Το «πράσινο φως» για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα, όπως προβλέπεται στον νόμο 5094/2024 που φέρει την υπογραφή του υπουργού Παιδείας, Κυριάκου Πιερρακάκη, έδωσε με απόφασή της η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, κρίνοντάς τον ως «συνταγματικό».
Ειδικότερα, το ΣτΕ, έκρινε κατά πλειοψηφία ότι η ίδρυση και λειτουργία αλλοδαπών ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν προσκρούει στο άρθρο 16 του Συντάγματος.
Η απόφαση αυτή ανοίγει τον δρόμο για την εφαρμογή του νέου νομοθετικού πλαισίου που εισήγαγε η κυβέρνηση, σηματοδοτώντας αλλαγές στο τοπίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
«Στις 2.6.2025 και 13.6.2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διασκέψεις υποθέσεων σχετικών με την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα Παραρτημάτων – Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Οι υποθέσεις αυτές συζητήθηκαν κατά τη δικάσιμο της 11.4.2025, προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα συνταγματικότητας και συμβατότητας με το ενωσιακό δίκαιο των διατάξεων του ν. 5094/2024» αναφέρει το δελτίο Τύπου του Συμβουλίου της Επικρατείας το οποίο έκρινε τα εξής:
«Α. Οι διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, ενόψει και του σκοπού τους, που συνίσταται στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 16, η οποία κατοχυρώνει την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία, ερμηνεύονται – σύμφωνα και με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος αλλά και επί τη βάσει των αρχών της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της καλόπιστης συνεργασίας των κρατών μελών (αρ. 2 και 4 παρ.3 ΣΕΕ) – σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, οι ως άνω συνταγματικές διατάξεις ερμηνεύονται ενόψει των νεότερων νομοθετικών και νομολογιακών δεδομένων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (αρ. 165 ΣΛΕΕ), την ελευθερία εγκατάστασης (αρ. 49 ΣΛΕΕ), καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών (αρ. 14 παρ. 3 του Χάρτη). Επί τη βάσει των ανωτέρω, δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία.
Κατόπιν τούτων, απορρίπτονται, κατά πλειοψηφία, τρεις αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από Καθηγητές Α.Ε.Ι. και την ΠΟΣΔΕΠ.
Β. Το σύστημα του ως άνω νόμου, ως προς τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ). Κατόπιν τούτου, απορρίπτεται, κατά πλειοψηφία, αίτηση ακυρώσεως των κολλεγίων».
Πιερρακάκης: Η Ελλάδα σταματά να αποτελεί εξαίρεση στον παγκόσμιο εκπαιδευτικό κανόνα
Οπως δήλωσε μετά την απόφαση του ΣτΕ ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, «η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίνει συνταγματικό τον νόμο 5094/24 για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας, συνιστά δικαίωση της βούλησης μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο με την απόφασή του πιστοποιεί ότι η κυβέρνηση λειτούργησε με σεβασμό στους θεσμούς. Όσοι τόσα χρόνια χρησιμοποιούσαν το Σύνταγμα ως πρόσχημα για να μην αλλάξει τίποτα στη χώρα, σήμερα καλούνται να εξηγήσουν στους πολίτες την ακινησία ετών που αποστέρησε από την Ελλάδα φοιτητές, την αποδυνάμωσε από εκείνους που μετανάστευσαν σε χώρες του εξωτερικού για να σπουδάσουν ελλείψει άλλης εναλλακτικής, προκάλεσε ταλαιπωρία στις οικογένειες τους και είχε ως συνέπεια τεράστιες απώλειες στην αναπτυξιακή δραστηριότητα της χώρας μας.
Η Ελλάδα από σήμερα τελεσίδικα σταματά να αποτελεί εξαίρεση σε έναν παγκόσμιο εκπαιδευτικό κανόνα. Η συνύπαρξη του Δημόσιου πανεπιστημίου με τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια ενισχύει την ακαδημαϊκή ανταγωνιστικότητα, την προσέλκυση επενδύσεων για έρευνα, καινοτομία και διεθνή συνεργασία.
Με την ιστορική αυτή απόφαση πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου και αυτοπεποίθησης. Ένα βήμα που καταδεικνύει ότι το μέλλον ανήκει σε όσους τολμούν να το οραματιστούν και να το χτίσουν».
Τη σημερινή ανακοίνωση της απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε συνταγματικό το «νόμο Πιερρακάκη» σχολίασαν σε κοινή δήλωσή τους ο Στέφανος Παραστατίδης, υπεύθυνου Κ.Τ.Ε. Παιδείας και ο Σωκράτη Κάτσικας, Γραμματέας Τομέα Παιδείας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής τονίζοντας ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν σε αναμονή της απόφασης του ΣτΕ καθώς έχει δικαιωθεί -δυστυχώς- από την ίδια την πραγματικότητα».
Αναλυτικά η δήλωση έχει ως εξής:
Πώς σχολίασε την απόφαση του ΣτΕ το ΠΑΣΟΚ
«Διαβάζουμε με ενδιαφέρον πως η μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε κατά πλειοψηφία ότι στο πλαίσιο του άρθρου 16 του Συντάγματος είναι συνταγματικά ανεκτή η εγκατάσταση και η λειτουργία αλλοδαπών ιδιωτικών Πανεπιστήμιων στη χώρα μας. Και θυμίζουμε -επίσης με ενδιαφέρον- ότι η επιλογή του ΠΑΣΟΚ στην ψήφιση του νόμου Πιερρακάκη δεν ήταν να οχυρωθεί πίσω από την αντισυνταγματικότητα του νόμου αλλά να αποδομήσει πολιτικά την πρόταση της Νέα Δημοκρατία και να καταθέσει τη δική του πρόταση. Κατά συνέπεια, το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν σε αναμονή της απόφασης του ΣτΕ καθώς έχει δικαιωθεί -δυστυχώς- από την ίδια την πραγματικότητα.
Ας υπενθυμίσουμε τι έλεγε η Νέα Δημοκρατία, τι το ΠΑΣΟΚ και ποια η σημερινή πραγματικότητα:
1) Κυβέρνηση: «Το 2025 θα δούμε να σπάει ένα ιστορικό ταμπού, θα ιδρυθούν μη κρατικά,- μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια. Το Γέιλ έχει καταθέσει πρόταση να έρθει, το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης έχει καταθέσει πρόταση και άλλα περίπου δεκαπέντε πανεπιστήμια.»
[ 14/12/2024. Κ. Πιερρακάκης στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό στη Βουλή ]
ΠΑΣΟΚ: Ας είμαστε ειλικρινείς απέναντι στους πολίτες: δεν θα έρθουν ούτε το Χάρβαρντ ούτε το Γέιλ ούτε η Οξφόρδη. Γιατί; Διότι τα καλά μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια δεν λειτουργούν με παραρτήματα σε άλλες χώρες. Αυτό το κάνουν από τη δεκαετία του ‘90 κάποια πανεπιστήμια όχι πρώτης γραμμής από τις ΗΠΑ, από την Αγγλία, την Αυστραλία, με στόχο αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας. Σήμερα, για παράδειγμα, υπάρχουν 333 τέτοια παραρτήματα. Είναι τα Ιnternational Branch Campuses, τα IBC διεθνώς. Τα περισσότερα βρίσκονται στη Μαλαισία, στην Υεμένη, στην Κίνα, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
[06/03/2024. Σ. Παραστατίδης, στη ομιλία του στη βουλή]
Πάρτε και τη σχετική αλήθεια: Τα ξένα πανεπιστήμια που καταθέτουν αίτηση είναι εκείνα που εδώ και χρόνια συνεργάζονται με συμφωνίες δικαιόχρησης (franchise) με ελληνικά κολλέγια. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι η δημιουργία μιας κολλεγιακού τύπου Ανώτατης Εκπαίδευσης η οποία στηρίζεται στα ήδη λειτουργούντα κολλέγια. Το μόνο νέο πανεπιστήμιο που καταθέτει αίτηση σε συνεργασία με επιχειρηματικά funds είναι το κερδοσκοπικό Nicosia της Κύπρου.
2) Κυβέρνηση: «Τα πανεπιστημιακά παραρτήματα θα είναι μη κερδοσκοπικά».
ΠΑΣΟΚ: Τα Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης δεν θα είναι μη κερδοσκοπικά! Προσέξτε, ως προς το πρώτο σχήμα κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο, μη κερδοσκοπικό παράρτημα -το οποίο είναι ένα απολύτως παράδοξο σχήμα- ο κ. Πιερρακάκης ανέφερε στις επιτροπές ότι αυτό γίνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Εγώ να καταθέσω ότι δεν γίνεται πουθενά στον κόσμο, πουθενά! Σχήμα δεύτερο: Κερδοσκοπικό fund ανοίγει Μη Κερδοσκοπικό Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης μέσω εκπαιδευτικής συμφωνίας, όπως αναβαπτίσατε το franchise με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Πάει περίπατο λοιπόν και ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας. Δεν υπάρχει επίσης καμία μα καμία ρύθμιση που να αποτρέπει τη νόθευση του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα των δομών των οποίων φέρνετε.
[06/03/2024. Σ. Παραστατίδης, στη ομιλία του στη βουλή]
Πάρτε και τη σχετική αλήθεια: Μόνον ως αστείο μπορεί πλέον να υποστηρίζεται κάτι τέτοιο καθώς η πραγματικότητα του νόμου Πιερρακάκη αφορά τα κολλέγια, τα οποία αδιαμφισβήτητα λειτουργούν με βάση το κέρδος. Εκτός εάν στην πορεία μετατραπούν σε εκκλησιαστικά παραρτήματα και διδάσκουν οι απόγονοι της μητέρας Τερέζας. Η κυβέρνηση μας κάλεσε να αποδεχτούμε το παράδοξο, ένα πανεπιστήμιο – κερδοσκοπική επιχείρηση σε συνεργασία μάλιστα και με κερδοσκοπικό fund, να συμπράττει με ένα επίσης κερδοσκοπικό κολλέγιο για την ίδρυση ενός «μη κερδοσκοπικού» παραρτήματος! Η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική.
3) Κυβέρνηση: «Τα κολλέγια δεν θα μπορούν να γίνονται πανεπιστήμια. Δεν προβλέπει αυτό ο νόμος».
[Δηλώσεις υπουργού Παιδείας κ. Πιερρακάκη με την κατάθεση του νομοσχεδίου Φεβρουάριος 2024].
ΠΑΣΟΚ: Σκοπός της κυβέρνησης είναι να αναβαθμίσει τα κολλέγια σε πανεπιστήμια.
Πάρτε και την σχετική αλήθεια: Τελικά δεν ήρθαν ξένα πανεπιστήμια στη χώρα καθώς ήταν ήδη εδώ, σε προϋπάρχουσες συνεργασίες με κολλέγια. Πάρτε και τον σχετικό πίνακα για του λόγου το αληθές:
Εικόνα που περιέχει κείμενο, στιγμιότυπο οθόνης, γραμματοσειρά, έγγραφο
Το περιεχόμενο που δημιουργείται από AI ενδέχεται να είναι εσφαλμένο., Picture
4) Κυβέρνηση: «Ο Νόμος 5094/2024 είχε ως τίτλο την Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου και μάλιστα παραθέτω επίμαχη φράση από δήλωση του πρωθυπουργού: «το θεμέλιο αυτής της μεταρρύθμισης είναι η ανάταξη και ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου».
[Κ. Μητσοτάκης, 08/03/2024].
ΠΑΣΟΚ: Ελπίζω -αναρωτιέται ο πολίτης- τουλάχιστον αυτό το νομοσχέδιο να ενισχύει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Τζίφος και εδώ. Καταρχάς το πλέον πρωτοφανές είναι ότι διαχειρίζεται αποσπασματικά την τριτοβάθμια περιφερειακή διάρθρωση. Η Κυβέρνηση αποφάσισε να ασχοληθεί μόνο με το Δημοκρίτειο. Ίσως σε μία επόμενη μεταρρύθμιση -όπως μας είπε- να δει και τα υπόλοιπα περιφερειακά ιδρύματα, αν τα καταφέρουν μέχρι τότε.
Κατ’ ουσία δεν υπάρχει καμία ουσιαστική ενίσχυση από το παρόν νομοσχέδιο. Αντί ουσιαστικών δεσμεύσεων για αύξηση της χρηματοδότησης, παραθέτει κατάλογο ήδη υφιστάμενων χρηματοδοτήσεων. Αντί πραγματικής απελευθέρωσης του πανεπιστημίου από τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου που μετατρέπει την ΕΘΑΑΕ σε επικυρωτή ειλημμένων κυβερνητικών αποφάσεων και αντί χάραξης ενός ακαδημαϊκού χάρτη, εισάγει άναρχα και χωρίς διάλογο στο πεδίο της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αμφιβόλου συνταγματικότητας και ποιότητας ιδιωτικά ΑΕΙ. Όσοι έχουν επαφή με το ακαδημαϊκό πεδίο, γνωρίζουν καλά ότι αυτή δεν είναι μεταρρύθμιση. Είναι ένα γονατογράφημα που ούτε ενισχύει, ούτε απελευθερώνει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Διευθετεί μονάχα συμφέροντα.
[06/03/2024. Σ. Παραστατίδης, στη ομιλία του στη βουλή]
Πάρτε και τη σχετική αλήθεια: ή ακριβέστερα, δεν χρειάζεται ντοκουμέντα η σχετική αλήθεια. Δεν υπάρχει πλέον ούτε ένας πολίτης που να θεωρεί ότι αυτός ο νόμος έγινε για να ενισχύσει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Ούτε βεβαίως ενισχύθηκε το δημόσιο πανεπιστήμιο στην πράξη.
5) Κυβέρνηση: Τα ιδιωτικά παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων θα βοηθήσουν τον ανταγωνισμό.
ΠΑΣΟΚ: Ας είμαστε κι εδώ ειλικρινείς. Ο ανταγωνισμός λειτουργεί ευεργετικά όταν υπάρχει αρμονικό πλαίσιο συνύπαρξης με κοινούς κανόνες. Σε κάθε άλλη περίπτωση δεν υπάρχει ούτε υγιής ούτε ανταγωνισμός. Σκεφτείτε ως παράδειγμα την υγεία. Βοήθησαν τα ιδιωτικά νοσοκομεία την αναβάθμιση των δημοσίων; Όχι. Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα είναι αυτονόητη. Αυτό το νομοσχέδιο δεν θα αναβαθμίσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση και δεν είναι αυτός ο σκοπός του. Να το πούμε αυτό στους πολίτες έξω.
Αντιθέτως, η πρόταση του ΠΑΣΟΚ εγγυάται τη διασφάλιση ποιότητας στη μη κρατική τριτοβάθμια εκπαίδευση, διότι θέτει τους όρους που απαιτούνται για την αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: Πρώτον, διασφαλίζει την ποιότητα, τη σύνδεση της αδειοδότησης με την αντίστοιχη στάθμη αξιολόγησης και διεθνούς κατάταξης των σχολών τμημάτων των δημοσίων ιδρυμάτων, αλλά βεβαίως ενισχύει και τον υγιή ανταγωνισμό, γιατί προϋποθέτει ενιαία ακαδημαϊκά, οικονομικά και γεωγραφικά κριτήρια, ενιαίο σύστημα πρόσβασης, ίδρυση κάθε μη κρατικού με ειδικό νόμο, όπως και με τα δημόσια.
[06/03/2024. Σ. Παραστατίδης, στη ομιλία του στη βουλή]
Πάρτε και τη σχετική πρόβλεψη: όχι μόνο δεν θα ενισχυθεί ο ανταγωνισμός αλλά στο σύντομο μέλλον και με τη λειτουργία των Παραρτημάτων Πιερρακάκη θα οδηγηθούν σε κλείσιμο περιφερειακά πανεπιστήμια της χώρας. Και επειδή κάποια κυβερνητικά στελέχη θα πανηγυρίσουν σήμερα την απόφαση του ΣτΕ, εμείς θα «κρατήσουμε τα πρακτικά των πανηγυρισμών» για να τους τα υπενθυμίσουμε όταν θα προκύψουν τα προβλήματα λειτουργίας στα πανεπιστήμια ιατρικής και νομικής που βρίσκονται στην περιφέρεια της χώρας. Διότι κάποιοι θα οφείλουν πολιτικά να λογοδοτήσουν όταν αυτό συμβεί.
Συνοψίζοντας, αυτό που η απόφαση του ΣΤΕ δεν μπορεί να νομιμοποιήσει, είναι το άναρχο τοπίο και η κολλεγιοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης που δημιούργησε ο νόμος 5094/24. Το ΠΑΣΟΚ θα συνεχίσει με την ίδια συνέπεια και πληρότητα επιχειρημάτων να στηρίζει την ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου παράλληλα – μέσω της αναθεώρησης του άρθρου 16 του συντάγματος- με την λειτουργία έγκυρων, διεθνώς αναγνωρισμένων και πραγματικά μη κερδοσκοπικών ξένων πανεπιστημίων».