Τον υπαρκτό κίνδυνο που εγκυμονούν οι καθυστερήσεις γύρω από την ανάπτυξη offshore αιολικών πάρκων στην Ελλάδα, καθώς το θέμα έχει υψηλή γεωπολιτική σημασία, εμπλέκοντας άμεσα τον χωροταξικό σχεδιασμό στη θάλασσα, επισημαίνουν πλέον ακόμη και κυβερνητικοί βουλευτές.
Τα καμπανάκια παραπέμπουν όχι μόνο στον κίνδυνο η Ελλάδα να χάσει το τρένο της υπεράκτιας αιολικής βιομηχανίας έναντι άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και στο ενδεχόμενο η Τουρκία να αναπτύξει πλωτά πάρκα πέραν των 6 ναυτικών μιλίων.
«Οσο δεν θεσπίζουμε ΑΟΖ, η Τουρκία έχει τη νομική δυνατότητα να εμφανισθεί σε περιοχές του Αιγαίου πέραν των 6 μιλίων που σήμερα είναι τμήμα της ανοικτής θάλασσας και να κτίσει εκεί πάρκα πλωτών ανεμογεννητριών», επεσήμανε στη διάρκεια εκδήλωσης του Clima21 την Παρασκευή ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και βουλευτής της ΝΔ, Άγγελος Συρίγος.
Την περασμένη μάλιστα Τετάρτη, ο πρόεδρος του Τουρκικού Συνδέσμου Αιολικής Ενέργειας (TWEA) Ιμπραήμ Έρντεν δήλωσε στο εξιδεικευμένο μέσο Rechargenews ότι ο πρώτος διαγωνισμός για offshore πάρκα θα γίνει στις αρχές του 2027, με τη χώρα να έχει καταλήξει εδώ και καιρό στις πρώτες περιοχές που θα τα φιλοξενήσουν.
Δηλαδή στη Θάλασσα του Μαρμαρά και συγκεκριμένα στο Bandirma, στην Καλλίπολη (Gelibolu) και στην Πρίαμο (Karabiga), καθώς και μπροστά από τα Δαρδανέλια. Οι γείτονες ξεκίνησαν περίπου στην ίδια χρονική περίοδο με εμάς, αλλά σήμερα βρίσκονται πιο μπροστά.
Σε ένα θέμα για το οποίο στην Ελλάδα δεν κινείται το παραμικρό, ακόμη και το σχέδιο με τα 20 και πλέον οικόπεδα για θαλάσσια αιολικά εντός των 6 μιλίων, όπως προέβλεπε ο αρχικός κυβερνητικός σχεδιασμός, ο βουλευτής της ΝΔ εξέφρασε την άποψη ότι ο μόνος τρόπος για να εκμεταλλευτεί η χώρα το πλούσιο αιολικό δυναμικό του Αιγαίου (το καλύτερο στη Μεσόγειο, μαζί με αυτό στον Κόλπο του Λέοντα στη Γαλλία), περνά μέσα από την κήρυξη ΑΟΖ.
Αν και αναγνώρισε ότι στην παρούσα φάση δεν υπάρχει κανένα πεδίο σύγκλισης μεταξύ των δύο χωρών στο θέμα των θαλάσσιων ζωνών, ο βουλευτής της ΝΔ επισήμανε ότι η κυβέρνηση πρέπει να εκμεταλλευτεί το γεωπολιτικό τάιμινγκ και να πιέσει προς την παραπάνω κατεύθυνση, ειδικά τώρα που η Άγκυρα διεκδικεί κομβικό ρόλο στην ευρωπαϊκή άμυνα. Πόσο μάλλον όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος, όπως είπε, η γείτονα να επιχειρήσει την ανάπτυξη offshore αιολικών σε περιοχές πέραν των έξι μιλίων, κάτι που θα περιέπλεκε έτι περαιτέρω το ήδη αρκετά μπλεγμένο κουβάρι της υπόθεσης «θαλάσσια αιολικά» στο Αιγαίο.
«Όλα αυτά σημαίνουν ότι την επόμενη δεκαετία πρέπει να κινηθούμε έχοντας ως στρατηγική να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για λειτουργία με ασφάλεια θαλάσσιων πάρκων ανεμογεννητριών στην ΑΟΖ του Αιγαίου», όπως ανέφερε ο κ. Συρίγος, σχολιάζοντας και το θέμα του πολύ υψηλού ακόμη κόστους των offshore ανεμογεννητριών έναντι των χερσαίων.
Wind Europe: Κύμα νέων projects στην Ευρώπη
Στη λογική ότι όπως λένε και άνθρωποι της αγοράς, μέσα στην επόμενη δεκαετία, όταν στο μεταξύ θα έχουν αρχίσει να υλοποιούνται τα πρώτα έργα του είδους στην Ελλάδα, η κατάσταση θα αλλάξει λόγω της μαζικής ανάπτυξης παντού νέων πλωτών αιολικών μειώνοντας σημαντικά τα κόστη της παραγόμενης ενέργειας για τον καταναλωτή.
Στην ίδια εκτίμηση καταλήγει και η Wind Europe. Τα στοιχεία της δείχνουν ότι σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των θαλάσσιων αιολικών στην Ευρώπη είναι σταθερής έδρασης, με τα πλωτά αιολικά να μην ξεπερνούν το 1% του συνολικού capacity εγκατεστημένης ισχύος σε offshore (233 MW επί συνόλου 36,6 GW). Τα λιγοστά αυτά πλωτά αιολικά εντοπίζονται στον Κόλπο του Λέοντα στη Γαλλία, στα ανοικτά της Σκωτίας, της Ισπανίας και της Σκανδιναβίας.
Την ίδια ωστόσο στιγμή η τάση δείχνει υπέρ των πλωτών αιολικών, καθώς πανευρωπαϊκά μέσω διαγωνισμών έχουν μέχρι σήμερα ήδη ανατεθεί 1,2 GW, πρόκειται να ανατεθούν ακόμη 6,9 GW και επίκειται να ανακοινωθούν στην τρέχουσα διετία ακόμη 10,4 GW τέτοιων έργων.
«Η εκτίμηση είναι ότι το 2030 θα υπάρχουν στις ευρωπαϊκές θάλασσες πλωτά αιολικά πάρκα ισχύος 1 GW», ανέφερε στην ίδια εκδήλωση ο Senior Offshore System Integration Analyst, της Wind Europe, Απόστολος Μπακοβασίλης, προσθέτοντας ότι όσο θα προχωράει το «standardisation» της τεχνολογίας, δηλαδή η μαζική τους ανάπτυξη, τόσο θα πέφτουν και τα κόστη. Τούτο σημαίνει ότι για να μη χάσει η Ελλάδα το τρένο, θα πρέπει στο μεταξύ να έχει μπει στο παιχνίδι και να έχει ενεργοποιήσει μια εφοδιαστική αλυσίδα, ικανή να εξυπηρετεί τις επενδύσεις αυτές.
Ακινησία σε πλοία και λιμάνια
Αλλά η ακινησία στην οποία έχει περιέλθει το πρόγραμμα συμπαρασύρει και τους υπόλοιπους κρίκους της αλυσίδας, παρά τον αρχικό προ διετίας ενθουσιασμό στην εγχώρια βιομηχανία.
«Ενόψει των εξελίξεων στην περιοχή μας, η υπεράκτια δραστηριότητα σχετικά με την παραγωγή αιολικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά, ωστόσο ο υπάρχων στόλος ελληνικών ή ελληνόκτητων πλοίων δεν επαρκεί για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών. Υπάρχουν ελάχιστα κατάλληλα σκάφη στο ελληνικό νηολόγιο ή ακόμα και ελληνικών συμφερόντων», εκτίμησε από το ίδιο βήμα το μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης Πλοιοκτητών Πλοίων Υποστήριξης Υπεράκτιων Εγκαταστάσεων, Ιωάννης Τόγιας.
Τα πλοία που χρειάζονται για τη συγκεκριμένη βιομηχανία είναι πολλαπλών κατηγοριών, από ρυμουλκά ανοικτής θαλασσής, διαχείρισης αγκυρών και καταδυτικά πλοία (στην περίπτωση των πλωτών αιολικών), μέχρι πλοία εγκατάστασης μονοπάσσαλων, εγκατάστασης ανεμογεννητριών, μεταφοράς βαρέων φορτίδων και εγκατάστασης τριπόδων (στη περίπτωση των αιολικών σταθερής έδρασης), ωστόσο τέτοια σκάφη απουσιάζουν.
Τα κόστη κατασκευής τους είναι μεγάλα, όπως είπε ο κ. Τόγιας, μαζί με τα λειτουργικά κόστη, ενώ απουσιάζει και το εξειδικευμένο προσωπικό, γι’ αυτό και θα χρειαστεί να επιδοτηθεί η ναυπήγηση τέτοιων πλοίων στην Ελλάδα (ένταξη σε αναπτυξιακά προγράμματα), μαζί με μέτρα τόσο για την προσέλκυση ειδικών σκαφών στο ελληνικό νηολόγιο όσο και για τη διατήρηση νέων ναυτικών και εργαζομένων στον κλάδο, κ.ό.κ.
Ανάλογη είναι η εικόνα και με τις απαραίτητες λιμενικές εγκαταστάσεις που χρειάζονται για να φιλοξενήσουν τη συντήρηση των θαλάσσιων αιολικών, καθώς και τις βάσεις συναρμολόγησης και εξυπηρέτησης για τις πλωτές ανεμογεννήτριες. Το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό, όπως ανέφερε ο κ. Μπακοβασίλης αφού σήμερα τα επενδεδυμένα κεφάλαια σε λιμάνια ανέρχονται σε 3 δισ. ευρώ, όταν υπολογίζεται ότι απαιτούνται επενδύσεις 6 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) για τις δυνατότητες των 9 μεγαλύτερων λιμανιών της χώρας (Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Αλεξανδρούπολης, Ελευσίνας, Ηρακλείου, Καβάλας, Λαυρίου και Κύμης), οι υποδομές στα περισσότερα είναι ανεπαρκείς, δηλαδή οι επιτρεπτέες χρήσεις, οι διαθέσιμοι χώροι, και τα βάθη.
Συνοψίζοντας, τρία χρόνια μετά από όταν ψηφίστηκε ο νόμος για τα υπεράκτια, όχι μόνο αγνοείται ακόμη το Εθνικό Πρόγραμμα και δεν έχουν κινητοποιηθεί βασικοί κρίκοι της εφοδιαστικής αλυσίδας (πλοία, λιμάνια, κ.λπ.), αλλά και κρίνοντας τουλάχιστον από τους φόβους των ειδικών, διατρέχουμε τον κίνδυνο να δούμε τη γείτονα Τουρκία να αναπτύσσει θαλάσσια αιολικά ακόμη και πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τους ελληνικούς σχεδιασμούς.