Το πράσινο φως για την εκταμίευση της πρώτης δόσης για τη χρηματοδότηση του «Prinos CO2 Storage» άναψε η κυβέρνηση, για ένα project που ακριβώς επειδή υπάγεται στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, ο χρόνος μετρά αντίστροφά.
Τη περασμένη εβδομάδα δημοσιεύτηκε η απόφαση, με την οποία η EnEarth, θυγατρική της Energean που «τρέχει» το πρώτο έργο αποθήκευσης CO2 στην Ελλάδα, θα λάβει το ποσό των 21,45 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στην πρώτη δόση της συνολικής ενίσχυσης από το RRF, ύψους 150 εκατ. ευρώ.
Η επιδότηση αφορά σε μέρος του συνολικού προϋπολογισμού του έργου, η πρώτη φάση του οποίου έχει μπάτζετ 517 εκατ. ευρώ και θα μπορεί να αποθηκεύει το χρόνο 1 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Το capacity του Πρίνου έχει προοπτική να φτάσει τους 3 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, με αθροιστικό προϋπολογισμό και για τις δύο φάσεις άνω του 1 δισ. ευρώ.
Τα ποσά καταβάλλονται με βάση μια σειρά από ορόσημα, που για τη πρώτη αυτή δόση αφορούσαν μεταξύ άλλων την ολοκλήρωση των σχετικών μελετών, την υποβολή αιτήματος για τη χορήγηση άδειας αποθήκευσης (αναμένεται να δοθεί μέσα στον Οκτώβριο) και την έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων.
Είναι το πρώτο από τα συνολικά 6 ορόσημα μιας μακράς αλυσίδας εγκρίσεων, χορήγησης αδειών και παραγγελίας εξοπλισμού, με κατάληξη τον Ιούνιο του 2026, οπότε και πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή της πρώτης φάσης του έργου και να έχει εκδοθεί η άδεια λειτουργίας του, με βάση όσα προβλέπουν οι διαδικασίες του RRF. Αλλωστε μέσα στο 2026 αναμένεται να ξεκινήσουν και οι πρώτες γεωτρήσεις για έγχυση CO2 στην αποθήκη, όπως έχει προαναγγείλει η Energean.
Τα 6 ορόσημα αναλυτικά
Το πρώτο πακέτο από αυτά τα ορόσημα ολοκληρώθηκε, γι’ αυτό και ξεκινά η καταβολή της πρώτης δόσης των 21,45 εκατ, δηλαδή το 14,30% του συνόλου. Τα επόμενα ορόσημα μέχρι το καλοκαίρι του 2026 έχουν ως έξης:
- Με την ολοκλήρωση του βασικού σχεδιασμού των γεωτρήσεων (Basis of Design) και την κατάθεση των σχετικών μελετών, θα καταβληθεί η 2η δόση, ύψους 15 εκατ. ευρώ (10% του συνολικού ποσού ενίσχυσης).
- Με την παραγγελία του εξοπλισμού μακροχρόνιας παραλαβής (long lead items), αυτόν δηλαδή που αφορά τις γεωτρήσεις για την εισπίεση στην αποθήκη έως 1 εκατ. τόνων CO2 και την κατάθεση των εν λόγω παραστατικών, θα καταβληθεί η 3η δόση, ύψους 30 εκατ. ευρώ, (20% του συνολικού ποσού).
- Με την ολοκλήρωση των υπόλοιπων μελετών που αφορούν τις χερσαίες και θαλάσσιες εγκαταστάσεις καθώς επίσης και τον εξοπλισμό που πρέπει να εγκατασταθεί σε αυτές, θα καταβληθεί η 4η δόση, ίση με 20 εκατ ευρώ, (13,33%).
- Με την έναρξη της πρώτης γεώτρησης, θα δοθεί η 5η δόση ύψους 30 εκατ. ευρώ (20%).
- Και με την ολοκλήρωση της όρυξης των λοιπών γεωτρήσεων, θα εισπραχθεί η 6η και τελευταία δόση των 33,5 εκατ. ευρώ, (22,37% της συνολικής επιχορήγησης).
Το πλαίσιο που αναμένουν επενδύσεις 3 δισ. ευρώ
Τα παραπάνω έρχονται σε μια στιγμή που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ολοκληρώνει το νέο θεσμικό πλαίσιο για την δέσμευση και αποθήκευση CO2 στην Ελλάδα.
Το τελευταίο δηλαδή κρίκο της μακράς αλυσίδας που συνεπάγεται η δημιουργία στην Ελλάδα μιας αγοράς δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στα πρότυπα του εξωτερικού, η οποία φιλοδοξεί να ενεργοποιήσει επενδύσεις άνω των 3 δισ. ευρώ.
Στις βασικές αλλαγές του νομοσχεδίου που επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ, είναι να δημιουργηθεί ένα πιο φιλοεπενδυτικό και λειτουργικό πλαίσιο, με όσο το δυνατόν λιγότερη γραφειοκρατία για όλη την αλυσίδα, από τα τσιμέντα και τα διυλιστήρια, μέχρι τις ναυτιλιακές που θα μεταφέρουν το CO2 στους χώρους εναπόθεσης.
Το στοίχημα του χρονισμού
Δηλαδή από την Energean, που μέσω της θυγατρικής της EnEarth «τρέχει» το project αποθήκευσης CΟ2 στον Πρίνο, μέχρι τους emitters, δηλαδή τις τσιμεντοβιομηχανίες Ηρακλή και Τιτάνα που δρομολογούν τα έργα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα («Όλυμπος» με 1 εκατ. τόνους και «Ήφαιστος» με 1,5 εκατ.), τη Motor Oil («IRIS», 500.000 τόνοι), καθώς επίσης τον ΔΕΣΦΑ με το project «Apollo CO2» για τη μεταφορά των παραπάνω ποσοτήτων σε ειδική μονάδα υγροποίησης στη Ρεβυθούσα. Ετσι ώστε να μεταφορτώνονται σε πλοία με προορισμό την υπό ανάπτυξη αποθήκη της Energean στη Β. Ελλάδα.
Το μεγάλο στοίχημα για τη νέα αυτή αγορά είναι ο χρονισμός όλων των παραπάνω επενδύσεων. Οταν για παράδειγμα θα είναι έτοιμο μέσα στο 2029 το «Olympus», για το οποίο ο όμιλος Ηρακλή θα πάρει την τελική επενδυτική απόφαση σε περίπου ένα χρόνο, θα πρέπει να βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής και η δεύτερη φάση του project της αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο. Εκεί όπου θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται η ποσότητα του 1 εκατ. τόνων από τις εγκαταστάσεις του Ηρακλή στην Εύβοια.
Πώς θα κατανεμηθεί το capacity
Στο σύνολό τους οι παραπάνω παίκτες αναμένουν από το ΥΠΕΝ την ολοκλήρωση του νέου πλαισίου, το οποίο σύμφωνα με τις πληροφορίες, εκτιμάται ότι θα είναι λιγότερο γραφειοκρατικό από το αρχικό draft του περασμένου Φεβρουαρίου, δηλαδή θα απαιτεί λιγότερες από 22 κανονιστικές πράξεις για να πάρει μπροστά (από την τιμολόγηση και την κατανομή χωρητικότητας μέχρι τις χρηματικές εγγυήσεις).
Επίσης οι πληροφορίες λένε ότι θα υπάρξουν αλλαγές στην αρχική πρόβλεψη ότι μόνο το 50% της δυναμικότητας της υποδομής αποθήκευσης στον Πρίνο θα κατανέμεται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών. Το αρχικό draft προέβλεπε ότι η υπόλοιπη δυναμικότητα θα κατανέμεται με υπουργική απόφαση, χωρίς να αναφέρονται τα κριτήρια. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, το νομοσχέδιο θα διατηρεί την πρόβλεψη ότι ένα ποσοστό του συνολικού capacity του Πρίνου πρέπει να είναι ρυθμιζόμενο, χωρίς ωστόσο να μιλά για νούμερα, τα οποία θα περιγράφονται μόνο στη σχετική υπουργική απόφαση.
Το γεγονός πάντως ότι και οι δύο μεγάλες τσιμεντοβιομηχανίες της χώρας, Ηρακλής και Τιτάνας, έχουν από ένα έργο δέσμευσης CO2, ενταγμένο στο Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund), δείχνει και τον ενεργό ρόλο που διεκδικεί η Ελλάδα στην αναπτυσσόμενη αυτή αγορά, με ότι αυτό συνεπάγεται και για τις ταχύτητες που πρέπει να ανεβάσει η πολιτεία. Στην περίπτωση άλλων χωρών, όπως π.χ. η Ισπανία, δεν υπάρχει ούτε ένα παρόμοιο project συγχρηματοδοτούμενο από ευρωπαϊκά κεφάλαια.
Το ρόλο που διεκδικεί η Ελλάδα στο CCS δείχνει και η κίνηση της Κομισιόν να αναθέσει στην ΕΔΕΥΕΠ την οργάνωση στην Αθήνα του 5o Industrial Carbon Management Forum, που θα συγκεντρώσει τα μέλη των σχετικών Επιτροπών και των αρχών όλων των κρατών μελών της ΕΕ.