Στη διαχείριση της επόμενης ημέρας μετά το προσωρινό «πάγωμα» των πληρωμών προς τη Nexans για το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου και την αποχώρηση των ερευνητικών πλοίων, στρέφεται η Αθήνα, μπροστά στο κίνδυνο η υπόθεση να εξελιχθεί σε ένα διπλωματικό και γεωπολιτικό ναυάγιο.
Σε μια συγκυρία ραγδαίων εξελίξεων γύρω από τη διασύνδεση και ενώ σήμερα το θέμα θα απασχολήσει προφανώς τη συνάντηση που θα έχουν στο Μέγαρο Μαξίμου, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, οι πληροφορίες θέλουν το υπουργείο Εξωτερικών να αναζητά μια ύστατη λύση απεμπλοκής από το αδιέξοδο.
Στο πλαίσιο αυτό, και ενώ ο Κυρ. Μητσοτάκης διαβεβαίωσε χθες από το βήμα της Βουλής ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να συνεχιστεί το έργο, το ΥΠΕΞ επιχειρεί να βρει τρόπο επανέναρξης των ερευνών και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές βρίσκεται σε επαφές με το τουρκικό ΥΠΕΞ, αναζητώντας μια φόρμουλα αποτροπής της επανάληψης ενός επεισοδίου όπως εκείνου της Κάσου.
Το εγχείρημα φαίνεται να περιστρέφεται γύρω από τα όσα είχαν συζητήσει οι Γεραπετρίτης - Φιντάν κατά τη συνάντηση το περασμένο Νοέμβριο στην Αθήνα, στην κατεύθυνση εξεύρεσης ενός μηχανισμού συνεννόησης, ώστε κάθε φορά που κάποια από τις δύο χώρες θέλει να κάνει έρευνες για πόντιση καλωδίων (που εμπίπτουν στην ελευθερία των ανοικτών θαλασσών και δεν αφορούν την υφαλοκρηπίδα), να μη βγαίνουν τα πολεμικά στο Αιγαίο.
Στο ερώτημα κατά πόσο θα αποδώσουν αυτή τη φορά οι επαφές και θα καταστεί εφικτός ένας «τετραγωνισμός του κύκλου», απάντηση δεν υπάρχει. Το Νοέμβριο, πάντως, η προσπάθεια να βρεθεί ένας κοινός τόπος ώστε να αποφεύγονται «υπεραντιδράσεις», κατέληξε σε ναυάγιο.
Πανηγυρισμοί στα τουρκικά ΜΜΕ
Την ίδια στιγμή τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης υποδέχονται με πανηγυρικά σχόλια την είδηση για την αναστολή των ερευνών, με χαρακτηριστική την αναφορά στο CNN Turk που μιλά για «υπαναχώρηση της Ελλάδας έπειτα από τις αντιδράσεις της Τουρκίας», προιδεάζοντας και για τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν στο σενάριο που το έργο ναυαγήσει.
«Η Ελλάδα υπαναχώρησε την τελευταία στιγμή από μια πρόκληση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εντάσεις με την Τουρκία στο Αιγαίο. Σταμάτησε ένα σχέδιο για την τοποθέτηση υποθαλάσσιων καλωδίων ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Κρήτης και του Ελληνικού Τομέα της Κύπρου», αναφέρει χαρακτηριστικά το CNN Turk, ενώ σε ανάλογο ύφος κινούνται και άλλα τουρκικά δημοσιεύματα.
Στην αναφορά του μάλιστα το τουρκικό κανάλι σημειώνει ότι «οι προγραμματισμένες έρευνες αφορούσαν περιοχή νότια του Αιγαίου που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τμήματα που ανήκουν στις θαλάσσιες δικαιοδοσίες της Τουρκίας».
Και θυμίζοντας το τι συνέβη τον περασμένο Ιούλιο στη Κάσο, επαναλαμβάνει το γνωστό επιχείρημα του τούρκου υπ. Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ ότι για έρευνες όπως η πόντιση καλωδίων, η Αθήνα πρέπει πρώτα να ζητά την άδεια της Αγκυρας, όταν πρόκειται για περιοχές που η γείτονα θεωρεί ότι ανήκουν στη τουρκική υφαλοκρηπίδα. Παρ’ ότι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα δεν χρειάζεται καμία συγκατάθεση η συμφωνία για να το κάνει, καθώς οι εργασίες αυτές δεν αφορούν θέματα ΑΟΖ.
«Η Τουρκία έστειλε πέντε πολεμικά πλοία στην περιοχή (σσ: τον Ιούλιο στη Κάσο) και άρχισε να ακολουθεί τόσο το ιταλικό όσο και τα δύο ελληνικά πολεμικά πλοία που το συνόδευαν. Η ένταση έληξε όταν το ιταλικό πλοίο ζήτησε άδεια από την Τουρκία», καταλήγει το δημοσίευμα.
Η διάψευση από τη Nexans
Στο φόντο αυτό, όπου δεν διαφαίνεται τουλάχιστον άμεσα κάποια αχτίδα φωτός, το κάδρο συμπληρώνει η χθεσινή διάψευση των πληροφοριών για πάγωμα του έργου από τη γαλλική Nexans, την οποία και επικαλέστηκε χθες ο Πρωθυπουργός από τη Βουλή, απαντώντας στις κατηγορίες του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη.
Σημειωτέον ότι η μετοχή της γαλλικής εταιρείας, για την οποία η σύμβαση του καλωδίου Ελλάδας- Κύπρου ξεπερνά το 20% του συνολικού της ανεκτέλεστου, «βούτηξε» 7% τη Πέμπτη στο χρηματιστήριο του Παρισιού και συνολικά έχει απωλέσει 17% το τελευταίο εξάμηνο.
«Οι ισχυρισμοί αυτοί δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση του έργου ή τις τρέχουσες σχέσεις με τον πελάτη», αναφέρει η γαλλική εταιρεία, προσθέτοντας ότι «από την έναρξη του Great Sea Interconnector, έχει λάβει σημαντικές πληρωμές που επέτρεψαν τη συνέχιση της κατασκευής του καλωδίου».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση η εταιρεία «σκοπεύει να συνεχίσει να εκτελεί τις συμβατικές της υποχρεώσεις, λαμβάνοντας παράλληλα τις αντίστοιχες πληρωμές σύμφωνα με τη σύμβαση και τις πιο πρόσφατες συζητήσεις με τον πελάτη».
Η ανακοίνωση υπαγορεύτηκε προφανώς από την ανάγκη της εταιρείας να καθησυχάσει όχι μόνο το επενδυτικό κοινό, αλλά και τους οίκους που τη παρακολουθούν, οι οποίοι πέρυσι, όταν η υπόθεση λόγω της στάσης της Λευκωσίας, βρισκόταν επί «ξυρού ακμής», είχαν εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για την έγκαιρη υλοποίηση της σύμβασης των 1,4 δισ ευρώ. Και το πώς η γαλλική εταιρεία θα καταφέρει να καλύψει το κενό στο κακό σενάριο, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τις επιδόσεις της.
Το διακύβευμα
Τα παραπάνω δείχνουν και το πόσα πολλά διακυβεύονται αν ναυαγήσει η υπόθεση του καλωδίου, για το οποίο η κυβέρνηση είχε αρχικά υποτιμήσει το γεωπολιτικό κίνδυνο, έχοντας εσφαλμένα την άποψη ότι είναι ελεγχόμενος. Αποκλειστικά στο γεωπολιτικό σκέλος, παράγοντες από διάφορους χώρους, εντός και εκτός διπλωματίας, διαβλέπουν τρεις κινδύνους.
- Αν ναυαγήσει το έργο, θα είναι σαν να αναγνωρίζεται de facto το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, υποστηρίζουν ειδικοί, αφού οι περιοχές έρευνας και πόντισης του καλωδίου, περνούν από σημεία που επικαλύπτουν οι τουρκικές διεκδικήσεις.
- Ακριβώς επειδή, η Τουρκία υποστηρίζει ότι για εργασίες όπως η πόντιση καλωδίων, η Αθήνα πρέπει πρώτα να ζητά την άδεια της Αγκυρας, μπορεί να ενισχυθούν οι αξιώσεις και να τεθούν σε κίνδυνο οι διασυνδέσεις στο Αν. Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα με το ηπειρωτικό σύστημα. Τον Οκτώβριο του 2024, με αφορμή τις έρευνες του πλοίου «Αιγαίο» που εκτελούσε για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ εργασίες πόντισης καλωδίου στο Αν. Αιγαίο, ο σταθμός της Σμύρνης είχε εκδόσει Navtex, ισχυριζόμενος ότι μέρος της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Χίου και Λέσβου όπου γίνονταν έρευνες είναι τουρκική υφαλοκρηπίδα. Και ότι οι εργασίες σε αυτή την περιοχή πρέπει να συντονίζονται από τις αρμόδιες τουρκικές αρχές, δηλαδή ότι η αρμοδιότητα Νavtex ανήκει στην Τουρκία.
- Στο κακό σενάριο για τον Great Sea interconnector, ουδείς μπορεί να αποκλείσει επαναφορά του γνωστού σχεδίου διασύνδεσης της Τουρκίας με τα κατεχόμενα. Ένα θέμα παλιό, που είχε θέσει πέρυσι από το βήμα του Economist στην Αθήνα, ο πρώην αμερικανός αξιωματούχος Μάθιου Μπράιζα και που τον Αύγουστο του 2024 η Άγκυρα επιχείρησε να το ξαναβάλει στο τραπέζι σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε μια εποχή που το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου ήταν και πάλι «βραχυκυκλωμένο», η γείτονα είχε υποβάλει ανεπίσημα το σχετικό αίτημα στον ENTSO -E, τον φορέα που εκπροσωπεί όλους τους ευρωπαίους διαχειριστές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την ένταξη του καλωδίου στο 10ετές πρόγραμμα διασυνδέσεων του φορέα. Επειτα από παρέμβαση της ελληνικής πλευράς (ΑΔΜΗΕ), η υπόθεση μπλόκαρε. Εντούτοις, και παρ’ ότι το αίτημα δεν έχει τύχη να εγκριθεί, καθώς το ψευδοκράτος δεν έχει νομική υπόσταση, η Αγκυρα κρατώντας ζωντανό το σχέδιο, ενισχύει την προσπάθειά της να δημιουργεί τετελεσμένα και «ψήγματα» έμμεσης αναγνώρισης της κυβέρνησης στα κατεχόμενα.