Τρία χρόνια κλείνουν σε λίγους μήνες από τότε που ψηφίσθηκε ο νόμος για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, καλλιεργώντας προσδοκίες ότι η Ελλάδα θα ανεβάσει ταχύτητα ώστε να εκμεταλλευτεί το υψηλό της θαλάσσιο δυναμικό και να αναπτύξει γρήγορα μια εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα.
Τρία χρόνια μετά, και δεκαεννιά μήνες από τον Οκτώβρη του 2023, όταν και ανακοινώθηκε με ντόρο το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης των υπεράκτιων, παρότι έχει μεσολαβήσει ένα κύμα διαγωνισμών σε όλο τον κόσμο, το project «θαλάσσια αιολικά» στην Ελλάδα αγνοείται.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα το ενεργοποιήσει παραμένει ακόμη κολλημένη στο ΥΠΕΞ, που παρότι είχε δώσει εδώ και δύο χρόνια την έγκρισή του, κλήθηκε αιφνιδιαστικά τον Ιανουάριο του 2025 να εκφέρει μια «δεύτερη γνώμη».
Δηλαδή να απαντήσει αν έχει κάποιο θέμα με τους χάρτες, τα πάνω από 20 οικόπεδα που θα περιλαμβάνονται στην ΚΥΑ και τις έξι πρώτες περιοχές, παρότι όλες βρίσκονται εντός των 6 ναυτικών μιλίων και ενώ ήταν από τα πρώτα υπουργεία από την «κρησάρα» του οποίου πέρασε το πλάνο.
Τέσσερις μήνες μετά δεν έχει αλλάξει το παραμικρό, παρότι στο μεταξύ δημοσιεύτηκε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Το πλαίσιο δηλαδή που αποτυπώνει για πρώτη φορά σε χάρτη τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις θαλάσσιες ζώνες της χώρας και του οποίου η μέχρι τώρα έλλειψη προβαλλόταν ως ο λόγος για τον οποίο δεν παίρνει μπροστά το εγχείρημα. Ειδικά, όταν το ΘΧΣ που αποτυπώνει για πρώτη φορά τα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ενισχύει τη νομική βάση ανάπτυξης τέτοιων επενδύσεων.
Επί του παρόντος, η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ δεν έχει πάρει θέση για το θέμα, παρότι και αυτό έχει υψηλή γεωπολιτική σημασία, καθώς εμπλέκει έμπρακτα τον χωροταξικό σχεδιασμό στη θάλασσα.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Alpha, ο υπ. Σταύρος Παπασταύρου, παρότι αναφέρθηκε στο ΘΧΣ, λέγοντας μάλιστα ότι εντός του 2025 θα χωροθετηθούν τα δύο θαλάσσια πάρκα στο Ιόνιο και το Νότιο Αιγαίο που είχε εξαγγείλει πέρυσι ο πρωθυπουργός, δεν έκανε την παραμικρή αναφορά στα offsore.
Στο ερώτημα πού οφείλεται το κόλλημα, η απάντηση μάλλον δεν είναι μονοσήμαντη. Κάποιοι το αποδίδουν στο γεγονός ότι η κυβέρνηση φοβάται το πολιτικό κόστος από ένα τυχόν νέο κύμα αντιδράσεων, ανάλογο του περυσινού στην Κρήτη, και δεν έχει κανένα λόγο να ανοίξει τώρα νέα μέτωπα. Αλλοι συνδέουν την ακινησία με τα υψηλά ακόμη κόστη της τεχνολογίας των πλωτών αιολικών ή με το γεγονός ότι οι συνθήκες στην παγκόσμια αγορά έχουν επιδεινωθεί μετά το φρένο των ΗΠΑ.
Κάτι που ωστόσο δεν ισχύει στην περίπτωση πλειάδας χωρών στην Ευρώπη, ακόμη και όσων δεν έχουν μέχρι σήμερα παρουσία στον χώρο, που μπαίνουν δυναμικά στο παιχνίδι με διαγωνισμούς και επενδύσεις.
Ξένοι παίκτες έχουν χαθεί από το ραντάρ
«Το γεγονός ότι η πολιτική Τραμπ πλήττει τα υπεράκτια αιολικά αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία στην Ευρώπη, κάτι που θα μπορούσε να ισχύσει και στην Ελλάδα. Αρκεί το πολιτικό μας σύστημα να συνειδητοποιήσει ότι όταν θα υλοποιηθούν μετά από χρόνια αυτές οι επενδύσεις, η μαζική ανάπτυξη που θα έχει προηγηθεί παντού, θα μειώσει σημαντικά το κόστος της παραγόμενης ενέργειας για τον καταναλωτή.
Στο μεταξύ, ωστόσο, η χώρα θα έχει ενεργοποιήσει μια εφοδιαστική αλυσίδα, ικανή να εξυπηρετεί τις επενδύσεις αυτές, ώστε να μεγιστοποιήσει την αξία που θα μείνει στη χώρα. Αλλιώς θα μείνουμε απλώς αγοραστές», σχολιάζει στο Euro2day.gr ο Γενικός Διευθυντής της ΕΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Παπασταματίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ξένοι παίκτες που αρχικά είχαν κάνει αισθητή την παρουσία τους στην Ελλάδα έχουν «χαθεί από το ραντάρ», όπως η Ocean Wind, η κοινοπραξία των Engie και EDPR ή η δανέζικη CIP. Αλλοι περιμένουν απτά βήματα από την πολιτεία, ωστόσο το βέβαιο είναι ότι ο αρχικός ενθουσιασμός με τον οποίο «αγκάλιασε» η βιομηχανία την ιδέα μιας εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας έχει χαθεί.
«Η στασιμότητα δεν είναι καθόλου καλή διαφήμιση για την Ελλάδα, ιδιαίτερα όταν γειτονικές χώρες όπως Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, ακόμη και η Τουρκία, τρέχουν με γοργούς ρυθμούς την ανάπτυξη των προγραμμάτων και την εφοδιαστική τους αλυσίδα, ενώ εδώ το εγχείρημα έχει βαλτώσει», λέει από την πλευρά του ο Μικέλης Χατζηγάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της Hexicon Power.
Κύμα διαγωνισμών στην Ευρώπη
Κι ενώ σήμερα στην Ελλάδα, παρά τη σημαντική δουλειά που έχει κάνει η ΕΔΕΥΕΠ, το πρόγραμμα μοιάζει σαν να μην υπήρξε ποτέ, στην Ευρώπη τρέχει ένα μπαράζ επενδύσεων, με νέους «παίκτες» όπως την Ιταλία, την Πολωνία και την Πορτογαλία να προστίθενται στις εδραιωμένες δυνάμεις του χώρου.
Στην περίπτωση της Πολωνίας, η Polenergia και η νορβηγική Equinor έλαβαν προ ημερών τις τελικές επενδυτικές αποφάσεις για δύο πολύ μεγάλα αιολικά, τα Baltyk 2 και 3, στη Βαλτική, τα οποία αναμένεται να μπουν στην πρίζα το 2027. Τα έργα αφορούν μια επένδυση 5,3 δισ. ευρώ, ισχύος 1,44 GW.
Στις θάλασσες της Γαλλίας δρομολογούνται φέτος διαγωνισμοί τόσο για πλωτά αιολικά, ισχύος 1,5 GW, όσο και για σταθερής έδρασης (1 GW), στην κατεύθυνση του στόχου για 40 υπεράκτια GW έως το 2050, με βασικές τοποθεσίες τις ακτές της Βρετάνης και της Μεσογείου.
Η Ιταλία δρομολογεί ένα από τα μεγαλύτερα πλωτά αιολικά στη Μεσόγειο, το «Barium Bay» στην Αδριατική, ισχύος 1,1 GW, ικανό να καλύπτει τις ανάγκες περισσότερων από ενός εκατομμυρίου νοικοκυριών, ενώ στην Πορτογαλία, τα φώτα στρέφονται στο πρώτο tender για πλωτά αιολικά (1,5 GW) στην περιοχή Viana do Castelo.
Οι Νορβηγοί, που έχουν υιοθετήσει ένα στοχευμένο και συγκρατημένου κόστους μηχανισμό στήριξης, εξήγγειλαν πρόσφατα την έναρξη του πρώτου διαγωνισμού για πλωτά αιολικά, προσφέροντας δικαιώματα εμπορικής ανάπτυξης για μέγιστη χωρητικότητα 500 MW.
Και στη γειτονιά μας, τη Δευτέρα, ο υπ. Ενέργειας της Ρουμανίας ανακοίνωσε ότι η χώρα προκήρυξε γύρο εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση του θαλάσσιου δυναμικού στη Μαύρη Θάλασσα, το οποίο εκτιμάται σε 76 GW από τη World Bank. Το Βουκουρέστι ξεκινά με στόχο να εγκαταστήσει 3 GW offshore μέχρι το 2035.
Η περίπτωση της Τουρκίας
Στο πλαίσιο εκδήλωσης για τις ΑΠΕ στις αρχές Μαΐου, ο πρόεδρος Ερντογάν είπε ότι στόχος της Τουρκίας είναι η εγκατάσταση 5 GW offshore capacity μέχρι το 2035 κι ενώ η γείτονα έχει καταλήξει στις πρώτες περιοχές που θα τα φιλοξενήσουν.
Στη Θάλασσα του Μαρμαρά και συγκεκριμένα στο Bandirma, στην Καλλίπολη (Gelibolu) και στην Πρίαμο (Karabiga), καθώς και μπροστά από τα Δαρδανέλια. Οι γείτονες ξεκίνησαν περίπου στην ίδια χρονική περίοδο με εμάς, αλλά σήμερα δείχνουν να βρίσκονται πιο μπροστά.
Αν συνεχίσουν με τους ίδιους ρυθμούς και ταυτόχρονα κινητοποιηθεί η ισχυρή τουρκική βιομηχανία για να αναπτύξει λιμάνια, υποδομές στα ναυπηγεία και την αναγκαία εφοδιαστική αλυσίδα για να υποστηρίξει τα πρώτα offshore αιολικά, θα αποκτήσουν σημαντικό προβάδισμα έναντι της Ελλάδας.
Σε μια τέτοια περίπτωση προδιαγράφεται ο χιλιοειπωμένος κίνδυνος ότι ουδείς θα ενδιαφερθεί να ρίξει χρήματα για να αναπτύξει supply chain στην Ελλάδα, όταν θα μπορεί να εισάγει τον εξοπλισμό που χρειάζεται, και μάλιστα φθηνά, από τη γειτονική Τουρκία.
Η κουβέντα των τελευταίων ετών για τη δημιουργία μιας αλυσίδας «made in Greece» με παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία, τμημάτων πάρκων από τις ελληνικές χαλυβουργίες, ενεργή εμπλοκή των logistics και συνολικά της ελληνικής οικονομίας, απλώς θα τελειώσει πριν καν ξεκινήσει.