Τη διαχρονικά χαμηλή επίδοση της ελληνικής οικονομίας στο ελεύθερο εμπόριο σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναδεικνύει η νέα μελέτη που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών σε συνεργασία με το δίκτυο δεξαμενών σκέψης EPICENTER, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 23η θέση ανάμεσα στις 27 χώρες της Ε.Ε. με βαθμολογία 8,49 στα 10 στη γενική επίδοση στο πεδίο του ελεύθερου εμπορίου σύμφωνα με τον Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας και βάσει των δεδομένων του 2022. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι (capital controls) που εφαρμόσθηκαν το 2015 έριξαν την Ελλάδα σε ιστορικό χαμηλό με βαθμολογία 0,77 στα 10. Η βαθμολογία ανέκαμψε πλήρως μόλις το 2020, μετά την πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων που κράτησαν 5 χρόνια.
Βασικά πορίσματα της μελέτης
Τα βασικά πορίσματα της μελέτης έχουν ως εξής:
- Στην πιο πρόσφατη κατάταξη του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας που αξιοποιεί δεδομένα του 2022, η Ελλάδα ως προς τη γενική επίδοση στο πεδίο του ελεύθερου εμπορίου καταλαμβάνει την 23η θέση ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ με βαθμολογία 8,49 στα 10. Οι χώρες με την καλύτερη επίδοση στην Ε.Ε. είναι η Ολλανδία και η Μάλτα, ενώ χαμηλότερα από την Ελλάδα βρίσκονται η Κροατία, η Σλοβενία, η Πολωνία, και η Βουλγαρία.
- Στους περιορισμούς στη μετακίνηση κεφαλαίων και ανθρώπων, η Ελλάδα την περίοδο 2002-2004 ξεπέρασε τον μέσο όρο της ΕΕ-27, ωστόσο από το 2005 έως το 2020 κατέγραψε σταθερά χαμηλότερη επίδοση, με την πιο έντονη απόκλιση να σημειώνεται το 2015 (4,94 έναντι 7,51). Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται βελτίωση, με την Ελλάδα να βαθμολογείται με 7,09 το 2022, έναντι 7,85 της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα:
- Ως προς τους κεφαλαιακούς ελέγχους (capital controls), από το 2000 έως το 2005 η βαθμολογία της Ελλάδας παρέμεινε σταθερή. Από το 2005 έως το 2014, καταγράφηκε υποχώρηση, ενώ το 2015 η βαθμολογία έφτασε σε ιστορικό χαμηλό με 0,77 στα 10 με την επιβολή περιορισμών μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος. Η βαθμολογία ανέκαμψε πλήρως το 2020, μετά την πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων που κράτησαν 5 χρόνια.
- Ως προς τους περιορισμούς στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, από το 2000 έως το 2010 σημειώθηκε βελτίωση στη βαθμολογία. Από το 2011 έως το 2019, καταγράφηκε υποχώρηση λόγω της κρίσης, ενώ το 2022 η βαθμολογία της Ελλάδας πλησίασε τον μέσο όρο της Ε.Ε.
- Ως προς την προστασία ξένων περιουσιακών στοιχείων, από το 2000 έως το 2005 σημειώθηκε βελτίωση. Από το 2008 έως το 2014 η βαθμολογία υποχώρησε λόγω της κρίσης, ενώ από το 2020 ανέκαμψε σταδιακά.
- Το 2022 οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 38,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ το 2023 μειώθηκαν κατά 8,7%. Η σωρευτική αύξηση της περιόδου 2021-2023 έφτασε το 29,6%. Πιο συγκεκριμένα:
- Το 2023, οι ελληνικές εξαγωγές επικεντρώθηκαν κυρίως στα ορυκτά καύσιμα (16,476 δισ. ευρώ), τα τρόφιμα και τα ζώντα ζώα (7,581 δισ. ευρώ), και τα βιομηχανικά είδη ταξινομημένα κατά πρώτη ύλη (7,356 δισ. ευρώ). Σημαντικές αυξήσεις από το 2021 σημειώθηκαν σε έλαια και λίπη (92,8%), ορυκτά καύσιμα (42,2%), και τρόφιμα (28,7%). Μικρότερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στα χημικά προϊόντα (4,6%), ενώ οι εξαγωγές μη βρώσιμων πρώτων υλών μειώθηκαν κατά 15,9%. Το εξαγωγικό εμπορικό τοπίο της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από ισχυρή παρουσία ενεργειακών και αγροτικών προϊόντων.
- Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ε.Ε. κατέχει ηγετική θέση στο διεθνές εμπόριο, με την αγορά της να είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, με εκτιμώμενο συγκεντρωτικό ΑΕΠ περίπου 17 τρισ. ευρώ από το 2023. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι μέχρι το 2050 κανένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. δεν θα ανήκει στην ομάδα G7 ενώ το μερίδιο της Ε.Ε. στο παγκόσμιο ΑΕΠ μπορεί να πέσει κάτω από 10%, από 14% που είναι σήμερα.
Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, πρόεδρος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΚΕΦΙΜ έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ελάχιστα πεδία συγκεντρώνουν την σχεδόν καθολική ομοφωνία των οικονομολόγων όσο η καθοριστική θετική σημασία που έχει το ελεύθερο εμπόριο για τη συλλογική ευημερία. Σε μια περίοδο που φαίνεται να φέρνει ένα νέο παγκόσμιο κύμα προστατευτισμού, η Ευρώπη πρέπει να γίνει πολύ πιο εξωστρεφής αν θέλει να διατηρήσει το διεθνές της αποτύπωμα. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η επίπονη εμπειρία των κεφαλαιακών ελέγχων πρέπει να λειτουργήσει ως δίδαγμα για τη μακροχρόνια χάραξη της οικονομικής πολιτικής».