Λίγες ώρες πριν ενεργοποιηθεί το «καλάθι των 1.000 κωδικών», μια πρωτοβουλία του Τάκη Θεοδωρικάκου για τη μείωση των τιμών σε ισάριθμα προϊόντα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το Υπουργείο Ανάπτυξης ανοίγει ένα νέο μέτωπο με την αγορά. Αυτή τη φορά, όχι με πλαφόν στο περιθώριο κέρδους αλλά με την υποχρεωτική αναγραφή, δίπλα στην τελική τιμή λιανικής, της «τιμής παραγωγού».
Το μέτρο, όπως το περιέγραψε ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος την περασμένη εβδομάδα σε δηλώσεις του στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1, προβλέπει κάτω από την τιμή πώλησης να αναγράφεται η πρώτη τιμή τιμολόγησης του προϊόντος στον τόπο παραγωγής. Όπως είπε ο αρμόδιος υπουργός, «επειδή παρατηρούνται σε κάποια προϊόντα αδικαιολόγητες αυξήσεις, με υπουργική απόφαση κάτω από την τιμή πώλησης θα αναγράφεται η πρώτη τιμή τιμολόγησης του προϊόντος στον τόπο παραγωγής, ώστε ο πολίτης να είναι ενημερωμένος, να γνωρίζει και να αποφασίζει».
Όμως, κυβερνητικοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι ακόμη δεν υπάρχει πλήρες σχέδιο εφαρμογής. Για κάθε κατηγορία προϊόντων θα χρειάζεται, λένε, να εκδίδεται ξεχωριστή υπουργική απόφαση, διαδικασία που προϋποθέτει συνεχή διοικητική ετοιμότητα και στενή παρακολούθηση των τιμών σε πραγματικό χρόνο.
Πώς όμως «διαβάζει» η αγορά αυτό το νέο μέτρο; «Αν καταλάβουμε τι θέλει να κάνει (σ.σ. αναφέρονται στον υπουργό Ανάπτυξης), τότε μπορούμε να το εφαρμόσουμε, μόνο που δεν ξέρουμε πόσο εφικτό είναι το μέτρο», λέει στο Euro2day.gr υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλης αλυσίδας.
«Είναι σαν να πηγαίνεις στο Zara», λέει άλλος, «να πάρεις μια μπλούζα και να έχεις την απαίτηση να σου λένε πόσο κόστισε το βαμβάκι στην Ινδία. Ή να αγοράζεις ψωμί και να εξηγούν ότι το σιτάρι ήρθε από τον Καναδά με 32 λεπτά το κιλό. Δεν λειτουργεί έτσι η αγορά».
Οι λιανέμποροι αλλά και προμηθευτές με τους οποίους συνομίλησε το Euro2day.gr σημειώνουν ότι η γνωστοποίηση, όπου είναι δυνατόν, της αρχικής τιμής παραβιάζει εμπορικά απόρρητα και μπορεί να προκαλέσει στρεβλώσεις.
Πίσω από τη φράση «διαφάνεια στις τιμές» κρύβεται, λένε, μια αλυσίδα πίεσης που τελικά θα φτάσει στον πιο αδύναμο κρίκο, τον παραγωγό. «Όταν ο αγοραστής μιας αλυσίδας δει πόσο αγοράζει από τον παραγωγό ο ανταγωνιστής, θα πάει πίσω και θα ζητήσει καλύτερη τιμή. Η πίεση θα μεταφερθεί προς τα πίσω, όχι μπροστά», υποστηρίζει χαρακτηριστικά παράγοντας της αγοράς.
Το μέτρο πάσχει και τεχνικά, σημειώνουν στελέχη της αγοράς. «Αν αγοράζουμε πορτοκάλια από πέντε παραγωγούς σε πέντε διαφορετικές τιμές, ποια θα γράψουμε; Τον μέσο όρο; Και τι σημαίνει τιμή παραγωγού; Αυτή του καλλιεργητή, του συσκευαστή ή του χονδρέμπορου;» αναρωτιέται στέλεχος μεγάλης αλυσίδας που αγοράζει κατά βάση από μεσάζοντες, γιατί κανείς παραγωγός δεν έχει τις ποσότητες που χρειάζεται.
Ακόμη πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση στα τυποποιημένα προϊόντα, αφού οι εκπτώσεις, τα bonus και οι παροχές των προμηθευτών διαφέρουν ανά αλυσίδα. «Για τα συσκευασμένα υπάρχει τιμοκατάλογος, αλλά πίσω από αυτόν υπάρχουν συμφωνίες και εκπτώσεις. Δεν υπάρχει μία τιμή», υπογραμμίζει διευθυντικό στέλεχος του κλάδου.
Ο σκεπτικισμός είναι διάχυτος. «Αγοράζω μήλα. Από αυτά, το 20% είναι πολυτελείας, άλλο 20% ακατάλληλα, 10% τελείως ακατάλληλα και το υπόλοιπο 50% μέσης κατηγορίας. Με απλά λόγια, υπάρχουν διαφορετικές ποιότητες και αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μία τιμή παραγωγού, υπάρχουν πολλές», λέει άλλο στέλεχος σούπερ μάρκετ.
Κυβερνητικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι για να εφαρμοστεί το μέτρο θα απαιτηθούν ξεχωριστές υπουργικές αποφάσεις ανά προϊόν, ανάλογα με τις διακυμάνσεις στο Παρατηρητήριο Τιμών, μια διαδικασία χρονοβόρα και διοικητικά δύσκολη.
Το τι τελικά θα γίνει, θα φανεί μέσα στις επόμενες ημέρες. Την ίδια στιγμή, ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο παράτασης του «καλαθιού νοικοκυριού» -σ.σ. δεν υπάρχει ενημέρωση για το αντίθετο-, της νομοθέτησης της μείωσης των τιμών των 1.000 κωδικών για τουλάχιστον δύο μήνες και για την αναγραφή στο «ταμπελάκι» και της τιμής παραγωγού.
Τις επόμενες ώρες πάντως θα γνωρίζουμε πόσοι, ποιοι, με τι προϊόντα και με τι εύρος μείωσης των τιμών ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Τάκη Θεοδωριάκου. Όπως επίσης θα γνωρίζουμε τι από όλα αυτά τα προϊόντα θα είναι προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.