Την κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, κυρίως αυτών που διαβιούν στο κατώφλι του ορίου της φτώχιας, προκάλεσε η αυξητική πορεία του πληθωρισμού, που αποτελεί πλέον, τη σημαντικότερη εστία αστάθειας στην ελληνική οικονομία.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι δραματικές συνέπειες της ανόδου των τιμών σε προϊόντα και υπηρεσίες, κυρίως δε καταναλωτικά προϊόντα και ενέργεια, δημιουργεί νέους φόβους στους εργαζόμενους, οι οποίοι πριν από δύο και πλέον χρόνια βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον φόβο της πανδημίας του κορονοϊού και πλέον, αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτώχειας αλλά και την ανεργίας.
Την ίδια ώρα, με χαμηλές συντάξεις αναγκάζονται να ζουν σχεδόν 6 στους 10 συνταξιούχους, με πιο άτυχους αυτούς που λαμβάνουν νέες συντάξεις, οι οποίες είναι σημαντικά χαμηλότερες από τις παλαιές. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν χθες, από το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, το ΚΕΠΕ και το υπουργείο Εργασίας (σύστημα Ήλιος) δείχνουν ότι οι Έλληνες, μετά από τις συνέπειες της 10ετούς δημοσιονομικής κρίσης, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την παγκόσμια υγειονομική κρίση και αμέσως μετά, με την ενεργειακή κρίση που επίσης, μαστίζει την παγκόσμια κοινότητα.
Στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ, καταγράφεται η δραματική μείωση των εισοδημάτων, η μείωση της αγοραστικής δύναμης, κυρίως των φτωχότερων νοικοκυριών και η αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, εξαιτίας της ακρίβειας. Μάλιστα, στη μελέτη τίθεται θέμα αποτελεσματικότητας της εφαρμοζόμενης εισοδηματικής, φορολογικής και κοινωνικής πολιτικής με τη ΓΣΕΕ να ζητεί την άμεση λήψη μέτρων για την ουσιαστική ενίσχυση των πολιτών.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκαν οι επιστημονικοί συνεργάτες της ΓΣΕΕ διαπιστώνονται τα εξής:
- Από τον Απρίλιο του 2022 και μετά, η απώλεια της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στο 19%. Ειδικά δε, για νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα χαμηλότερο των 750 ευρώ, η απώλεια εκτιμάται σε 40%. Αλλά και για νοικοκυριά με ένα μέσο εισόδημα της τάξης των 1.100 ευρώ το μήνα, η απώλεια είναι μεταξύ 9% και 14%. Στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, η απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι χαμηλότερη του 11% και μειώνεται όσο αυξάνεται το επίπεδο του εισοδήματος.
- Ορατός είναι ο κίνδυνος διακοπής της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς από το 2020 η χώρα μας καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ληξιπρόθεσμες οφειλές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, ενώ το 2021 κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό νοικοκυριών των οποίων διακόπηκε η παροχή ρεύματος και αερίου, λόγω μη εξόφλησης λογαριασμών.
- Η Ελλάδα, έχει επίσης την δεύτερη χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε. ως προς το ποσοστό του μηνιαίου λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καθώς ξεπερνά το 6% του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματος σε μονάδες αγοραστικής δύναμης.
- Για τα φτωχότερα νοικοκυριά οι δαπάνες για στέγαση αντιπροσωπεύουν το 38,6% της συνολικής κατανάλωσής, έναντι 28,7% των πλουσιότερων νοικοκυριών. Οι δαπάνες για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά αντιπροσωπεύουν το 22,2% της κατανάλωσης των φτωχότερων νοικοκυριών, έναντι 17,6% των πλουσιότερων.
...και αντιμέτωποι με τον φόβο της ανεργίας
Παράλληλα, έρευνα του ΚΕΠΕ δείχνει πως μετά τον φόβο των συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού στην υγεία, έρχεται η αγωνία των εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα για την ενδεχόμενη ανεργία και την απώλεια των θέσεων εργασίας τους. Τουλάχιστον 2,5 χρόνια μετά από την εκδήλωση της αδιανόητης υγειονομικής κρίσης και εν μέσω συγκλονιστικών γεγονότων, όπως αυτό του πολέμου στην Ουκρανία, οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα εμφανίζονται ιδιαίτερα απαισιόδοξοι για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην αντιμετώπιση των οικονομικών τους υποχρεώσεων και διακατέχονται από την αγωνία της ανεργίας. Παράλληλα, δεν ελπίζουν και πολλά, αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων της πολιτείας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ εμφανίζονται απαισιόδοξοι και σχετικά με την αναμενόμενη πορεία της οικονομίας βραχυπρόθεσμα.
Η έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών εκπονήθηκε σε δείγμα 2.812 εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα, στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, σε συνεργασία με το ΙΝΕ ΓΣΕΕ (εγκαινιάζοντας έτσι τη συνεργασία των δύο φορέων) και καταδεικνύει ότι οι συνέπειες της πανδημίας ήταν – κι εξακολουθούν να είναι – πολύπλευρες και επηρέασαν κάθε έκφανση της σύγχρονης κοινωνικοοικονομικής ζωής.
Σκοπός της μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση του βαθμού επίδρασης της πανδημίας COVID-19 σε τέσσερις τομείς: στον οικονομικό, τον ψηφιακό, τον ψυχολογικό και τον κοινωνικό, προκειμένου να κατατεθούν τεκμηριωμένες προτάσεις πολιτικής για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και εργασίας των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα.
Και δείχνει ότι οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα είναι:
- Ιδιαίτερα απαισιόδοξοι για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην αντιμετώπιση των οικονομικών τους υποχρεώσεων. Διακατέχονται από την αγωνία περί ενδεχόμενης ανεργίας και απώλειας θέσεων εργασίας.
- Απαισιόδοξοι αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων της πολιτείας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων.
- Απαισιόδοξοι σχετικά με την αναμενόμενη πορεία της οικονομίας βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
- Σχετικά ικανοποιημένοι από τις συνθήκες και την ασφάλεια που τους παρέχει η εργασία τους.
- Ανήσυχοι αναφορικά με την ψηφιοποίηση της εργασίας εκφράζονται φόβοι ότι η ψηφιοποίηση μπορεί να επιφέρει μείωση μισθών, αύξηση του φόρτου εργασίας και νέες ευέλικτες μορφές εργασίας.
- Προβληματισμένοι ως προς την ομαλότητα της μετάβασης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, όμως φαίνεται να αναγνωρίζεται η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην εκπαίδευση λόγω της ψηφιοποίησης.
- Εξοικειωμένοι με τα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιούν στην εργασία τους, ενώ αναγνωρίζουν τις θετικές προεκτάσεις της ψηφιοποίησης στη διαχείριση ομάδων και εργασιών, όπως και τον ψηφιακό εγγραμματισμό.
Συντάξεις έως 1.000 ευρώ μεικτά για 6 στους 10 συνταξιούχους
Την ίδια στιγμή, κύριες συντάξεις το πολύ έως 1.000 ευρώ μεικτά, παίρνουν σχεδόν 6 στους 10 συνταξιούχους, βιώνοντας και αυτοί τις δραματικές συνέπειες της ακρίβειας, στην καθημερινότητά τους. Ακόμη χαμηλότερες, είναι οι νέες συντάξεις που βγαίνουν από τον ΕΦΚΑ.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συστήματος Ήλιος για τις συντάξεις Οκτωβρίου, φαίνεται ότι τον προηγούμενο μήνα εκδόθηκαν περισσότερες από 23.500 νέες συντάξεις, κύριες, επικουρικές και μερίσματα για τις οποίες απαιτήθηκε να καταβληθούν 99,74 εκατ. ευρώ ως αναδρομικά. Η μηνιαία συνολική δαπάνη για τον ΕΦΚΑ, αυξήθηκε δε, κατά 12,21 εκατ. ευρώ. Από αυτές τις συντάξεις, οι 14.424 χορηγήθηκαν από τον ΕΦΚΑ και αφορούν ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα. Ο μέσος όρος αυτών των κύριων συντάξεων ήταν μόλις 626,26 ευρώ μεικτά.
Αντίστοιχα, απονεμήθηκαν άλλες 1.842 νέες συντάξεις από το Δημόσιο, με τον μέσο όρο να αγγίζει και να ξεπερνά τα 1.000 ευρώ, εμφανίζοντας μια αξιοσημείωτη διαφορά, της τάξης των 382 ευρώ. Χαρακτηριστικό της ευρύτερης εισοδηματικής κατάστασης των συνταξιούχων είναι ότι το 57,29% των κύριων συντάξεων (1.075.594), που καταβλήθηκαν τον Οκτώβριο, κυμάνθηκαν από 500 έως 1.000 ευρώ. Αντίστοιχα, μόλις το 34,97% των κύριων συντάξεων (656.553) είναι από 1.000 ευρώ και άνω.
Εκτός από τις κύριες συντάξεις γήρατος (παλαιές και νέες) που παρέμειναν για άλλον ένα μήνα σε χαμηλά επίπεδα (841,80 ευρώ), ανάλογη εικόνα καταγράφηκε τόσο στις επικουρικές συντάξεις (194,01 ευρώ κατά μέσο όρο), όσο και στα μερίσματα (105,06 ευρώ κατά μέσο όρο).
Να σημειωθεί ότι, τον Οκτώβριο πληρώθηκαν συνολικά 4.442.824 συντάξεις. Από αυτές, οι 2.773.603 ήταν κύριες, οι 1.251.525 ήταν επικουρικές, ενώ απονεμήθηκαν και 417.696 μερίσματα.
* Δείτε όλη την ανάλυση και τις προτάσεις για την κρίση κόστους ζωής στην Ελλάδα στη στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".