Πάνω από δύο χρόνια απαιτούνται για την επιστροφή της αγοράς στα δεδομένα του 2019, όπως εκτιμά το 41% των εμπορικών επιχειρήσεων, με ένα 14,6% να εκτιμά ότι απαιτείται τουλάχιστον ένας χρόνος ενώ ένα 4,7% ή περίπου 10.400 εμπορικές επιχειρήσεις εκτιμούν ότι η αγορά δεν θα ανακάμψει ποτέ.
Πρόκειται για το 60% της αγοράς (πάνω από 133.000 επιχειρήσεις) που προβλέπει να επιστρέφει στα προ-Covid 19 επίπεδα σε 1-2-3 χρόνια ή και ποτέ, καθώς ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση επιβραδύνουν την ανάκαμψη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης ελληνικού εμπορίου για το 2022, που δημοσίευσε η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), καταγράφεται κι ένα υψηλό ποσοστό, της τάξης του 22,2%, που δεν έχει απάντηση ή δεν μπορεί να προβλέψει το διάστημα που θα χρειαστεί για να επανέλθει η αγορά στην προ Covid-19 κατάσταση.
Εάν αθροίζουμε τα παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι ένα ποσοστό 82,5% της αγοράς λειτουργεί σε καθεστώς αβεβαιότητας για την επόμενη μέρα. Ας σημειωθεί ότι στο εμπόριο δραστηριοποιούνται 222.000 επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται 725.000 εργαζόμενοι. Σύμφωνα με την έκθεση ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ ο κύκλος εργασιών στο εμπόριο υπερβαίνει τους αντίστοιχους των υπολοίπων δραστηριοτήτων και αναμένεται να ξεπεράσει φέτος τα 155 δισ. ευρώ. Όσο για τη δυναμική του δείκτη κύκλου εργασιών, αν και σημαντική, καθώς καταγράφει αύξηση 12,7% στο ενδεκάμηνο του 2022 σε σχέση με το αντίστοιχο του 2021, οφείλεται εν πολλοίς στον πληθωρισμό.
Με το βλέμμα στην επόμενη μέρα της αγοράς, ένα επιπλέον στοιχείο που πρέπει να συνεκτιμηθεί είναι η "φτωχοποίηση" των καταναλωτών, με χαρακτηριστική τη σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών λόγω των επάλληλων κρίσεων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η κατανομή του αριθμού των νοικοκυριών ανά εισοδηματική κατηγορία μεταβάλλεται σημαντικά μεταξύ 2008 και 2021, με τους πιο "πλούσιους" καταναλωτές -εισοδηματικές κατηγορίες 2.800-3.500 ευρώ και 3.500 ευρώ και πάνω- να μειώνουν αισθητά το μερίδιό τους, από το 35% το 2008, σε 18,5% το 2021. Αντίστοιχα, οι χαμηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες -μέχρι τα 750 ευρώ- αυξάνουν σημαντικά το μερίδιό τους από 37,8% το 2018 σε 53,5% το 2021.
Ο πληθωρισμός επηρεάζει τον κλάδο του εμπορίου με πολλούς τρόπους:
- Με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, της αγοραστικής δύναμης και άρα της κατανάλωσης
- Με τη διόγκωση του λειτουργικού κόστους λόγω της αύξησης των τιμών, ειδικά στην ενέργεια, του κόστους προμηθειών και του κόστους δανεισμού και την συνεπακόλουθη αύξηση των τιμών στα τελικά προϊόντα και υπηρεσίες
- Με την αύξηση του κόστους δανεισμού και εξυπηρέτησης υφιστάμενων δανείων και
- Με την επιδείνωση των προσδοκιών καταναλωτών και επιχειρηματιών και την αναβολή ή ακύρωση επενδύσεων λόγω της αβεβαιότητας που αναδύεται από τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και τις γενικότερες γεωπολιτικές εντάσεις.
Σύμφωνα με τον Γιώργο Καρανίκα, πρόεδρο της ΕΣΕΕ, η προσοχή θα πρέπει να εστιάσει στους κλάδους και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία και τον πληθωρισμό, ώστε να μην ανοίξει περισσότερο η "ψαλίδα" που τους χωρίζει από τις μεγάλες πολυεθνικές και τα λίγα ισχυρά brands του εγχώριου λιανικού εμπορίου. "Η μικρομεσαία εμπορική επιχείρηση, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των αλλεπάλληλων κρίσεων που απειλούν την επιβίωσή της", τονίζει.
Το εμπόριο ως εργοδότης
Τα ειδικότερα ευρήματα της έρευνας του ΙΝΕΜΥ τεκμηριώνουν ότι η ανάκτηση της δυναμικής του εμπορίου μετά την πανδημία δεν κατανέμεται με τον ίδιο τρόπο στις μικρότερες επιχειρήσεις. Στο επίπεδο της απασχόλησης, το χονδρικό εμπόριο και τα οχήματα παρουσίασαν αύξηση, σε σχέση με το προηγούμενο έτος στοιχείο που καθιστά τον κλάδο, για ένα ακόμα έτος, ως τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας.
Αξίζει δε να σημειωθεί η σημαντική αύξηση των μισθωτών (11,1%), η οποία υπερκέρασε τη μείωση της απασχόλησης των υπόλοιπων κατηγοριών συνεισφέροντας στην ανοδική τάση. Οι εργοδότες στο εμπόριο μειώθηκαν το τελευταίο έτος (-3%), ενώ θεαματική συρρίκνωση παρουσίασαν οι βοηθοί (-22,4%) αλλά και οι αυτοαπασχολούμενοι (-9,6%).
Σε επί μέρους κλάδους, όπως στα οχήματα και το λιανικό εμπόριο σημειώθηκε μείωση σε εργοδότες (-12,1% και -5,5%), αυτοαπασχολούμενους (-1,6% και -10,1%) και βοηθούς (-6,8% και -27,2%), ενώ οι μισθωτοί αυξήθηκαν και στις δύο κατηγορίες (25,9% και 8%) αντίστοιχα. Στο χονδρικό εμπόριο οι αυτοαπασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 19,8% ενώ αυξήθηκαν οι εργοδότες (22,5%), οι μισθωτοί (+13,8%) αλλά και οι βοηθοί (+24,1%).
* Δείτε γραφήματα στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.