Στην ευθύνη του Χρηματιστηρίου Ενέργειας θα ανήκει η εφαρμογή του αυτοματοποιημένου μηχανισμού για τον προσδιορισμό πλαφόν ανά τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, βάσει των οποίων θα αμείβονται στη χονδρεμπορική αγορά οι παραγωγοί. Πρόθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ο νέος μηχανισμός να ισχύσει από τον Ιούλιο και για ένα έτος και μαζί με τις οριζόντιες επιδοτήσεις στα τιμολόγια ηλεκτρισμού να λειτουργήσουν πιο αποδοτικά για την αντιμετώπιση των φουσκωμένων τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων που ετοιμάζονται, δεν είναι γνωστό ακόμη τι θα γίνει με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Αν θα διατηρηθεί ή αν θα ανασταλεί. Φαίνεται ότι το όλο θέμα έχει αναχθεί σε κεντρική κυβερνητική στρατηγική, με τις τελικές αποφάσεις να θεωρούνται άμεσα συνδεδεμένες με τον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών.
Σύμφωνα με έγκυρες πηγές του Euro2day.gr, ήδη έχουν γίνει από τεχνοκρατικά κλιμάκια του ΥΠΕΝ οι υπολογισμοί για τα πλαφόν βάσης που θα οριστούν κατ' αρχάς για κάθε τεχνολογία (λιγνίτες, φυσικό αέριο, ΑΠΕ, νερά). Ουσιαστικά, αποτυπώνουν το μεταβλητό κόστος για κάθε μονάδα παραγωγής, συν ένα εύλογο περιθώριο κέρδος. Με την τιμή αυτή θα αποζημιώνονται οι ηλεκτροπαραγωγοί στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και όχι με τη χρηματιστηριακή τιμή που διαμορφώνεται κάθε μέρα, δηλαδή, την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ). Η διαφορά μεταξύ του οριζόμενου πλαφόν και της ΤΕΑ θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), μέσω του οποίου θα συνεχίσει να ασκείται η πολιτική των επιδοτήσεων. Θα είναι τα λεγόμενα επιστρεπτέα έσοδα, μία νέα πηγή «αιμοδότησης» για το ΤΕΜ.
Το πλαφόν δεν θα είναι σταθερό. Θα επαναπροσδιορίζεται σε καθημερινή βάση, ειδικά για τις θερμικές μονάδες, το κόστος των οποίων εξαρτάται από τις τιμές του φυσικού αερίου και τα δικαιώματα ρύπων. Ο ημερήσιος καθορισμός της ανώτατης τιμής αποζημίωσης για τους ηλεκτροπαραγωγούς θα γίνεται αυτόματα, μέσω του νέου μηχανισμού, που στηρίζεται σε μαθηματικά μοντέλα. Την εκκαθάριση θα πραγματοποιεί το Χρηματιστήριο, όπως συμβαίνει και τώρα.
Οι προμηθευτές, από την άλλη πλευρά, θα αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια με βάση τη χρηματιστηριακή τιμή που διαμορφώνεται στην Αγορά Επόμενης Ημέρας. Με την ίδια τιμή θα συνεχίσει να γίνεται και το διασυνοριακό εμπόριο. Έτσι δόθηκε, κατ' αρχάς, το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες. Ήταν η εναλλακτική πρόταση που παρουσίασε η ηγεσία του ΥΠΕΝ και η οποία έγινε αποδεκτή, γιατί δεν φαίνεται να διαταράσσει την αρχιτεκτονική του target model.
Πώς προβλέπεται να ωφεληθούν οι καταναλωτές από τον σχεδιαζόμενο μηχανισμό; Όπως προαναφέρθηκε, οι προμηθευτές θα αγοράζουν την ηλεκτρική ενέργεια για τους πελάτες τους με τη χρηματιστηριακή τιμή. Όμως, τα προσδοκόμενα επιστρεπτέα έσοδα θα έρθουν και θα ενισχύσουν το απόθεμα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, μαζί με τις εισροές από τα υπερπλεονάσματα του ΕΛΑΠΕ και των ΥΚΩ, συν τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων CO2. Έτσι, οι επιδοτήσεις για τους λογαριασμούς ηλεκτρισμού θα επιδιωχθεί να είναι μεγαλύτερες, ώστε να περιορίζονται κατά πολύ οι συνέπειες από τη μετακύλιση των υψηλών χονδρεμπορικών τιμών στη λιανική, μέσω της Ρήτρας Αναπροσαρμογής. Το αναπάντητο ερώτημα, βέβαια, παραμένει τι θα γίνει με τη Ρήτρα.
Για όλα αυτά θα απαιτηθούν νομοθετική ρύθμιση και υπουργικές αποφάσεις. Ο μηχανισμός θα περιληφθεί στη νομοθετική ρύθμιση η οποία ετοιμάζεται πυρετωδώς στο ΥΠΕΝ, προκειμένου να σταλεί στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα για την τελική έγκριση. Υπουργικές αποφάσεις θα χρειαστούν για την αλλαγή του Κανονισμού της Αγοράς Επόμενης Ημέρας αλλά και για τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Η αναστολή της δεν θεωρείται καθόλου εύκολη διαδικασία, καθώς εμπλέκονται οι προμηθευτές με μια σειρά υποχρεώσεων (αλλαγή μοναδιαίων χρεώσεων έγκαιρη ενημέρωση πελατών), επηρεάζονται οι πολιτικές μάρκετινγκ, συνεπώς και οι συνθήκες του ανταγωνισμού στην αγορά και απαιτείται αλλαγή στον Κώδικα Προμήθειας. Όλα αυτά θα απαιτήσουν πολύ περισσότερο χρόνο από αυτόν που απομένει ως τον Ιούλιο, εάν και εφόσον αποφασιστεί να ανασταλεί η εφαρμογή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής.
Και βέβαια το στοίχημα είναι αλλού. Κατά πόσο θα πετύχουν οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις, θα κριθεί όχι από την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης αλλά από την υποδοχή που θα τύχουν από το σύνολο της ενεργειακής αγοράς, είτε πρόκειται για τους καθετοποιημένους ομίλους είτε για τους προμηθευτές ηλεκτρισμού.