Η Eurostat, η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημοσίευσε σήμερα το έγγραφο «Sustainable development in the European Union — 2022 monitoring report on progress towards the SDGs in a EU context» (Βιώσιμη ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση — Έκθεση παρακολούθησης της προόδου για την επίτευξη των ΣΒΑ στο πλαίσιο της ΕΕ, 2022). Η έκθεση προσφέρει στατιστική επισκόπηση της προόδου για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) στην ΕΕ.
Τα δεδομένα που περιλαμβάνονται στην έκθεση καταδεικνύουν ότι η ΕΕ έχει σημειώσει πρόοδο για την επίτευξη των περισσότερων στόχων κατά την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Επιτροπής σε βασικούς τομείς πολιτικής, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η ψηφιακή στρατηγική και το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Ενώ για ορισμένους στόχους επιτεύχθηκε ταχύτερα πρόοδος από ό,τι για άλλους, μόνο σε λίγους συγκεκριμένους τομείς σημειώθηκε απομάκρυνση από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, αναφέρει ανακοίνωση της Κομισιόν.
Το πρωτοφανές εργαλείο του NextGenerationEU, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή για την αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που προβλέπονται από τα κράτη μέλη στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, θα συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των ΣΒΑ στην ΕΕ στο μέλλον.
Ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, δήλωσε: «Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με το δεύτερο γεγονός τύπου “μαύρου κύκνου” μέσα σε τρία χρόνια. Καλούμαστε να διαχειριστούμε τις επιπτώσεις του οικονομικού κλυδωνισμού που προκαλεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά δεν πρέπει να παραβλέψουμε τον στόχο μας για μετασχηματισμό του οικονομικού μοντέλου της ΕΕ. Αντιθέτως, πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητά μας και να κάνουμε τις παραγωγικές μας διαδικασίες και τις καθημερινές μας δραστηριότητες περισσότερο βιώσιμες. Σ' αυτή τη συλλογική προσπάθεια, οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης παραμένουν τόσο η πυξίδα όσο και το μέτρο της επιτυχίας μας.»
Βασικά πορίσματα
Η έκθεση δείχνει ότι, κατά την τελευταία πενταετία, η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο για την επίτευξη πέντε από αυτούς, ενώ μόλις μέτρια πρόοδο στους περισσότερους από τους υπόλοιπους. Συγκεκριμένα:
- Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, η ΕΕ συνέχισε να σημειώνει τη μεγαλύτερη πρόοδο όσον αφορά την προώθηση της ειρήνης και της προσωπικής ασφάλειας στην επικράτειά της, βελτιώνοντας την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, καθώς και την εμπιστοσύνη στους θεσμούς (ΣΒΑ 16). Το ποσοστό του πληθυσμού της ΕΕ που καταγγέλλει εγκλήματα, βία και βανδαλισμούς στη γειτονιά του μειώθηκε από 13,2% το 2015 σε 10,9% το 2020. Επιπλέον, το ποσοστό του πληθυσμού της ΕΕ που θεωρεί ότι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στη χώρα του είναι επαρκώς ανεξάρτητο, αυξήθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2016 και 2021 (από 50% σε 54%).
- Επίσης, σημαντική πρόοδος σημειώθηκε για τους στόχους της μείωσης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (ΣΒΑ 1), της οικονομίας και της αγοράς εργασίας (ΣΒΑ 8), της καθαρής και οικονομικά προσιτής ενέργειας (ΣΒΑ 7), καθώς και της καινοτομίας και των υποδομών (ΣΒΑ 9). Στον τομέα της φτώχειας (ΣΒΑ 1) τα διαθέσιμα δεδομένα αναφέρονται εν μέρει στην περίοδο πριν από την πανδημία και, επομένως, δεν αποτυπώνουν ακόμη πλήρως τον αντίκτυπό της.
- Η θετική αξιολόγηση του ΣΒΑ 7 επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την αξιοσημείωτη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας το 2020 (μείον 8% σε σύγκριση με το 2019) ως αποτέλεσμα των περιορισμών στη δημόσια ζωή λόγω της πανδημίας COVID -19 και της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Ως εκ τούτου, η ΕΕ μπόρεσε να επιτύχει τον στόχο ενεργειακής απόδοσης για το 2020 και, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής, φαίνεται να βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της για το 2030. Επιπλέον, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξάνεται συνεχώς, καθώς το σχετικό ποσοστό έχει διπλασιαστεί από το 2005. Έως το 2020 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσώπευαν το 22,1% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Ωστόσο, οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων εξακολουθούν να καλύπτουν περισσότερο από το μισό της ζήτησης ενέργειας της ΕΕ, ενώ η χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας που καταγράφηκε το 2020 πιθανόν να είναι προσωρινή.
- Ομοίως, η πρόοδος για την επίτευξη του ΣΒΑ 8 για την οικονομία και την αγορά εργασίας, για την οποία τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα αφορούν το 2021, επηρεάστηκε θετικά από την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη και τις επιδόσεις της αγοράς εργασίας του προηγούμενου έτους. Για παράδειγμα, το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 73,1% το 2021, ξεπερνώντας ακόμα και τα προ πανδημίας επίπεδα.
- Η πρόοδος για την επίτευξη των στόχων στους τομείς της υγείας και της ευημερίας (ΣΒΑ 3), της ζωής στο νερό (ΣΒΑ 14), της ισότητας των φύλων (ΣΒΑ 5), των βιώσιμων πόλεων και κοινοτήτων (ΣΒΑ 11), της μείωσης των ανισοτήτων (ΣΒΑ 10), της υπεύθυνης κατανάλωσης και παραγωγής (ΣΒΑ 12), της ποιοτικής εκπαίδευσης (ΣΒΑ 4), της δράσης για το κλίμα (ΣΒΑ 13) και της μηδενικής πείνας (ΣΒΑ 2) ήταν μέτρια.
- Η συνολική αξιολόγηση της προόδου της ΕΕ όσον αφορά τη συνεργασία (ΣΒΑ 17) και το καθαρό νερό και την αποχέτευση (ΣΒΑ 6) ήταν ουδέτερη, γεγονός που σημαίνει ότι οι συγκεκριμένοι τομείς χαρακτηρίστηκαν από τον ίδιο σχεδόν βαθμό βιώσιμης και μη βιώσιμης ανάπτυξης.
- Τέλος, τα τελευταία πέντε χρόνια διαπιστώθηκε απομάκρυνση σε μικρό βαθμό από τους αντίστοιχους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης για τη ζωή στη στεριά (ΣΒΑ 15), γεγονός που καταδεικνύει ότι τα οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα εξακολουθούν να βρίσκονται υπό πίεση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Μολονότι τόσο οι δασικές εκτάσεις όσο και οι χερσαίες προστατευόμενες περιοχές της ΕΕ έχουν αυξηθεί ελαφρώς, η πίεση στη βιοποικιλότητα εξακολούθησε να εντείνεται.
- Για παράδειγμα, η εμφάνιση κοινών ειδών πτηνών αποτελεί δείκτη βιοποικιλότητας, διότι πολλά από αυτά τα είδη έχουν ανάγκη συγκεκριμένους οικοτόπους για να αναπαραχθούν και να τραφούν. Οι οικότοποι αυτοί συχνά φιλοξενούν πολλά απειλούμενα φυτικά και ζωικά είδη. Από το 2000, ο πληθυσμός των κοινών ειδών πτηνών εκτιμάται ότι έχει μειωθεί κατά 10%. Ωστόσο, μετά από πολλά χρόνια μείωσης, φαίνεται ότι ο πληθυσμός τους έχει αρχίσει να σταθεροποιείται.
Το σύνολο των δεικτών της ΕΕ για τους ΣΒΑ επανεξετάζεται κάθε χρόνο. Το σύνολο των δεικτών για την έκθεση του 2022 επανεξετάστηκε, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον και τους νέους στόχους του σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Βελτιώθηκε επίσης η ανάλυση των δευτερογενών επιπτώσεων που καλύπτουν τις εκπομπές CO2, το οικολογικό αποτύπωμα στη γη, το αποτύπωμα των υλικών και την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που παράγεται εκτός της ΕΕ από την κατανάλωση εντός της ΕΕ. Τέλος, η έκθεση περιλαμβάνει ειδική ανάλυση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 στους ΣΒΑ.
Ιστορικό
Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης βρίσκονται στο επίκεντρο της χάραξης της ευρωπαϊκής πολιτικής εδώ και καιρό, σταθερά εδραιωμένοι στις ευρωπαϊκές Συνθήκες και ενσωματωμένοι σε βασικά έργα, τομεακές πολιτικές και πρωτοβουλίες της Επιτροπής υπό την προεδρία της κ. φον ντερ Λάιεν. Η Ατζέντα του 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης που εμπεριέχονται σε αυτήν εγκρίθηκαν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2015 και έδωσαν νέα ώθηση στις προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Η ΕΕ είναι απολύτως προσηλωμένη στην υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 και στα μέτρα εφαρμογής της, όπως περιγράφονται στην «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» και στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ — Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση».
Η σημερινή δημοσίευση είναι η έκτη σε μια σειρά ετήσιων διαδικασιών παρακολούθησης που δρομολόγησε η Eurostat το 2017. Βασίζεται στο σύνολο δεικτών της ΕΕ σχετικά με τους ΣΒΑ, το οποίο αναπτύχθηκε για την παρακολούθηση της προόδου στην επίτευξη των ΣΒΑ στο πλαίσιο της ΕΕ. Η έκθεση παρακολούθησης των ΣΒΑ έχει ως στόχο να παρουσιάσει μια αντικειμενική αξιολόγηση του κατά πόσον η ΕΕ, σύμφωνα με τους επιλεγμένους δείκτες, έχει σημειώσει πρόοδο για την επίτευξη των ΣΒΑ κατά τις τελευταίες πενταετείς και δεκαπενταετείς περιόδους.
Οι τάσεις των δεικτών αξιολογούνται με βάση τον μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης κατά την τελευταία πενταετία. Όσον αφορά τους 22 δείκτες με ποσοτικούς στόχους της ΕΕ, αξιολογείται η πρόοδος επίτευξης τους. Τέτοιοι στόχοι έχουν τεθεί κυρίως στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, της κατανάλωσης ενέργειας και της εκπαίδευσης. Όλοι οι άλλοι δείκτες αξιολογούνται σύμφωνα με την κατεύθυνση και την ταχύτητα της αλλαγής.