Στα θετικά της χθεσινής σύσκεψης των συναρμόδιων υπουργών υπό τον Κωστή Χατζηδάκη με την ηγεσία του ΣΕΒ, υπό τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο, είναι ότι το ακανθώδες θέμα της μείωσης του ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας δείχνει να έχει επιτέλους μπει ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα, με βασικό σενάριο την εφαρμογή και στην Ελλάδα πρακτικών άλλων χωρών, όπως του λεγόμενου «ιταλικού μοντέλου» («Energy Release 2.0»).
Του σχήματος στήριξης δηλαδή, που στην ελληνική του εκδοχή, βάσει μελέτης της Grant Thorton, προβλέπει ότι οι βιομηχανίες θα συμβάλλονται με ένα δημόσιο φορέα, τον Διαχειριστή ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης της Ελλάδας (ΔΑΠΕΕΠ), και μέσω της σύναψης συμβολαίων επί διαφοράς (CfD), θα απολαμβάνουν φθηνή πράσινη ενέργεια για τρία χρόνια σε «κλειδωμένη» τιμή, μακριά από τις διακυμάνσεις του χρηματιστηρίου. Το ιταλικό σχήμα προβλέπει σταθερή τιμή 65 €/MWh, με τον φορέα των ελληνικών ενεργοβόρων βιομηχανιών να έχει προτείνει τα 55 ευρώ, καθώς η εγχώρια αγορά είναι διαχρονικά φθηνότερη εκείνης της γείτονος.
Τα βασικά ωστόσο ερωτήματα μένει ακόμη να απαντηθούν και είναι τόσο το ποιους θα αφορούν τα μέτρα -κατά πόσο δηλαδή θα επιβεβαιωθεί η κυβερνητική βούληση να ανοίξει η βεντάλια ώστε πέρα από την ενεργοβόρο βιομηχανία να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι παραγωγικοί κλάδοι- όσο κυρίως αν η τελική φόρμουλα θα καθιστά το κόστος των ελληνικών επιχειρήσεων εξίσου ανταγωνιστικό με αυτό των γειτονικών μας χωρών ή και πάλι θα συνεχίσει να υστερεί.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Grant Thorton που έγινε για λογαριασμό του ΣΕΒ (και ήταν η βασική πρόταση με την οποία προσήλθε ο σύνδεσμος στη συνάντηση), η μεταφορά του «ιταλικού μοντέλου» στην ελληνική πραγματικότητα θα μπορούσε να ωφελήσει γύρω στις 60 βιομηχανίες στην υψηλή και μέση τάση (με σωρευτική κατανάλωση 7,4 TWh τον χρόνο), προσφέροντάς τους στην ουσία ένα είδος «ενεργειακού δανείου» μέσω του ΔΑΠΕΕΠ, διάρκειας 3 ετών. Ενα «δάνειο» που θα πρέπει να επιστραφεί από τους ωφελούμενους σε βάθος 20ετίας.
Στην πράξη, ο μηχανισμός που έχει υιοθετήσει η Ιταλία, κατόπιν κοινοποίησης στην Κομισιόν και έγκρισης από αυτήν (έκρινε ότι δεν παραβιάζει τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων), προβλέπει ότι οι δικαιούχοι του σχήματος οφείλουν να επιστρέψουν πίσω αυτή την επιδότηση μέσω της υποχρέωσης να επενδύσουν κατά την επόμενη 20ετία σε νέα έργα ΑΠΕ. Στην ελληνική εκδοχή του μοντέλου, οι βιομηχανίες που θα ενταχθούν σε αυτό, θα πρέπει να επιστρέψουν τη διπλάσια ενέργεια από εκείνη που δανείστηκαν, επενδύοντας σε νέες ΑΠΕ της τάξης των 1,3 GW. Ως συνολικό κόστος, η Grant Thorton το αποτιμά για την πρώτη τριετία στα 260 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ανοικτό το τελικό μοντέλο
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το υπουργικό κλιμάκιο που συμμετείχε στη χθεσινή σύσκεψη άκουσε την πρόταση της βιομηχανίας, δεσμεύτηκε να μελετήσει τις παραδοχές της, ωστόσο άφησε να εννοηθεί ότι δεν αποτελεί μονόδρομο για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, υπονοώντας ότι εξετάζει και άλλους τρόπους, χωρίς να γίνει σαφές ποιοι θα είναι αυτοί.
Στην πράξη, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε ότι θα επανέλθει στο θέμα, αφού πρώτα εξετάσει το πώς μπορεί να χρηματοδοτηθεί η πρόταση και πώς τεχνικά και οικονομικά μπορεί αυτή να εφαρμοστεί. Στη λογική αυτή αποφασίστηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, να συσταθεί ομάδα εργασίας, με «επισπεύδον» υπουργείο το ΥΠΕΝ, που θα εξετάσει τα βήματα, τις διαδικασίες, τα σενάρια για τα κόστη και κυρίως τις όποιες εναλλακτικές λύσεις.
Εν αναμονή των απαντήσεων της κυβέρνησης, έχει τη σημασία του ότι στη σύσκεψη, πέραν του αντιπροέδρου Κ. Χατζηδάκη, της ηγεσίας του ΥΠΕΝ (Παπασταύρου, Τσάφος) και του υπ. Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου, συμμετείχε και το οικονομικό επιτελείο, υπό τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας Κυριάκο Πιερρακάκη και τον υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών Θάνο Πετραλιά.
Το γεγονός ότι δεν επρόκειτο να ληφθούν αποφάσεις είχε αφήσει να εννοηθεί νωρίτερα χθες και ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, κάνοντας λόγο για «μια πρώτη συζήτηση, όπου θα εξεταστεί πώς αντιμετώπισαν το ενεργειακό κόστος άλλες χώρες και ποιες δυνατότητες υπάρχουν στη δική μας περίπτωση».
Το «ιταλικό μοντέλο»
Τα θετικά του «ιταλικού μοντέλου», το οποίο έχει μπει εδώ και καιρό στο μικροσκόπιο της ελληνικής βιομηχανίας, είναι ότι έχει καταφέρει να βγάλει τη φθηνή πράσινη ενέργεια από το Χρηματιστήριο Ενέργειας και να την παρέχει κατευθείαν στις βιομηχανίες, χωρίς αυτή να χρειάζεται να περνά μέσα από τις σύνθετες και ακριβές διαδικασίες του Target Model. Εχει καταστήσει δηλαδή εφικτό, η φθηνή ενέργεια των φωτοβολταϊκών και αιολικών να φτάνει κατευθείαν στους καταναλωτές (βιομηχανία), κάτι που με τη σημερινή δομή της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς είναι αδύνατο.
Είχε προηγηθεί τον Ιούνιο του 2025 το πράσινο φως από την Κομισιόν, η οποία ωστόσο έθεσε με τη σειρά της περιορισμούς που «ψαλιδίζουν» την ελκυστικότητα της αρχικής ιταλικής εκδοχής, επιβάλλοντας εν προκειμένω μια ρήτρα claw back. Είναι η δέσμευση της επιστροφής σε βάθος 20 ετών του όποιου οφέλους προκύψει στην πρώτη τριετία εφαρμογής του σχήματος, γεγονός που θα πρέπει προφανώς να ληφθεί υπόψη από τους ωφελούμενους.
Στη δημόσια συζήτηση που έχει ανοίξει για το θέμα στην Ελλάδα, έχει λάβει θέση και ο φορέας των ελληνικών ενεργοβόρων βιομηχανιών, δηλαδή η ΕΒΙΚΕΝ, σημειώνοντας ότι για να αποφευχθούν δυσάρεστες εκπλήξεις, όπως στην Ιταλία, καλό είναι η κυβέρνηση να κοινοποιήσει τον προς έγκριση μηχανισμό στις Βρυξέλλες, καθώς επίσης να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς.
Τόσο δηλαδή ότι υπάρχουν έργα ΑΠΕ ισχύος 3 GW που έχουν ήδη επιλεγεί για να λάβουν όρους σύνδεσης με απόλυτη προτεραιότητα και διαθέτουν υπογεγραμμένες διμερείς συμβάσεις με συγκεκριμένες βιομηχανίες, όσο και το γεγονός ότι οι τιμές στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι διαχρονικά χαμηλότερες κατά 15 €/MWh έναντι του ιταλικού. Εξ ου και η πρόταση οι τιμές να «κλειδώνουν» χαμηλότερα απ' ό.τι αυτές των γειτόνων.
Εννοείται ότι η κυβέρνηση, πέραν των παραπάνω, θα πρέπει να συνυπολογίσει στις τελικές της αποφάσεις ότι αυτές θα είναι συμβατές με το πρόσφατο νέο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ για τη βιομηχανία (Clean Industrial Deal State aid Framework - CISAF), όπου γίνεται λεπτομερής αναφορά τόσο στις επιλέξιμες επιχειρήσεις που μπορούν να επωφεληθούν τέτοιων μέτρων όσο και στους σχετικούς όρους που τα συνοδεύουν.