Σε μια συγκυρία που ο GSI κινδυνεύει να οδηγηθεί οριστικά στις ελληνικές καλένδες και η Τουρκία βλέπει να αποκτά τον ρόλο του ντε φάκτο «τροχονόμου» κάθε μεγάλου ενεργειακού σχεδίου στην Αν. Μεσόγειο, ορισμένες πλευρές επιχειρούν να θολώσουν ακόμη περισσότερο τα νερά.
Στο κυπριακό στρατόπεδο, με αφορμή την προχθεσινή αποκάλυψη από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη για την έρευνα που κάνει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για τον GSI, κάποιοι πετούν «λάσπη στον ανεμιστήρα» και επιχειρούν να δημιουργήσουν κλίμα σε βάρος της ελληνικής πλευράς, προκειμένου να αμαυρωθεί το έργο, στη λογική ότι τα κριτήρια με τα οποία εγκρίθηκε η χρηματοδότηση ήταν αμφιλεγόμενα.
Τα ίδια τα κυπριακά μέσα ωστόσο, αποκάλυψαν 24 ώρες μετά τις δηλώσεις Χριστοδουλίδη ότι η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για πιθανά ποινικά αδικήματα σε σχέση με το έργο αφορά εξ ολοκλήρου την περίοδο πριν από τη μεταβίβασή του στον ΑΔΜΗΕ τον Οκτώβριο του 2023. Τότε που αυτό ανήκε στη EuroAsia Interconnector, συμφερόντων του Κύπριου επιχειρηματία Νάσου Κτωρίδη.
Στην πράξη, η ευρωπαϊκή έρευνα, όπως αποκάλυψε χθες ο Φιλελεύθερος, αφορά το αν έγινε λόμπινγκ ή όχι για να εξασφαλίσει η Euroasia τη γενναία χορηγία των 658 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν, το μεγαλύτερο ποσό που έχει ποτέ δώσει για οποιοδήποτε έργο το Connecting Europe Facility.
Τι αφορά η έρευνα
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η έρευνα αφορά τις ευθύνες πολιτικών προσώπων στην Κύπρο για την προώθηση της επενδυτικής πρότασης ενός ιδιώτη αλλά και τον ρόλο κοινοτικών αξιωματούχων της προηγούμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ενέκριναν την επιχορήγηση, χωρίς η Euroasia να έχει επιβεβαιωμένη τεχνογνωσία και δυνατότητα πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση.
Κι όλα αυτά για ένα εξαιρετικά δαπανηρό και απαιτητικό έργο πανευρωπαϊκής σημασίας, το οποίο μάλιστα χρηματοδοτήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με δάνειο 100 εκατ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το θέμα είναι ασφαλώς άκρως σοβαρό και πρέπει να δοθούν άμεσα διευκρινίσεις για να μη μείνει η παραμικρή σκιά, ωστόσο η κυπριακή πλευρά φαίνεται να επιχειρεί να το αξιοποιήσει με άλλη στόχευση.
Σε συνέχεια της προχθεσινής αντίδρασης που προκάλεσαν στην Αθήνα οι δηλώσεις του Κύπριου υπ. Οικονομικών Μ. Κεραυνού πως «το έργο δεν είναι βιώσιμο» και τις πιέσεις που ακολούθησαν προς τη Λευκωσία να καταβάλει τα 25 εκατ. ευρώ (διακρατική συμφωνία, Σεπτέμβριος 2024), η κυπριακή πλευρά, για να θολώσει τα νερά, έριξε στο τραπέζι και το χαρτί της εισαγγελικής έρευνας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι αφορά την ελληνική.
Το πραγματικό διακύβευμα
Το διακύβευμα φυσικά αυτή τη στιγμή είναι άλλο. Το πρώτο ερώτημα είναι το κατά πόσο θα δεσμευτεί η Λευκωσία για την ομαλή καταβολή αυτών που της αναλογούν για να παραμείνει ζωντανό το έργο, ενώ το δεύτερο ερώτημα, που αφορά την Αθήνα, είναι αν θα επανεκκινήσει τις έρευνες, εκδίδοντας Navtex και βγάζοντας καράβι στη θάλασσα, το οποίο και θα υποστηρίξει στο πεδίο.
Στον βαθμό που δεν συμβούν με αυτή τη σειρά τα παραπάνω, το σημαντικό αυτό γεωπολιτικό και ενεργειακό έργο θα μπει στο «ράφι», δίπλα στο άλλο μεγάλο ενεργειακό έργο, αυτό του αγωγού φυσικού αερίου EastMed, για το οποίο επίσης είχε θέσει «βέτο» η Τουρκία.
Και έτσι η Άγκυρα θα έχει επισημοποιήσει το δόγμα ότι «κανένα έργο δεν γίνεται στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς την άδεια ή τη συναίνεσή της». Ακόμη και εκείνα όπως ο GSI, που δεν χρειάζονται άδεια από το παράκτιο κράτος στα διεθνή ύδατα εντός της οριοθετημένης ή και της δυνητικής ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου.
Συζήτηση στο Συμβούλιο Υπ. Ενέργειας
Στις χθεσινές εξελίξεις, το θέμα φαίνεται να συζητήθηκε στο περιθώριο του άτυπου Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας στην Κοπεγχάγη, ανάμεσα στον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκο Τσάφο και τον εκπρόσωπο της κυπριακής πλευράς. Δεδομένου ότι δεν παρέστη ο Κύπριος υπ. Ενέργειας Γ. Παπαναστασίου, αλλά η χώρα εκπροσωπήθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο, δεν φαίνεται να υπήρξε κάποια εξέλιξη ως προς την απαίτηση της Αθήνας προς τη Λευκωσία, να ξεκαθαρίσει τη στάση της.
Ταυτόχρονα, η Κομισιόν, που μετά από πολύμηνη παρουσία δείχνει το τελευταίο διάστημα να αναλαμβάνει πιο ενεργό ρόλο, κάλεσε χθες όλα τα μέρη να δεσμευθούν άμεσα για την υλοποίηση του έργου, επανέλαβε ότι το project έχει περάσει από διεξοδικές αξιολογήσεις από την Επιτροπή, ενώ οι πληροφορίες αναφέρουν ότι επίκειται νέα παρέμβαση σε υψηλότερο επίπεδο.
Στο θέμα θα αναφερθεί ασφαλώς ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, πιθανώς να υπάρξει κάποια νέα συνάντηση κορυφής με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ωστόσο αυτή τη στιγμή που μιλάμε τα πάντα δείχνουν ότι αν δεν υπάρξει κάποια παρέμβαση της τελευταίας στιγμής, το έργο θα πάρει τον δρόμο για τις ελληνικές καλένδες.
Σε αυτό το σενάριο θα είναι σαν να αναγνωρίζεται de facto το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, αφού οι περιοχές έρευνας και πόντισης του καλωδίου περνούν από σημεία που επικαλύπτουν οι τουρκικές διεκδικήσεις.
Και ακριβώς επειδή η Τουρκία υποστηρίζει ότι για εργασίες όπως η πόντιση καλωδίων, ακόμη και σε διεθνή ύδατα όπου δεν χρειάζεται άδεια από το παράκτιο κράτος, η Αθήνα πρέπει πρώτα να ζητά την άδεια της Αγκυρας, μπορεί να ενισχυθούν οι αξιώσεις της και να τεθούν σε κίνδυνο ακόμη και οι διασυνδέσεις στο Βόρειο Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα με το ηπειρωτικό σύστημα.
Τον Οκτώβριο του 2024, με αφορμή τις έρευνες του πλοίου «Αιγαίο» που εκτελούσε για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ εργασίες πόντισης καλωδίου στο Αν. Αιγαίο, ο σταθμός της Σμύρνης είχε εκδώσει Navtex, ισχυριζόμενος ότι μέρος της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Χίου και Λέσβου όπου γίνονταν έρευνες είναι τουρκική υφαλοκρηπίδα. Και ότι οι εργασίες σε αυτή την περιοχή πρέπει να συντονίζονται από τις αρμόδιες τουρκικές αρχές, δηλαδή ότι η αρμοδιότητα Νavtex ανήκει στην Τουρκία.