροποίηση, η πελατοκεντρική προσέγγιση και η ανάγκη για ευελιξία και καινοτομία καθιστούν τον ρόλο των γυναικών κρίσιμο.
Αντίθετα, σε παραδοσιακά ανδροκρατούμενους τομείς, όπως η ενέργεια και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, η επίδραση είναι συγκριτικά ασθενέστερη.
Σε γεωγραφικό επίπεδο, η συμμετοχή των γυναικών είναι υψηλότερη και έχει ισχυρότερη θετική συσχέτιση με την χρηματοοικονομική απόδοση σε περιοχές όπως η Ευρώπη, η Βόρεια Αμερική και η Ωκεανία. Στην Ασία και τη Λατινική Αμερική, η συμμετοχή παραμένει χαμηλή, κάτι που ενδέχεται να συνδέεται με θεσμικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.
Ενδεικτικά, η μέση συμμετοχή στα διοικητικά συμβούλια φτάνει το 35% στην Ωκεανία και την Ευρώπη, ενώ δεν ξεπερνά το 15% σε Ασία και Λατινική Αμερική. Αντίστοιχα, οι γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις παραμένουν λιγότερες από εκείνες στα διοικητικά συμβούλια, υποδεικνύοντας εμπόδια στην κάθετη ανέλιξη.
Η ανάλυση δεν περιορίζεται μόνο σε αριθμητικά στοιχεία. Αναδεικνύει κρίσιμα ποιοτικά χαρακτηριστικά της γυναικείας εκπροσώπησης. Οι γυναίκες συχνά φέρνουν μια διαφορετική οπτική στον στρατηγικό σχεδιασμό, πιο συμμετοχική και συνεργατική προσέγγιση στη διοίκηση και αυξημένη έμφαση σε ζητήματα ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση).
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες συμβάλλουν σε μεγαλύτερη εταιρική διαφάνεια, καλύτερη διαχείριση κινδύνου και μεγαλύτερη προσήλωση σε θέματα ηθικής και συμμόρφωσης. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σε συνθήκες κρίσεων, όπως φάνηκε και κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19.
Ένα επιπλέον σημαντικό εύρημα αφορά τη διαχρονική αύξηση της γυναικείας συμμετοχής τα τελευταία χρόνια, με θετική τάση σε όλες τις περιοχές και τομείς. Ωστόσο, παραμένει εμφανές το «γυάλινο ταβάνι» στις ανώτατες εκτελεστικές θέσεις (όπως CEO ή CFO), καθώς το ποσοστό γυναικών είναι σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο στα διοικητικά συμβούλια. Ενώ γίνονται βήματα προόδου, το χάσμα παραμένει, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για πιο στοχευμένες πολιτικές ενίσχυσης της γυναικείας παρουσίας στην ηγεσία.
Η συμβολή της παρούσας έρευνας είναι τριπλή: Πρώτον, παρέχει σαφή εμπειρικά τεκμήρια για τη θετική επίδραση της γυναικείας συμμετοχής στη χρηματοοικονομική επίδοση. Δεύτερον, προσφέρει ανάλυση κατά κλάδο και γεωγραφική περιοχή, δίνοντας πολύτιμα στοιχεία για στοχευμένες παρεμβάσεις. Τρίτον, ενισχύει τη συζήτηση για την εταιρική διακυβέρνηση, συνδέοντας την ισότητα των φύλων με τη στρατηγική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.
Συμπερασματικά, η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στη διοίκηση των επιχειρήσεων αποτελεί όχι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και εργαλείο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι επιχειρήσεις, οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί καλούνται να αναγνωρίσουν την αξία της διαφορετικότητας και να θεσπίσουν πολιτικές που θα διευκολύνουν την ισότιμη πρόσβαση και την ανέλιξη των γυναικών στην κορυφή της επιχειρηματικής ιεραρχίας.
Η παραπάνω έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική με ειδίκευση Χρηματοοικονομική Ανάλυση και Πολιτική.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης και εξειδίκευσης των εν ενεργεία αλλά και μελλοντικών στελεχών ιδιωτικών και δημόσιων οργανισμών και φορέων στους βασικούς πυλώνες της επιχείρησης, χρηματοοικονομική, λογιστική, ελεγκτική, εταιρική διακυβέρνηση, διαχείριση κινδύνων κ.λπ. θεωρείται ιδιαίτερα κομβικός.
Στην Ελλάδα, το Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική» του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και του Τμήματος Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με τις αντίστοιχες ειδικεύσεις της Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής, της Εφαρμοσμένης Λογιστικής και Ελεγκτικής και της Δημόσιας Ελεγκτικής, αποτελεί το μοναδικό Πρόγραμμα στην Ελλάδα που προσφέρει εύρος γνώσεων σε τομείς όπως η χρηματοοικονομική, η λογιστική, η ελεγκτική διατηρώντας στη βάση του την οικονομική θεωρία, ενώ ταυτόχρονα παρέχει γνώσεις σε σύγχρονα θέματα ανάλογα και την ειδίκευση όπως διεθνή λογιστικά πρότυπα ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, διεθνή πρότυπα ελέγχου, εταιρική διακυβέρνηση, βιωσιμότητα, φορολογία, δίκαιο εταιριών κτλ.
Επίσης, είναι το πρώτο Πρόγραμμα στην Ελλάδα που εφάρμοσε και συνεχίζει να εφαρμόζει τη θεωρία στην πράξη, καθώς έχει συνεργασίες με επαγγελματικούς φορείς στην Ελλάδα και διεθνώς. Συνεργάζεται από το 2005 με το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) και παρέχει σημαντικό αριθμό απαλλαγών τόσο στο πρόγραμμα του ΣΟΕΛ όσο και στα διεθνή πιστοποιητικά του ACCA και ICAEW.
* Οι αιτήσεις συνεχίζονται και μπορείτε να βρείτε την Προκήρυξη και την Αίτηση Συμμετοχής εδώ. Η περίοδος υποβολής αιτήσεων για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 λήγει στις 10 Σεπτεμβρίου 2025. Δείτε video με πληροφορίες για το πρόγραμμα εδώ.
* Ο κ. Ιωάννης Κατσαμποξάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Τμήμα Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η κα Στέλλα Κίτσιου είναι Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική», ΕΚΠΑ