Στις τελευταίες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης βρίσκονται οι περιφέρειες της Ελλάδας, σε σχέση με τον μέσο μισθό, με το Βόρειο Αιγαίο να καταλαμβάνει την τελευταία θέση μεταξύ 237 περιφερειών. Μάλιστα, οι συνέπειες της σχεδόν 10ετούς δημοσιονομικής κρίσης, αποτυπώνονται στην δραματική επιδείνωση του μέσου μισθού, μεταξύ 2009 και 2022, με αποτέλεσμα να αποκλίνει από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Οι ελληνικές περιφέρειες «έπεσαν» περίπου 40 θέσεις στην ευρωπαϊκή κατάταξη μεταξύ 2009 και 2022, καθώς ενώ άλλες περιφέρειες (και χώρες) ανέβαιναν θέσεις, η Ελλάδα είτε έμεινε στάσιμη, είτε υποχώρησε- με αποτέλεσμα να «μας προσπεράσουν» ακόμη και πολλές ανατολικοευρωπαϊκές περιφέρειες. Αλλά και στο εσωτερικό της χώρας, οι τοπικές ανισότητες ενισχύθηκαν, καθώς εκτιμάται πως οι περιφέρειες με χαμηλή παραγωγικότητα, λίγες επενδύσεις και απομακρυσμένες περιοχές πλήττονται περισσότερο.
Ανάλυση που φιλοξενείται στο Οικονομικό Δελτίο του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) αποκαλύπτει μια μακρά περίοδο συρρίκνωσης του μέσου μισθού στην Ελλάδα — και ειδικά στις περιφέρειες — με παράλληλη αύξηση της απόκλισης από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Πρόκειται για μια «χαμένη» 10ετία και βάλε, όπου ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αναπτύσσονταν, η Ελλάδα πήγαινε πίσω, με αποτέλεσμα το μισθολογικό χάσμα να διευρύνεται.
Το κείμενο, με τίτλο «Έντονη μισθολογική ανισότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών» που υπογράφει ο επιστημονικός συνεργάτης του ΚΕΠΕ Βλάσης Μισσός αναλύονται οι μέσοι μισθοί στον επιχειρηματικό τομέα για τις περιφέρειες των κρατών-μελών της ΕΕ-27 σε δύο χρονικές στιγμές: το 2009 και το 2022.
Η διαφοροποίηση μεταξύ των περιφερειών είναι ιδιαίτερα έντονη: από τις πιο «αγκυλωμένες» σε μισθολογικό επίπεδο έως τις πολύ πιο ανεπτυγμένες. Το συμπέρασμα είναι ότι στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως δυσμενής — τόσο ως προς το επίπεδο όσο και ως προς την εξέλιξη του μέσου μισθού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία:
- Οι ελληνικές περιφέρειες βρίσκονται μεταξύ των τελευταίων θέσεων σε σύγκριση με τις περιφέρειες της ΕΕ.
- Για την περίοδο 2009-2022, όλες οι ελληνικές περιφέρειες καταγράφουν πτώση στον μέσο μισθό ανά ώρα εργασίας.
- Μείωση των μισθών ανά ώρα εργασίας έχει συμβεί σε όλες τις ελληνικές περιφέρειες, κατά την περίοδο 2009-2022.
Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, σε όλες τις περιφέρειες της χώρας μας καταγράφηκε μείωση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας (ανά ώρα) συγκριτικά με το 2009, που υπερέβαινε το 25%. Για την περίοδο 2009-2022 η πραγματική μείωση του μέσου ετήσιου μικτού μισθού στην Ελλάδα πλησίασε το 34%.
Έτσι, το 2022, η μισθολογική κατάσταση των ελληνικών περιφερειών έχει επιδεινωθεί αισθητά και αποκλίνουν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η Αττική συνεχίζει να εμφανίζει καλύτερους μισθούς σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, αλλά δεν καταφέρνει να συγκλίνει με τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα της Δυτικής Ευρώπης.
Επιπρόσθετα, η θέση της Ελλάδας εντάσσεται μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες το 2022 έχουν βελτιωθεί σημαντικά και την έχουν ξεπεράσει. Αυτό αντικατοπτρίζει την επίδραση της πολυετούς οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, τη μακροχρόνια συγκράτηση των μισθών που επιβλήθηκε από τις πολιτικές οικονομικής προσαρμογής, και την ασθενή επενδυτική δραστηριότητα που θα βοηθούσε στη μετάβαση σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας, σε αντίθεση με τις περιφέρειες της Ανατολικής Ευρώπης που μοιάζουν να ενσωματώνονται πιο αποτελεσματικά στις ανάγκες των διεθνών αγορών.
Μεταξύ των 237 περιφερειών του δείγματος των χωρών της ΕΕ των 27, οι ελληνικές περιφέρειες καταλήγουν να καταλαμβάνουν τις τελευταίες θέσεις στον μέσο μισθό. Το 2009, η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου κατατασσόταν στην 202η θέση, ενώ το 2022, εμφανίζεται στην 237η (τελευταία). Αντίστοιχα, η περιφέρεια Ηπείρου εμφανίζεται στην προτελευταία θέση (236η). Κατά μέσο όρο, μεταξύ του 2009 και του 2022, οι περιφέρειες της επικράτειας έχουν υποβαθμιστεί κατά περίπου 40 θέσεις.
Το ΚΕΠΕ εντοπίζει διάφορους παράγοντες στους οποίους οφείλεται η παραπάνω εικόνα:
- Η παραγωγικότητα στις ελληνικές περιφέρειες δεν αυξήθηκε επαρκώς ώστε να «σηκώσει» υψηλότερους μισθούς.
- Η οικονομική κρίση, η δημοσιονομική προσαρμογή και η συρρίκνωση της απασχόλησης χαμηλού εισοδήματος επέδρασαν αρνητικά.
- Οι περιφέρειες με μικρότερη συμμετοχή σε δυναμικούς κλάδους της οικονομίας είχαν μεγαλύτερη πτώση. Πρόκειται για την «παραμελημένη περιφέρεια» που έγινε μόνιμη εικόνα.
- Η μείωση του μέσου μισθού σε όλη τη χώρα σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι έχασαν – σε πραγματικούς όρους – εισόδημα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για κατανάλωση, αποταμίευση και ποιότητα ζωής. Μάλιστα, η μεγάλη διαφορά μεταξύ των ελληνικών περιφερειών και των πιο ανεπτυγμένων περιοχών της ΕΕ ενισχύει το αίσθημα ότι η χώρα μας είναι μια …περιφέρεια της Ευρώπης, «δεύτερης κατηγορίας», με συνέπειες στην κοινωνική συνοχή.
Άλλωστε, η κατάσταση όπως έχει δημιουργηθεί, καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την ανάκαμψη, αφού χαμηλότεροι μισθοί σημαίνουν λιγότερη εγχώρια ζήτηση — και έτσι η ανάπτυξη δυσκολεύει.