«Η αποτελεσματικότητα μιας μεμονωμένης, προσωρινής μείωσης του ΦΠΑ ως μέτρου περιορισμού του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία είναι σημαντικά περιορισμένη. Kανένα μέτρο μείωσης ΦΠΑ δεν θα είναι αποτελεσματικό, εάν δεν συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικά μέτρα που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και περιορίζουν τις στρεβλώσεις στην οικονομία».
Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε μελέτη σε δελτίο αναλύσεων της Τράπεζας της Ελλάδας, για την αποτελεσματικότητα και τα οφέλη για τους καταναλωτές μιας πιθανής μείωσης των συντελεστών του φόρου.
Σύμφωνα με τη μελέτη της ΤτΕ την οποία υπογράφουν οι οικονομολόγοι Γεώργιος Παλαιοδήμος και Δημήτρης Παπαγεωργίου:
- Μια μεμονωμένη προσωρινή μείωση του φόρου, όχι μόνο δεν θα περιορίσει τον πληθωρισμό, αλλά αντιθέτως, παρατηρείται σημαντική και διατηρήσιμη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού όταν η μείωση του ΦΠΑ συνοδεύεται από διαρθρωτικά μέτρα. Επιπλέον, οι μόνιμες μειώσεις του ΦΠΑ αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικές από τις προσωρινές, καθώς ενισχύουν την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και επηρεάζουν θετικά τις προσδοκίες νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
- Σε ελεγχόμενο οικονομετρικό μοντέλο (SVAR), η μείωση του ΦΠΑ στη λιανική μετακυλίεται κατά 19-25% στις τιμές σε ορίζοντα ενός έτους, πολύ λιγότερο και πιο αργά δηλαδή από όσο συνήθως περιμένουν οι πολίτες. Το όφελος είναι βραχυπρόθεσμο ενώ ο βαθμός μετακύλησης επηρεάζεται από διαρθρωτικούς παράγοντες, καθώς και από τη διάρκεια της εφαρμογής του μέτρου.
- Οι μόνιμες μειώσεις του ΦΠΑ σχεδόν διπλασιάζουν τη μετακύληση στις τιμές σε σύγκριση με τις προσωρινές.
- Οι αποπληθωριστικές επιδράσεις είναι επίσης ισχυρότερες σε οικονομίες με πιο ανταγωνιστικές αγορές, όπου οι επιχειρήσεις είναι πιο πρόθυμες να μετακυλήσουν τις μειώσεις κόστους στις τιμές. Αντιθέτως, σε οικονομίες που χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό δυσκαμψιών, ή περιορισμένη χρήση εγχώριων εισροών, οι επιδράσεις στον πληθωρισμό από μειώσεις του ΦΠΑ είναι ασθενέστερες. Στην πράξη επιβεβαιώνουν ότι ένα πολύ μικρό όφελος από τη μείωση του ΦΠΑ μπορεί να φτάσει στον καταναλωτή.
- Η μείωση του ΦΠΑ, από μόνη της, δεν επαρκεί ως εργαλείο για την αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στην ελληνική οικονομία, καθώς η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από το ευρύτερο θεσμικό και διαρθρωτικό περιβάλλον.
- Συνεπώς, η αξιοποίηση του ΦΠΑ ως αποτελεσματικού μέτρου αποπληθωριστικής παρέμβασης προϋποθέτει την ένταξή του σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, το οποίο περιλαμβάνει συμπληρωματικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και στη μείωση των στρεβλώσεων στην οικονομία.
«Όχι» από το ΥΠΕΘΟ
Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει αποκλείσει επανειλημμένως το ενδεχόμενο μείωσης των συντελεστών ΦΠΑ παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διατηρεί τον υψηλότερο συντελεστή στην Ε.Ε. (24% ), υποστηρίζοντας ότι τα τελικά οφέλη δεν θα φτάσουν στους καταναλωτές.
«Τελεσίγραφο»
Εν τω μεταξύ, προθεσμία δύο μηνών δίνει η Κομισιόν σε 5 χώρες, προκειμένου να εφαρμόσουν συγκεκριμένη οδηγία για τους συντελεστές ΦΠΑ.
Η Ε.Ε. κίνησε διαδικασία με την αποστολή αιτιολογημένης γνώμης σε Βέλγιο, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ισπανία και Ρουμανία λόγω έλλειψης ευθυγράμμισης των εθνικών νομοθεσιών τους με τις υποχρεωτικές διατάξεις της οδηγίας 2022/542 για τους συντελεστές ΦΠΑ.
Η οδηγία επιτρέπει την ευρύτερη χρήση μειωμένων συντελεστών από τα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μηδενικών συντελεστών για βασικά προϊόντα, όπως τρόφιμα, φάρμακα και προϊόντα που προορίζονται για ιατρική χρήση. Τα πέντε κράτη-μέλη δεν κοινοποίησαν την πλήρη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο, η οποία θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Πλέον έχουν προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, διαφορετικά η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει τις υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.