Στον αστερισμό της αμερικανικής ενεργειακής επιρροής μπαίνει όλο και πιο βαθιά η Ελλάδα, που εν αναμονή της σημερινής επισημοποίησης του ενδιαφέροντος από τη Chevron για τα μπλοκ της Κρήτης, με αναβαθμισμένο τον ρόλο του Κάθετου Διαδρόμου και σε μια συγκυρία αλματώδους αύξησης των εισαγωγών LNG, ετοιμάζεται αύριο να υποδεχτεί τον υπ. Εσωτερικών των ΗΠΑ Νταγκ Μπέργκαμ.
Τον επικεφαλής του πανίσχυρου Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου, που συνάντησε χθες στο διεθνές φόρουμ του Μιλάνου, Gastech, ο υπ. Ενέργειας Στ. Παπασταύρου, και ο οποίος πραγματοποιεί το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, με ατζέντα σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τη μεταφορά μέσω της χώρας μας όσο το δυνατόν μεγαλύτερων όγκων αμερικανικού LNG προς τη ΝΑ Ευρώπη, με κατάληξη την Ουκρανία.
Tο τάιμινγκ της επίσκεψης του αμερικανικού κυβερνητικού στελέχους λαμβάνει χώρα σε μια άκρως ενδιαφέρουσα γεωπολιτική συγκυρία για την περιοχή, όπου η μεν Αθήνα ποντάρει στο γεγονός ότι η έλευση της Chevron θα πλήξει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», η δε Αγκυρα, χωρίς η ίδια να έχει καταβάλει το παραμικρό κόστος, βλέπει να κινδυνεύει με ματαίωση ένα άκρως στρατηγικό σχέδιο για την Ελλάδα και τη Κύπρο, ο GSI.
Σε αυτό το άκρως ρευστό και επικίνδυνο περιβάλλον και με το διακύβευμα για την Ελλάδα να είναι πολύ μεγαλύτερο από τα αμιγώς οικονομικά οφέλη, η επίσκεψη του υπ. Εσωτερικών των ΗΠΑ, του πρώτου μέλους του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης Τραμπ που θα επισκεφθεί τη χώρα μας, εκλαμβάνεται ως ένα σημαντικό crash test για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Εκ των πραγμάτων αποκτά μια ιδιαίτερη βαρύτητα, ειδικά όταν η Ουάσιγκτον έχει φροντίσει να καταστήσει σαφές στην Αθήνα ότι βλέπει τη μεταξύ τους συνεργασία στον τομέα του LNG ως μια από τις σημαντικότερες διεθνώς.
Τόσο η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ Κίμπερλι Γκιλφόιλ όσο και ο κ. Μπέργκαμ, όπως μετέφερε χθες στον Έλληνα υπουργό Ενέργειας, έχουν πολύ υψηλά στην ατζέντα τους τον Κάθετο Διάδρομο (Vertical Corridor) μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα έως την Ουκρανία, ως το μέσο για την απόλυτη κυριαρχία του αμερικανικού αερίου στην περιοχή. Στόχος που εντάσσεται φυσικά στην πρόσφατη συμφωνία ΕΕ - ΗΠΑ για τους δασμούς και τον όρο για ετήσιες αγορές αμερικανικών ενεργειακών προϊόντων από τους Ευρωπαίους, αξίας 250 δισ. δολ. τον χρόνο (750 δισ. στην τριετία), με το LNG να κατέχει τον πρωτεύοντα ρόλο.
Το στοίχημα του Κάθετου Διαδρόμου
Το έργο που διέρχεται από πέντε χώρες, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, και το οποίο βρίσκεται ακόμη σε πρώιμα στάδια, μπορεί σύμφωνα με τη στρατηγική της Ουάσιγκτον να αποτελέσει το πλέον καθοριστικό μέσο για την προώθηση του αμερικανικού LNG μέχρι την «αυλή» της Ρωσίας, αρκεί να καταστεί πιο ανταγωνιστικό έναντι άλλων φθηνότερων διόδων (μέσω Ουγγαρίας και Πολωνίας).
Τη γεωπολιτική ευκαιρία που συνεπάγεται για την Ελλάδα ο Κάθετος Διάδρομος, αλλά και την πολλή δουλειά που μένει ακόμη να γίνει, ανέδειξε στις χθεσινές δηλώσεις του από το διεθνές ενεργειακό «Gastech Forum» και ο κ. Παπασταύρου, κάνοντας λόγο για την ανάγκη «... να υπάρξει ένα οικονομικά αποδοτικό προϊόν που να δίνει τη δυνατότητα το LNG να φτάνει στην Ελλάδα και στη συνέχεια να κινείται βόρεια...», χωρίς, όπως είπε, «ο προμηθευτής να χρειάζεται να αντιμετωπίσει πέντε διαφορετικά ρυθμιστικά και φορολογικά συστήματα στις χώρες διέλευσης».
Αναφορά που παραπέμπει στις «παιδικές ασθένειες» που ταλαιπωρούν ακόμη το έργο, από τα αιτήματα των προμηθευτών για περαιτέρω μείωση της ταρίφας και τη χρονική επέκταση του προϊόντος με την ενιαία τιμή διαμετακόμισης πέραν του Οκτωβρίου, μέχρι την αύξηση της χωρητικότητας της συγκεκριμένης όδευσης με νέες επενδύσεις από τις χώρες της διαδρομής.
Στο παιχνίδι πάντως που παίζεται γύρω από την προμήθεια της Ευρώπης με τεράστιες ποσότητες αμερικανικού αερίου, τα πάντα δείχνουν ότι το επόμενο διάστημα η ευρύτερη γειτονιά μας θα δεχτεί ένα νέο κύμα εισαγωγών LNG που θα κατακλύσουν τις αγορές της περιοχής, με το γεωπολιτικό στοιχείο να κυριαρχεί στις επιλογές των χωρών, έναντι κάθε άλλης παραμέτρου.
Στην παρούσα τουλάχιστον φάση, περνά σε δεύτερη μοίρα το ερώτημα για τους κινδύνους που εγκυμονεί για τις τιμές η αντικατάσταση της εξάρτησης από τη Ρωσία με υπερεξάρτηση από έναν άλλο προμηθευτή, δηλαδή τις ΗΠΑ -καμπανάκι που έχουν κρούσει ουκ ολίγοι παράγοντες της ευρωπαϊκής ενεργειακής βιομηχανίας, όπως ο επικεφαλής της Italgas, Paolo Gallo, με συνέντευξή του στο Euro2day.gr -ειδικά όταν το LNG λόγω του κόστους μεταφοράς και επαναεριοποίησης είναι ακριβότερο.
Πρωτεία για το αμερικανικό LNG στην Ελλάδα
Τα επίσημα στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο δείχνουν ότι το 81% των εισαγωγών LNG της Ελλάδας προήλθε από τις ΗΠΑ, όπως είπε χθες ο κ. Παπασταύρου. Τα ανεπίσημα μάλιστα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ για τον Αύγουστο δείχνουν ότι για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό, οι εισαγωγές αμερικανικού LNG έχουν πάρει τα σκήπτρα στην εγχώρια αγορά και αποτελούν πλέον τη νούμερο ένα πηγή προμήθειας, υποσκελίζοντας το ρωσικό.
Τα φορτία που ξεφορτώθηκαν στη Ρεβυθούσα τον μήνα Αύγουστο αντιστοιχούσαν σε 2,75 TWh έναντι 2,57 TWh που μπήκαν στο ελληνικό σύστημα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα (κυρίως ρωσικό, μέσω Σιδηροκάστρου), όπως δείχνουν και τα σχετικά στοιχεία κατανομών του Ελληνα Διαχειριστή.
Το αμερικανικό δηλαδή αέριο καλπάζει ούτως ή άλλως στην εγχώρια αγορά και το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, μετά και την επανέναρξη λειτουργίας του εξαγωγικού τερματικού της Αλεξανδρούπολης, όσο και δεδομένης της μεγάλης κινητικότητας που παρατηρείται για τον Κάθετο Διάδρομο.
Το αμερικανικό καύσιμο εμφανίζεται ως η βασική επιλογή των χωρών της ΝΑ Ευρώπης για να καλύψει την απώλεια των περίπου 14-15 δισ. κυβικών μέτρων κατ’ έτος του ρωσικού φυσικού αερίου που απορροφά η περιοχή μέσω του αγωγού TurkStream, εφόσον υλοποιηθούν τα σχέδια της ΕΕ για σταδιακή κατάργηση όλων των ρωσικών όγκων ως τα τέλη του 2027.
Σύμφωνα με όσα τόνισαν παράγοντες του χώρου σε εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα στην πρόσφατη ΔΕΘ, το αμερικανικό αέριο μέσω του Κάθετου Διαδρόμου θα μπορούσε να προσφέρει όγκους περίπου 10 δισ. κυβικών μέτρων στις χώρες της περιοχής, στα οποία αν προστεθούν τα 7-8 δισ. που αναμένεται να παράγει από το 2027 το κοίτασμα Neptun Deep της Ρουμανίας, και οι αυξανόμενοι όγκοι από το Αζερμπαϊτζάν, είναι προφανές ότι οι χαμένες ρωσικές ροές θα καλυφθούν και με το παραπάνω.
Η ναυπηγική βιομηχανία
Το δεύτερο κεφάλαιο στο οποίο λέγεται ότι θα δώσει βάρος η αμερικανική αντιπροσωπεία, υπό τον Νταγκ Μπέργκαμ, αφορά τη ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, τομέας που συνδέεται ευθέως με τις business γύρω από το φυσικό αέριο. Το έκανε σαφές χθες, μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο νέος επιτετραμμένος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζος Χακ, φέρνοντας το παράδειγμα των Ναυπηγείων Ελευσίνας.
«… Στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, οι ΗΠΑ, μέσω του Development Finance Corporation (DFC) δέσμευσαν 125 εκατομμύρια για τη βελτίωση των ναυπηγείων, ώστε να είναι σε θέση να εξυπηρετούν πλοία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και να προμηθεύονται περισσότερο, ιδίως αμερικανικό LNG, μέσω του Κάθετου Διαδρόμου…», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα μάλιστα με κάποιες πληροφορίες, η αμερικανική πλευρά θέλει να διερευνήσει πιθανές συνεργασίες που θα επιτρέψουν την αξιοποίηση της ελληνικής τεχνογνωσίας για την ενίσχυση της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Κινήσεις που εντάσσονται στη λογική ότι η στρατηγική θέση της Ελλάδας έχει τη σημασία της για τις ΗΠΑ, προκειμένου να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής τους αλυσίδας και να διευρύνουν την παγκόσμια επιρροή τους ως αντίβαρο στον αυξανόμενο ρόλο της Κίνας στον τομέα της ναυτιλίας και της ναυπηγικής.
Το κάδρο της αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα, πέραν της εκτός μεγάλης έκπληξης, έλευσης της Chevron στο εγχώριο παιχνίδι των υδρογονανθράκων, της υφιστάμενης παρουσίας της ExxonMobil και φυσικά των σχεδίων του Λευκού Οίκου να γίνει η Ελλάδα κόμβος για το US LNG στην περιοχή, συμπληρώνει και η είδηση από τη χθεσινή συνάντηση του Έλληνα υπουργού με τον Executive Vice President for Commercial & Strategy και CFO της Conoco Phillips, Andy O’Brian. Το αμερικανικό στέλεχος εξέφρασε το ενδιαφέρον του ομίλου να διερευνήσει -στο άμεσο μέλλον- ευκαιρίες επιχειρηματικής δραστηριότητας για εισαγωγές LNG στην Ελλάδα.