Μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές των τεστ για κορωνοϊό

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ), στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της και προκειμένου να ερευνηθεί εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εκκίνησης αυτεπάγγελτης έρευνας για τυχόν παράβαση των διατάξεων του ν. 3959/2011 ή/και 101 και 102 ΣΛΕΕ στις αγορές προμήθειας: α) του μοριακού τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού και (β) του τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων έναντι του κορωνοϊού διενήργησε προκαταρκτική έρευνα, ήδη από το πρώτο κύμα της πανδημίας. 

Η έρευνα βασίστηκε σε δύο πηγές δεδομένων ήτοι σε στοιχεία που συλλέχθηκαν από την ΕΑ από ιδιωτικές κλινικές και δημόσια νοσοκομεία αναφοράς COVID-19 σε πανελλαδικό επίπεδο, καθώς και σε δεδομένα από απαντήσεις που συλλέχθηκαν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο αποστολής ερωτηματολογίων (RFI - Template for Informal Request for Information).

Ειδικότερα, στις 06.08.2020 και στη συνέχεια στις 10.09.2020, η ΕΑ έστειλε επιστολές παροχής στοιχείων σε 13 δημόσια νοσοκομεία αναφοράς (COVID-19) της χώρας και σε 10 ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα, από τα οποία ζητήθηκαν στοιχεία προμήθειας και πώλησης (χρέωσης) του μοριακού τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού και του τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων έναντι του κορωνοϊού από τον Φεβρουάριο έως και τον Αύγουστο του 2020. Αντίστοιχα στοιχεία χρέωσης και τιμών ζητήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την από 05.10.2020 επιστολή παροχής στοιχείων.   

Τα ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα ανταποκρίθηκαν στο σύνολό τους στην αίτηση παροχής στοιχείων της Υπηρεσίας, ενώ από τα 13 δημόσια νοσοκομεία μόνο ένα δεν ανταποκρίθηκε. 

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συλλέχθηκαν 20 απαντήσεις, εκ των οποίων οι απαντήσεις 16 χωρών (Ολλανδία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Λετονία, Σλοβακία, Σουηδία, Πορτογαλία, Ουγγαρία, Εσθονία, Κροατία, Αυστρία, Τσεχία, Σλοβενία, Λουξεμβούργο) και εκείνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού, ανέφεραν ότι δεν διαθέτουν στοιχεία ή ότι δεν έχουν εκκινήσει κάποια αντίστοιχη έρευνα. Η Βουλγαρία, η Ιταλία και η Ρουμανία προέβησαν σε σχετική έρευνα και προσκόμισαν στοιχεία.    

Από την έρευνα των νοσοκομείων προέκυψαν τα ακόλουθα κατά την εξεταζόμενη περίοδο Φεβρουαρίου – Αυγούστου 2020:

• Διαπιστώνεται σημαντικός αριθμός δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων που διενεργούν τα τεστ ανίχνευσης. 
• Η προμήθεια των δημόσιων νοσοκομείων πραγματοποιείται κυρίως με απευθείας ανάθεση (ήτοι περίπου 50% - 65% των περιπτώσεων), γεγονός το οποίο περιορίζει το ενδεχόμενο συντονισμού των προμηθευτών, ο οποίος θα ήταν δυνατό να υπάρχει σε ανοικτούς διαγωνισμούς προμήθειας. 
• Διαπιστώθηκαν λίγες περιπτώσεις στις οποίες πραγματοποιήθηκαν ανοικτοί διαγωνισμοί (περίπου 25%). 
• Υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις δωρεάν προμήθειας των δημόσιων νοσοκομείων από εταιρείες.
• Οι εταιρείες – προμηθευτές των δημόσιων νοσοκομείων, διακρίνονται σε δύο ομάδες, αφενός εκείνες με έδρα την Αττική και αφετέρου εκείνες με έδρα την Θεσσαλονίκη. Εκείνες της πρώτης ομάδας φαίνεται να προμηθεύουν νοσοκομεία σε όλη την επικράτεια, ενώ εκείνες με έδρα την Θεσσαλονίκη φαίνεται να επιλέγουν κυρίως τα δημόσια νοσοκομεία της Βορείου Ελλάδος. Σημειώνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, κάθε νοσοκομείο προμηθεύεται τα αναφερόμενα προϊόντα από περισσότερες από μία επιχειρήσεις. 
• Διαπιστώνεται σημαντικός αριθμός προμηθευτών τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά νοσοκομεία, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις συστηματικού προτύπου προμήθειας αυτών. Δεν προέκυψαν ενδείξεις ότι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δεν πραγματοποιούν προμήθειες σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή σε συγκεκριμένο Νοσοκομείο ή Νοσοκομεία ή ότι μια γεωγραφική περιοχή ή ένας πελάτης «ανήκει» σε συγκεκριμένο προμηθευτή. Δεν εντοπίζονται στοιχεία κατανομής αγορών. 
• Διαπιστώνεται σημαντική διακύμανση των τιμών/τεστ προμήθειας των δημόσιων νοσοκομείων. Πιο συγκεκριμένα:

α) το μοριακό τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού τιμολογήθηκε με απευθείας ανάθεση από 20€ έως 65€ το τεστ, ενώ στο πλαίσιο διαγωνισμών τιμολογήθηκε από 25€ έως 60€ το τεστ.

β) το τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων σε αρκετές περιπτώσεις διανεμήθηκε δωρεάν στα δημόσια νοσοκομεία από εταιρείες, ενώ στο πλαίσιο διαγωνισμού τιμολογήθηκε στα 15€.

• Διαπιστώνεται σημαντική διακύμανση του μέσου κόστους των εξετάσεων (μέση τιμή αγοράς/τεστ προμήθειας) των ιδιωτικών νοσοκομείων τα οποία εμφάνισαν ελάχιστη τιμή για το τεστ αντισωμάτων ύψους 6,8€/τεστ και μέγιστη τιμή 18,28€/τεστ, ενώ για τον μοριακό έλεγχο ελάχιστη τιμή 44€/τεστ και μέγιστη τιμή 90€/τεστ (βλ. Πίνακα 1).

Πίνακας 1: Κόστος/τιμή αγοράς εξέτασης

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από ΓΔΑ.

• Οι τιμές που προμηθεύονται τα τεστ για COVID-19 τα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, τόσο για αντισώματα όσο και για μοριακό έλεγχο φαίνεται να κινούνται στα ίδια επίπεδα.
• Σημειώνεται ότι λόγω της σταδιακής ομαλοποίησης της αγοράς και της αύξησης της προσφοράς, ενδέχεται να έχει μειωθεί το κόστος αγοράς των εν λόγω εξετάσεων, γεγονός που διερευνάται κατά την τρέχουσα περίοδο επικαιροποίησης των στοιχείων της έρευνας για την περίοδο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 2020.
• Διαπιστώνεται σημαντική διακύμανση του μέσου εσόδου (μέσης τιμής πώλησης/εξέτασης) για την περίοδο αναφοράςκαι εκτιμάται στα επίπεδα του 31,4€ και 124,4€ για τις εξετάσεις σε αντισώματα και για τις εξετάσεις μοριακού ελέγχου, αντίστοιχα. Το ελάχιστο μέσο έσοδο από την εξέταση αντισωμάτων εκτιμάται στα 14€ ενώ το μέγιστο στα 55€. Το ελάχιστο έσοδο από την εξέταση μοριακού ελέγχου εκτιμάται στα 69,02€ ενώ το μέγιστο στα 226,3€. (βλ. Πίνακα 2)  

          Πίνακας 2: Έσοδο/τιμή χρέωσης εξέτασης 

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από ΓΔΑ.

• Οι τιμές των εξετάσεων από τα ιδιωτικά νοσοκομεία βρίσκονται στα επίπεδα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών (τουλάχιστον αυτών που διαθέτουν στοιχεία και ανταποκρίθηκαν στο RFI). Το γεγονός αυτό συνηγορεί υπέρ της άποψης περί μη άσκησης υπερβολικής τιμολόγησης, τόσο στο τελικό όσο και στα προηγούμενα στάδια της αλυσίδας παραγωγής. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που συλλέχθηκαν προκύπτει ότι χρησιμοποιούν τεστ αντισωμάτων (antibody) και μοριακά τεστ (PCR), ενώ οι τιμές (έσοδο ανά εξέταση) διαμορφώνονται στα παρακάτω επίπεδα. Σημειώνεται ότι η τελική τιμή χρέωσης της εξέτασης διαμορφώνεται και ανάλογα με το κόστος των υγειονομικών υπηρεσιών σε κάθε χώρα.  

  Πίνακας 3: Έσοδο/τιμή χρέωσης εξέτασης 

 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από ΓΔΑ.

• Δεν ανιχνεύθηκαν ιδιότυπα επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς σε σχέση με τη συχνότητα που κερδίζουν ή χάνουν προσφορές οι προμηθευτές σε ανοικτούς διαγωνισμούς, καθώς αυτοί ήταν ελάχιστοι. 
• Εν κατακλείδι δεν εντοπίστηκαν μέχρι σήμερα ενδείξεις συμπαιγνίας με αντικείμενο τον καταμερισμό της αγοράς ή τον καθορισμό των τιμών.

Η Επιτροπή θα προχωρήσει σε περιοδική επικαιροποίηση της έρευνας με νέα στοιχεία για τη διαπίστωση τυχόν αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών για την περίοδο Σεπτέμβριο έως και Νοέμβριο 2020, με την επιβολή, εάν υπάρχουν παραβάσεις της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό, αυστηρότατων κυρώσεων. 

Σχετικές εκτεταμένες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί και συνεχίζουν από την ΕΑ στον υγειονομικό και νοσοκομειακό εξοπλισμό σχετικά με τον covid-19 (βλ. σχετικό δελτίο τύπου αναφορικά με τα ενδιάμεσα αποτελέσματα) καθώς και σε όλη την αλυσίδα διανομής υγειονομικού υλικού (γάντια, μάσκες μιας χρήσης και αντισηπτικά, βλ. σχετικά δελτία τύπου για την έναρξη της έρευνας και τα πρώτα συμπεράσματα) καθώς και σε συγκεκριμένες αγορές τροφίμων (βλ. σχετικά δελτία τύπου για την έναρξη αυτεπάγγελτων ερευνών σε διάφορες κατηγορίες τροφίμων και τα πρώτα συμπεράσματα καθώς και τον επιτόπιο έλεγχο στην αγορά των εσπεριδοειδών) κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης του COVID-19 στην Ελλάδα.

Επισημαίνεται ότι στην παρούσα συγκυρία που η χώρα δοκιμάζεται από την πανδημία του κορωνοϊού, η ΕΑ παρακολουθεί τις εξελίξεις και θα συνεχίσει να επεμβαίνει ως αρμόδια για τη διαπίστωση τυχόν παραβάσεων των διατάξεων του ν. 3959/2011 και των άρθρων 101 και 102 της Συνθήκης Λειτουργίας Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) περί «Προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού», με γνώμονα τη διαφύλαξη της υγιούς ανταγωνιστικής δομής της αγοράς, της προστασίας των συμφερόντων του καταναλωτή και την οικονομική ανάπτυξη.