Τις στρατηγικές ευκαιρίες και προκλήσεις για τον κλάδο της Ναυτιλίας, στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης και εν μέσω κρίσιμων γεωπολιτικών ανακατατάξεων, ανέδειξε ο Απόστολος Ζαμπέλας, Partner και Shipping Practice Leader της McKinsey & Company, κατά την ομιλία του στο Marine Money Greece.
Στην κεντρική του παρουσίαση στο ναυτιλιακό συνέδριο, με τίτλο «Navigating global trade at the cusp of a new era», ο κ. Ζαμπέλας υπογράμμισε τη διττή πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει ο ναυτιλιακός κλάδος:
- Να ανταποκριθεί στις δομικές αλλαγές που προκύπτουν από τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις
- Να προσαρμοστεί σε ένα εξελισσόμενο τοπίο που υπαγορεύει η ενεργειακή μετάβαση
Αυτές οι παράμετροι καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση της στρατηγικής των ναυτιλιακών εταιρειών τόσο στο κομμάτι των επενδύσεων όσο και στην εμπορική διαχείριση του στόλου τους.
Οι νέες ισορροπίες του παγκόσμιου εμπορίου
Παρότι το διεθνές εμπόριο αλλάζει σημαντικά υπό το βάρος της δασμολογικής πολιτικής των ΗΠΑ και των παγκόσμιων γεωπολιτικών αλλαγών, εξακολουθεί να βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, χωρίς καμία γεωγραφική ζώνη να είναι πλήρως αυτάρκης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αποστάσεις που διανύει το διεθνές εμπόριο βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό επίπεδο, φτάνοντας τα 5.200 χλμ σήμερα, έναντι των 4.600 χλμ. το 2000.
Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση του εμπορίου μεταξύ χωρών που είναι γεωπολιτικά ευθυγραμμισμένες, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει μεγαλύτερες αποστάσεις στις μεταφορές και πιο σύνθετες εφοδιαστικές αλυσίδες.
Το παγκόσμιο εμπόριο επηρεάζεται σημαντικά από την δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ, με τους εμπορικούς δασμούς σήμερα να βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης του 1920.
Η McKinsey εντοπίζει τέσσερις βασικούς τρόπους με τους οποίους οι οικονομίες επιχειρούν να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο εμπορικό περιβάλλον:
- Αντικατάσταση των εμπορικών διαδρομών και ανακατευθύνσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα
- Επενδύσεις μετακίνησης παραγωγικών μονάδων και αύξηση παραγωγής
- Υποκατάσταση προϊόντων, όπου είναι εφικτό
- Μείωση της κατανάλωσης
- Η Ε.Ε στο επίκεντρο των εμπορικών ανακατατάξεων
- Η Κίνα, που παραμένει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας παγκοσμίως με μερίδιο περίπου 15% στις παγκόσμιες εξαγωγές αγαθών, ενισχύει τους δεσμούς της με τις αναδυόμενες αγορές. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ και η ΕΕ διατηρούν μερίδιο στις παγκόσμιες εξαγωγές κοντά στο 9%. Σε αυτήν τη συνθήκη, εμπορικοί διάδρομοι αξίας 440 δισ. δολαρίων βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση, τοποθετώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση στο επίκεντρο των εξελίξεων.
- Σύμφωνα με τα σενάρια που ανέλυσε στην τοποθέτησή του ο κ. Ζαμπέλας:
- Εάν οι ΗΠΑ αναζητούσαν νέους εμπορικούς εταίρους με κριτήριο το κόστος των δασμών, τότε το 32% των εισαγωγών τους θα προερχόταν από την ΕΕ, ενώ, το 44% των εξαγωγών της Κίνας θα κατευθυνόταν προς την ΕΕ.
- Εφόσον το κριτήριο ήταν η γεωπολιτική ευθυγράμμιση, τότε, το 47% των εισαγωγών των ΗΠΑ και το 55% των εξαγωγών της Κίνας θα είχαν ως προέλευση, ή προορισμό αντίστοιχα, την Ευρώπη.
- Μακροπρόθεσμα, οι επενδύσεις για δημιουργία παραγωγικών μονάδων αυξάνονται σημαντικά, με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να αποτελούν κέντρο επενδύσεων άνω των 450 δις. δολαρίων.
Το ενεργειακό μείγμα αλλάζει
Ο κ. Ζαμπέλας παρουσίασε επίσης επτά βασικά σημεία σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση, με αντίκτυπο στην στρατηγική που καλείται να αναπτύξει ο κλάδος της ναυτιλίας:
Ορυκτά καύσιμα: Τα ορυκτά καύσιμα εκτιμάται ότι θα παραμείνουν στο ενεργειακό μείγμα έως και μετά το 2050, με το φυσικό αέριο μάλιστα να ενισχύει το μερίδιό του.
Εναλλακτικά καύσιμα: Τα εναλλακτικά καύσιμα και το υδρογόνο, αναμένεται να γνωρίσουν ευρύτερη εφαρμογή μόνο μετά το 2040. Η ζήτηση τους εκτιμάται ότι θα τετραπλασιαστεί (περίπου 600 εκατ. τόνοι ετησίως) μέχρι το 2050.
Εξηλεκτρισμός: Η Κίνα παραμένει πρωτοπόρος στις προσπάθειες εξηλεκτρισμού, ακολουθούμενη από τη Βόρεια Αμερική και την Ινδία. Η συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας στην παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας αναμένεται να ενισχυθεί και να κυμανθεί από 33 μέχρι 42% του μείγματος έως το 2050.
Ζήτηση: Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται, ιδίως λόγω προσπαθειών επέκτασης του εξηλεκτρισμού στην Κίνα, καθώς και των data centers στις χώρες του ΟΟΣΑ.
ΑΠΕ και φυσικό αέριο: Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η παραγωγή ενέργειας μέσω φυσικού αερίου θα κυριαρχήσουν στο νέο ενεργειακό μείγμα. Η ζήτηση φυσικού αερίου θα συνεχίσει να αυξάνεται έως το 2030 σε όλες τις περιοχές εκτός της Ευρώπης.
Πυρηνική ενέργεια και μπαταρίες: Αναμένεται να αναπτυχθούν πιο καθαρές πηγές ενέργειας, όπως της πυρηνικής και των τεχνολογιών αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας..
Απανθρακοποίηση: Μια ταχύτερη και οικονομικά αποδοτική στρατηγική μείωσης εκπομπών εκτιμάται να είναι αυτή που στοχεύει σε ένα «σχεδόν απανθρακοποιημένο σύστημα».
Στρατηγικές προτεραιότητες για τη ναυτιλία
Σύμφωνα με τον κ. Ζαμπέλα, οι ναυτιλιακές εταιρείες καλούνται να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους σε ένα περιβάλλον αλληλένδετων εμπορικών και ενεργειακών μεταβολών. Οι βασικές κατευθύνσεις που προτείνει η McKinsey είναι:
- Ενσωμάτωση διαφορετικών μακροοικονομικών και εμπορικών σεναρίων στον τακτικό επιχειρησιακό σχεδιασμό
- Επαναπροσδιορισμό της σύνθεσης και ανάπτυξης του στόλου ώστε να ανταποκρίνεται στις νέες εμπορικές διαδρομές και ενεργειακές ανάγκες
- Ανάπτυξη στρατηγικών συνεργασιών για ενίσχυση ανθεκτικότητας και μείωση ρίσκου
- Αξιοποίηση τεχνητής νοημοσύνης για την βελτίωση αποδοτικότητας και την καλύτερη διαχείριση δεδομένων
Η ικανότητα πρόβλεψης, ευελιξίας και συνεργασίας αναδεικνύονται ως καθοριστικοί παράγοντες για τη βιώσιμη ανάπτυξη της ναυτιλίας την επόμενη δεκαετία.