Το γνωστό μήνυμα ότι αν δεν αντιμετωπιστεί ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» της πράσινης μετάβασης, δηλαδή δεν «τρέξουν» γενναίες επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων τον χρόνο στα ευρωπαϊκά δίκτυα, οι φιλόδοξοι στόχοι της Ευρώπης θα μείνουν στη θεωρία, έκρουσαν και πάλι οι επικεφαλής της ενεργειακής βιομηχανίας από τις Βρυξέλλες.
Το καμπανάκι προέρχεται από τη Eurelectric, τον φορέα που εκπροσωπεί όλα τα utilities ηλεκτρισμού του μπλοκ και αφορά την ίδια την ενεργειακή ασφάλεια αλλά και τη ραχοκοκαλιά της πράσινης οικονομίας, που συνεπάγεται πολλά και μεγάλα νέα δίκτυα, για τα οποία λίγα πράγματα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια.
Τόσο για να αυξηθεί η χρηματοδότηση, να επιταχυνθούν κρίσιμες διασυνοριακές υποδομές και να μειωθούν οι χρόνοι αδειοδότησης που ενίοτε φτάνουν και τα 10 χρόνια, όσο και για να γίνουν ψηφιακά και «έξυπνα» ώστε να μπορούν να σηκώσουν τους τεράστιους όγκους ενέργειας που συνεπάγεται η αλματώδης ανάπτυξη των data centers.
«Πώς θα καλύψουμε όλη αυτή τη ζήτηση χωρίς να επιβαρύνουμε υπερβολικά το δίκτυο και τους καταναλωτές μας; Αυτό απαιτεί πιο έξυπνα δίκτυα, νέες προσθήκες ισχύος και καλύτερο σχεδιασμό», σημείωσε ο επανεκλεγείς αντιπρόεδρος της Eurelectric και πρόεδρος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης, προσθέτοντας και μια άλλη διάσταση.
Καθώς τα δίκτυα θα γίνονται πιο «έξυπνα» και αποτελεσματικά, θα εκτίθενται και σε περισσότερους κινδύνους, θα είναι πιο ευάλωτα και οι κυβερνοεπιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές δεν είναι πλέον υποθετικές, υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα. Απαιτούνται επομένως επιπλέον πόροι για θωράκιση.
Τα μηνύματα που στέλνει κάθε χρόνο η ευρωπαϊκή ενεργειακή βιομηχανία ακούστηκαν και στο φετινό της συνέδριο, παρά το φιλόδοξο Action Plan για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων που είχε εξαγγείλει στα τέλη του 2023 η ίδια η Κομισιόν, μιλώντας για την ανάγκη κινητοποίησης 600 δισ. ευρώ και χαρακτηρίζοντας μάλιστα τότε τα δίκτυα ως τον χαμένο «κρίκο» της πράσινης μετάβασης.
«Έξωση» των άσχετων με το ρεύμα χρεώσεων από τους λογαριασμούς
Τα χαμηλά επίπεδα επενδύσεων στα δίκτυα δεν είναι το μόνο εμπόδιο για να υλοποιηθεί η πράσινη μετάβαση. Το παραδέχτηκε ο ίδιος ο επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, κεντρικός ομιλητής της πρώτης ημέρας του ετησίου συνεδρίου της Eurelectric, μιλώντας για την υψηλή φορολογία στην ηλεκτρική ενέργεια, τις άσχετες συχνά χρεώσεις που συνοδεύουν τους λογαριασμούς και τις αργές διαδικασίες στην αδειοδότηση των ΑΠΕ.
Κάλεσε τις κυβερνήσεις να αφαιρέσουν από τους λογαριασμούς ρεύματος κάθε χρέωση που δεν σχετίζεται άμεσα με την ενέργεια και να μειώσουν τη φορολογία στον κλάδο, που σύμφωνα με μελέτη που παρουσίασε η Eurelectric για τον εξηλεκτρισμό της βιομηχανίας, είναι αδικαιολόγητα υψηλή: Οι φόροι στο ρεύμα εντός της ΕΕ, ως ποσοστό του τελικού λογαριασμού, είναι τρεις φορές υψηλότεροι για τα νοικοκυριά και τρεισήμισι φορές υψηλότεροι για τη βιομηχανία σε σύγκριση με τους αντίστοιχους που επιβάλλονται στο φυσικό αέριο.
Στο έτερο θέμα, των χρονοβόρων αδειοδοτικών διαδικασιών, ο Δανός επίτροπος μίλησε για σημαντικό «handicap» και αναφέρθηκε σε νέες κοινοτικές πρωτοβουλίες, με στόχο να διαρκούν το πολύ 6 μήνες για τα πιο απλά έργα ΑΠΕ και 2 χρόνια για τα πιο σύνθετα.
Απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο
Το διακύβευμα φυσικά όλων των παραπάνω αφορά το πώς θα καταστεί εφικτό να υποχωρήσει το ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη, που είναι 2-3 φορές υψηλότερο σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Κατά την Κομισιόν, η μόνη λύση για την τιθάσευση του κόστους είναι η ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ, μια θέση πάντως που δεν συμμερίζονται οι εκπρόσωποι της ενεργοβόρου βιομηχανίας, σε ένα μελλοντικό τοπίο χωρίς καθόλου ρωσικά ενεργειακά καύσιμα.
Ο επίτροπος επανέλαβε την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να απαλλαγεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο (το οποίο ωστόσο καλύπτει ακόμα σημαντικό μείγμα των εισαγωγών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης) και κάλεσε τις κυβερνήσεις να κινηθούν πιο δυναμικά, γεγονός πάντως που συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με την τιμή του ακριβού ακόμη αμερικανικού LNG.
Σημειωτέον ότι προ της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου ήταν 27% και τώρα έχουν περιοριστεί στο 3%, όπως είπε ο κ. Γιόργκενσεν, ενώ οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα από 51%, σήμερα έχουν μηδενιστεί.
Το πιο δύσκολο τμήμα της «εξίσωσης», ειδικά στη γειτονιά μας, αφορά το ρωσικό φυσικό αέριο, οι εισαγωγές του οποίου έχουν περιοριστεί στο 13% από πάνω από 40% που ήταν προ της ενεργειακής κρίσης. Μόνο πέρυσι, η ΕΕ κατέβαλε κατά 85% μικρότερες πληρωμές στη Ρωσία για ενεργειακές εισαγωγές, εξοικονομώντας 122 δισ. ευρώ.
Το φάντασμα του περυσινού καλοκαιριού πάνω από τη ΝΑ Ευρώπη
Το θέμα των αποκλίσεων τιμών μεταξύ ΝΑ Ευρώπης και της υπόλοιπης ηπείρου δεν έμεινε εκτός των συζητήσεων του συνεδρίου της Eurelectric. Το ίδιο και η ανάγκη συντονισμού ενόψει καλοκαιριού των εμπλεκόμενων κυβερνήσεων, Διαχειριστών και Ρυθμιστών των χωρών της περιοχής, υπό την επίβλεψη της Κομισιόν, ώστε να αποφευχθούν τυχόν αστοχίες όπως τον περυσινό Ιούλιο.
«Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει συσταθεί Task Force, για την οποία δεν έχουμε ακόμη εικόνα πώς θα κινηθεί. Αν ζήσουμε ξανά καύσωνες το φετινό καλοκαίρι, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε μια παρόμοια κατάσταση», ανέφερε σχετικά ο κ. Στάσσης.
To θέμα των υπερβολικών τιμών χονδρικής στη ΝΑ Ευρώπη έθεσε από την πλευρά του και ο υπουργός Ενέργειας της Ρουμανίας Sebastian Burduja, που μαζί με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία έχουν στείλει κατ’ επανάληψη επιστολές στην Κομισιόν, θυμίζοντας ότι η κοινή ενεργειακή αγορά δεν λειτουργεί ως ενιαία, παρά ως πολλές διαφορετικές.
Σε διακριτή γραμμή από εκείνη των Βρυξελλών για το ταχύ σβήσιμο όλων των μονάδων άνθρακα, σημείωσε ότι προτεραιότητα για τη Ρουμανία είναι η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας σε λογικές τιμές, ότι δεν μπορεί κανείς πολίτης «να μείνει πίσω», όπως είπε (επικαλούμενος πρόσφατη επίσκεψή του σε ανθρακωρυχείο της χώρας) και ότι η επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης συνοψίζεται στη φράση «no transition without transmission».
Αναφορά που παραπέμπει στην ανάγκη για μαζικές επενδύσεις σε δίκτυα, οι οποίες σύμφωνα με μελέτη του φορέα που εκπροσωπεί τους ευρωπαίους ρυθμιστές (ACER) υπολογίζονται σε 100 δισ. ευρώ τον χρόνο.