Σφίγγει το ζωνάρι η Κομισιόν με τις συστάσεις προς την Ελλάδα, καθώς ζητά να μπει όριο στην αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών το 2024 στο 2,6%. Αναλυτικά οι συστάσεις περιλαμβάνουν:
- Τερματισμό των μέτρων ενεργειακής στήριξης που ισχύουν έως το τέλος του 2023, χρησιμοποιώντας τις σχετικές εξοικονομήσεις για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Σε περίπτωση που τυχόν ανανεωμένες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας απαιτούν μέτρα στήριξης, βεβαιωθείτε ότι αυτά στοχεύουν στην προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, είναι οικονομικά προσιτά και διατηρούν κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας.
- Διασφάλιση συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής, ιδίως με τον περιορισμό της ονομαστικής αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών που χρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο το 2024 σε όχι περισσότερο από 2,6%.
- Διατήρηση των δημόσιων επενδύσεων που χρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο και διασφάλιση της αποτελεσματικής απορρόφησης των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων κονδυλίων της ΕΕ, ιδίως για την προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
- Για την περίοδο μετά το 2024, συνεχίστε να ακολουθείτε μια μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική στρατηγική σταδιακής και βιώσιμης σύσφιξης (consolidation), σε συνδυασμό με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που συμβάλλουν σε υψηλότερη βιώσιμη ανάπτυξη, για την επίτευξη μιας συνετής μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής θέσης.
- Με βάση τις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν ως μέρος του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, βελτιώστε τη φιλικότητα προς τις επενδύσεις του φορολογικού συστήματος με την εισαγωγή ενός συστήματος προκαταβολικής ενημέρωσης για το φορολογικό σύστημα, διευρύνετε τη φορολογική βάση, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης της τρέχουσας φορολογικής δομής για τους αυτοαπασχολούμενους και ενισχύστε τη φορολογική συμμόρφωση με την επέκταση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών. Διατήρηση και αύξηση της αυτονομίας της φορολογικής αρχής, επεκτείνοντας την εντολή της για την ανάπτυξη και διαχείριση των πληροφοριακών συστημάτων και του ανθρώπινου δυναμικού της. Διασφαλίστε την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι μπορεί να προσελκύσει τις κατάλληλες δεξιότητες και διατηρώντας τη συνέπεια στο ενιαίο μισθολόγιο. Συνέχιση της συνεχιζόμενης μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και περαιτέρω βελτίωση της λειτουργίας της δευτερογενούς αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων.
- Διατηρήστε τη δυναμική στη σταθερή εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και ολοκληρώστε γρήγορα το κεφάλαιο REPowerEU, με σκοπό την ταχεία έναρξη της εφαρμογής του. Εξασφάλιση συνεχούς επαρκούς διοικητικής ικανότητας ενόψει του μεγέθους του σχεδίου. Συνέχιση της ταχείας εφαρμογής των προγραμμάτων πολιτικής συνοχής, σε στενή συμπληρωματικότητα και συνέργεια με το σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
- Για να εξασφαλιστεί επαρκής και ισότιμη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του πλαισίου πρωτοβάθμιας περίθαλψης και να υιοθετηθούν ισχυρότερα κίνητρα για την εγγραφή επαρκούς αριθμού οικογενειακών γιατρών, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης πληθυσμιακή κάλυψη και καταγραφή πληθυσμού. Ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του κτηματολογίου με την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης και την ίδρυση και λειτουργία του Ελληνικού Οργανισμού Κτηματογράφησης.
- Μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα και περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης των οδών παροχής ενέργειας. Περαιτέρω επέκταση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με την ολοκλήρωση και την επιβολή των νέων νομικών πλαισίων για τη διαδικασία αδειοδότησης και για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, την αύξηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και της χωρητικότητας αποθήκευσης, την προώθηση της αποκεντρωμένης παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη θέσπιση νομοθετικών πλαισίων για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου και βιομεθανίου. Εντατικοποίηση της παροχής μέτρων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση, συμπεριλαμβανομένων στοχευμένων μέτρων για νοικοκυριά με φτωχή ενέργεια και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, καθώς και προσπάθειες πολιτικής με στόχο την παροχή και την απόκτηση των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση. Υποστήριξη της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές του τομέα των μεταφορών, ιδίως με την προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων.
Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι δημοσιονομικές προβλέψεις του προγράμματος σταθερότητας είναι ρεαλιστικό το 2023 και αισιόδοξο στη συνέχεια. Η κυβέρνηση προβλέπει αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,3% το 2023 και 3% το 2024. Συγκριτικά, οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2023 μιλούν για υψηλότερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% το 2023 και χαμηλότερο 1,9% το 2024, κυρίως λόγω των διαφορών στις παραδοχές για την επενδυτική δραστηριότητα και τις συνεισφορές από τον εξωτερικό τομέα. Το Πρόγραμμα Σταθερότητας 2023 προβλέπει υψηλότερες συνεισφορές από τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου, ιδίως το 2024, και η Επιτροπή αναμένει ότι οι εισαγωγές αγαθών θα παραμείνουν πιο υψηλές από ό,τι στις προβλέψεις των αρχών.
Τα περισσότερα μέτρα το 2023 δεν φαίνεται να στοχεύουν στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά ή επιχειρήσεις και δεν διατηρούν πλήρως το «σήμα των τιμών» για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Ως αποτέλεσμα, το ποσό των στοχευμένων μέτρων στήριξης, που θα ληφθούν υπόψη στην αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τη σύσταση για το 2023, εκτιμάται στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2023 σε 0,1% του ΑΕΠ το 2023 (έναντι 0,5% του ΑΕΠ το 2022). Τέλος, το κρατικό ισοζύγιο του 2023 αναμένεται να ωφεληθεί από τη σταδιακή κατάργηση των προσωρινών έκτακτων μέτρων για την Covid-19, ύψους 1,5% του ΑΕΠ.
H μεταμνημονιακή αξιολόγηση
Στην έκθεση για την μεταμνημονιακή αξιολόγηση που επίσης δημοσιοποιήθηκε σήμερα η Κομισιόν επισημαίνει ότι παρά το δύσκολο διεθνές περιβάλλον, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με σταθερούς ρυθμούς το 2022, αν και η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να μετριαστεί το 2023 και το 2024, αντανακλώντας τις αυστηρότερες συνθήκες νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής και το διεθνές περιβάλλον που εξακολουθεί να προκαλεί προκλήσεις.
Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2023, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023, 1,9% το 2024. Οι επενδύσεις αναμένεται να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης φέτος, καθώς η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να ενίσχυση τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών επενδύσεων. Ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει, αλλά οι πιέσεις στις τιμές αναμένεται να παραμείνουν επίμονες και συγκρατημένες σταδιακά τα επόμενα χρόνια. Η αγορά εργασίας έχει αποδειχθεί ανθεκτική σε εξωτερικούς κραδασμούς, αλλά η αύξηση της απασχόλησης αναμένεται να επιβραδυνθεί καθώς η οικονομία επιβραδύνεται. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε περαιτέρω και αναμένεται να μειωθεί μόνο αργά τα επόμενα χρόνια.
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο βελτιώθηκε σημαντικά το 2022 και το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να είναι πλεονασματικό τα επόμενα χρόνια. Παρά τη μεγάλη δημοσιονομική στήριξη που παρέχεται σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις στο πλαίσιο της ενεργειακής κρίσης, το πρωτογενές ισοζύγιο έφτασε σε πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ το 2022 λόγω της καλύτερης από την αναμενόμενη απόδοση των φορολογικών εσόδων. Οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2023 αναμένουν ότι το πρωτογενές ισοζύγιο θα φτάσει σε πλεόνασμα 1,9% του ΑΕΠ το 2023 και 2,5% το 2024.
Η Ελλάδα διατηρεί την ικανότητα να εξυπηρετήσει το χρέος της. Παρά τις πολλές προκλήσεις, η ελληνική οικονομία, τα δημόσια οικονομικά και η οικονομική κατάσταση έχουν αποδειχθεί ανθεκτικές. Σύμφωνα με την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, η Ελλάδα εκτιμάται ότι αντιμετωπίζει χαμηλούς κινδύνους βραχυπρόθεσμα, υψηλούς κινδύνους μεσοπρόθεσμα και χαμηλούς κινδύνους μακροπρόθεσμα. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της κυβέρνησης για το 2023 και το 2024 είναι χαμηλές, λόγω των προβλεπόμενων πρωτογενών πλεονασμάτων και της μέτριας απόσβεσης του χρέους.
Η αποπληρωμή του κεφαλαίου για τα δάνεια του EFSF ξεκίνησε φέτος, ενώ η αποπληρωμή των δανείων του ESM θα ξεκινήσει μόλις το 2034. Η Ελλάδα έχει ένα σημαντικό απόθεμα μετρητών και έχει διατηρήσει συνεχή πρόσβαση στην αγορά εν μέσω βελτίωσης των αξιολογήσεων του δημόσιου χρέους, αν και παραμένει κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.